1 Ғылымдағы диалектикалық таным жолы. Салыстыру, абстракциялау әдістері
жүктеу/скачать 102,45 Kb.
|
жарат 4
|
Тақырып 4. Ғылыми танымның әдіс-тәсілдері. Ғылымның дамуының логикасы мен заңдылықтары. Тапсырма: Берілген сұрақтарға конспект жасау. Сұрақнама: 1 Ғылымдағы диалектикалық таным жолы. Салыстыру, абстракциялау әдістері. Ғылымның күрделі творчестволық іс деп саналуының бір себебі сол, онда тәжірибеден теорияға көшетін тікелей өткелі жоқ. Оның ғылыми жолы — салыстыру, абстракциялау, жалпылау, талдау, синтездеу сияқты жалпы әдіс-тәсілдерді қолдану арқылы іске асатын диалектикалық таным жолы. Ғылыми танымның аталған деңгейлерінің зерттеу объектілері бойынша да өзара айырмашылықтары бар. Танымның тәжірибелік деңгейінде зерттеудің обьектісі тікелей табиғат және қоғам құбылыстары мен заттары болса, ал теория тек идеяландырылған объектілермен (материалдық нүкте, идеалды газ, абсолютті қатты дене т.с.с.) жұмыс істейді. Бұл зерттеу объектісі не? — деген сұраққа жауап берсе, ал сонымен қатар ол қалай зерттеледі деген де сұрақ бар. Екінші сұраққа жауап беру үшін ғылыми зерттеудің аталған деңгейлерінде қандай әдіс-тәсілдер қолданылатынын білу қажет. Бұл жағынан да олардың елеулі өзгешеліктері бар. Эмпириктік деңгейде қолданылатын негізгі әдістер: бақылау, баяндау, сипаттау, өлшеу, эксперимент т.б. Ал теория болса, аксиомалық әдісті, системалық, құрылымдық функционалдық талдау, математикалық моделін жасау әдістерін т.б. пайдалануға тырысады. 2. Жалпылау, талдау, синтездеу әдістер. Ғылыми білімдердің әдістері синтезді қамтиды, ол талдау нәтижесінде алынған композициялық элементтердің, қасиеттердің және басқа да сипаттамалардың психикалық үйлесуі болып табылады. Ол ерекше ерекшеліктерді анықтайды және синтез объектілерді бір бүтінге қосатын жалпыға бөледі. Бұл екі тұжырымдаманың (талдау мен синтез) байланыстары бар және олар әртүрлі қызмет түрлеріне негізделеді деп қорытынды жасауға болады. Философиядағы ғылыми білімдердің мұндай әдістері мен формалары: Тікелей немесе эмпирикалық . Объектімен бастапқы таныстыру кезеңінде қолданылады. Осындай талдаулар мен синтездің көмегімен зерттеуге таңдап алынған объектінің құбылыстарын түсінуге болады. Бастауыш-теориялық . Ұсынылған әдістердің арқасында зерттеліп жатқан феноменнің нақты мәнін анықтауға болады. Нәтижесінде, себеп-салдар байланысын анықтауға және бар үлгілерді бөлуге болады. 3. Эмпирикалық деңгей әдістері: бақылау, баяндау. Бақылау - бұл зерттеуші тарапынан процесске кедергі жасамай, тек болып жатқан құбылыстарды және заттарды тікелей сезім мүшелері негізінде қабылдап, объективті әлемді тану әдісі. Бақылау- заттар мен құбылыстарды мақсатты зерттеу, мағлұматтарды іріктеп жинау, көзбен көргенді сезім мөшелерімен қабылдау және санада бұл ақпаратқа талдау жасау; зерттеу объектісінің сыртқы жақтары, қасиеттері мен белгілері туралы мәлімет алу. Бақылау, ең алдымен, бақылаушының өзі, зерттеу объектісі, бақылау шарттары, сондай-ақ құралдары -видеоаспаптар, аспап-құралдар мен өлшеу құрал-саймандары жатады. жүктеу/скачать 102,45 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|