16 Лейкоциттер, олардың маңызы Ақ қан клеткаларының түсі ақ, белсенді, ірі торлы. Қандағы лейкоциттердің барлық саны эритроциттерден 800-600 есе аз, бұл дененің физиологиялық жағдайына байланысты көбірек өзгереді. Қабыну процестері, инфекциялар лейкоциттің санын молайтады.
Ақ қан клеткалары 2-ге ажырайдыі: түйіршікпен және түйіршіктелмеген.
Түйіршікті лейкоциттерге эозинфилдер, нейтрофилдер,базофилдер, жатады, ал түйіршікті лейкоциттер моноциттер мен лимфоциттер болып табылады. Денеде ақ қан клеткалары қорғаныс функцияларын орындайды. Олар фагоцитоз құбылысымен сипатталады, лейкоциттер әртүрлі қорғаныс денелерінің пайда болуына, организмдегі бөгде ақуыздарды бейтараптандыруға қатысады.Лейкоциттердің қорғаныс функциясы олардың ерекше қасиеттеріне байланысты. Ақ қан клеткаларында псевдоподтар болғандықтан, олар амебалар сияқты қозғала алады, капиллярлардың қабырғалары арқылы өтіп, минутына 40 микронға дейін жасушааралық тесіктер арқылы еркін қозғалады. Олардың цитоплазмасында әртүрлі органикалық заттарды ыдырататын ферменттер бар. Осылайша, олар денеге енген бөгде заттарды тауып, қоршап алады, оларды цитоплазмаға алып, қорытады.
Түйіршікпен ақ қан клеткалары сүйек кемігінде түзіледі. Моноциттер сүйек кемігінде, лимфа түйіндерінде және дәнекер тіндерде түзіледі. Лимфоциттердің прекурсорлық жасушалары сүйек кемігінде түзіледі, олардың 1 тобы тимустағы даму процесін аяқтайды, ал қалған 1 тобы лимфа түйіндерінен, пейер жасушаларынан, тұйық жасушалардан тұрады.
Лимфоциттердің өмір сүруі 20 жылдан астам уақытқа созылады, ал лейкоциттердің басқа түрлерінің өмір сүруі бірнеше сағаттан бірнеше күнге дейін созылады.
17 Қан топтары. Донор және рецепиент. Резус-фактор дегеніміз не? Біріншіден, үйлесімділік қан тобы бойынша тексеріледі. Бұл эритроциттердің (эритроциттердің) бетінде болуы мүмкін 2 түрлі молекуламен анықталады. Бұл антигендік молекулалар шартты түрде А және В деп аталады және олардың қызыл қан жасушаларында болуына байланысты төрт қан тобы ажыратылады:
Біріншісі (I) O (а да, В да емес);
Біреуі ғана бар-екінші (II);
Үшінші (III) - тек B бар;
Төртінші(IV) - Бұл A және B (AB).
Біздің елімізде ең көп таралған топтар - бірінші және екінші, ал сирек-төртінші. Қазіргі уақытта қан құю көп жағдайда "топтар арасында", яғни пациентпен бірдей қан тобы бар донорлардың "топтар арасында" жүргізіледі.
Қанның тағы бір маңызды ерекшелігі-Rh факторы (Rh). Әдетте, Rh факторы туралы айтқанда, қызыл қан жасушаларында D антигенінің болуы ескеріледі. Егер эритроциттерде сәйкес ақуыз антигені болса, онда адам RH-оң (RH+), әйтпесе Rh-теріс (Rh -) дейді. Алайда, донордың қан анализі кезінде осы жүйенің басқа клиникалық маңызды антигендері міндетті түрде анықталады: С, с, Е, е.
Көптеген адамдар RH-оң сынақтан өтеді, шамамен 85%. Қан құю кезінде резус-оң донорлардың қызыл қан жасушаларының резус-теріс реципиенттерге құйылмауы өте маңызды. Эритроциттердің жойылуы өте қауіпті, себебі ол гемолизді тудыруы мүмкін (әсіресе қайта құю кезінде).
Адамның қан тобы шақырылғанда, әдетте Rh факторы ескеріледі. Олар, мысалы, бірінші оң немесе төртінші теріс топ туралы айтады.