1. Физиология пәнінің мазмұны мен маңызы
Жүйке бұлшық ет физиологиясы
жүктеу/скачать 189,93 Kb.
|
сессия ажжф
https, лекция 7, 207181
- Бұл бет үшін навигация:
- 34. Қимыл бірліктері.Шапшаң және баяу мотонейрондар
| 33. Жүйке бұлшық ет физиологиясы
Қазіргі физиология жүйке және бұлшықет тіндері үш күйде болуы мүмкін деп есептейді - физиологиялық тыныштық, қозу және тежелу. Физиологиялық тыныштық - бұл тіннің немесе мүшенің өзіне тән белсенділігінің белгілерін көрсетпейтін күй. Қозу – тірі ұлпаның тітіркену әсерінен болатын белсенді күйі. Қозу белгісі - бұл ұлпаға тән белсенділік, мысалы, қозған бұлшықет жиырылады. Қозу әрекет потенциалының пайда болуымен сипатталады. Жасушаның бір бөлігінде пайда болған қозу бүкіл жасушаға және көрші жасушаларға таралады. Бұлшықеттер мен нервтерде қозуды өткізу электрлік - әрекет потенциалынан туындаған айналмалы токтардың көмегімен жүзеге асырылады. Тежелу – бұл тіннің немесе мүшенің қызметі әлсіреген немесе толық тоқтаған жағдай. Тітіркендіргіштер. Қозу пайда болуы үшін қозғыш тіннің тітіркенуі қажет. Тітіркендіргіш - бұл жасушаларға, ұлпаларға, мүшелерге әсер еткенде қозуды тудыратын организмнің сыртқы немесе ішкі ортасының агенті. Тітіркендіргіштер энергетикалық табиғаты бойынша физикалық (механикалық, температуралық, электрлік, жарықтық, дыбыстық және т.б.) және химиялық (гормондар, қышқылдар, сілтілер, улар және т.б.) болып бөлінеді. Қаңқа бұлшық еттерінің физиологиялық қасиеттері: 1) қозғыштық (жүйке талшықтарынан төмен); 2) өткізгіштік (төмен, шамамен 10-13 м/с); 3) рефракторлық (жүйке талшықтарына қарағанда көп уақыт аралығын алады); 4) лабильділік (функционалдық қозғалғыштығы шамамен 250 имп./с); 5) жиырлғыштық (қысқару қасиеті); 6) серпімділік (созылу қасиеті). 34. Қимыл бірліктері.Шапшаң және баяу мотонейрондар Адам орындай алатын физикалық сипаттағы барлық әрекеттер бір принцип бойынша жүзеге асырылады: бұлшықеттер мен сіңірлердің жиырылуы мен созылуына байланысты. Бұл жиырылулар барлық бұлшықеттер мен сіңірлердің бір үйлестіру орталығымен - мимен байланысының болуына байланысты пайда болады. Бұл хабарламалар әртүрлі тапсырмаларды орындайтын жасушалардан - нейрондардан тұрады. Тиісінше, мотор функцияларын жүзеге асыруға арнайы мотор жасушалары, қозғалтқыш нейрондары қатысады. Қозғалтқыш жүйке жасушасы үш шартты бөліктен тұрады: қозғалтқыш нейронының денесі, бір аксон және көптеген дендриттер. Дендриттер - нейрондар мен электрохимиялық импульстар арасында байланыстар өтетін жасушалардың белсенді жүйке ұштары. Жүйкелер бір-бірімен тұрақтылық дәрежесі әртүрлі байланыстар құрайды. Ал аксондар қазірдің өзінде басқа жасушалармен байланысқан және оларға командалық сигналдарды жіберіп, бүкіл жүйке жүйесін өздерінен қалыптастырады. Қозғалтқыш нейрондар ми діңінде немесе жұлында (орталық жүйке жүйесінің бөліктері) орналасады және бүкіл денеде бұлшық еттермен, бездермен және мүшелермен байланысады. Бұл типтегі нейрондар жұлын мен ми бағанасынан қаңқа мен тегіс бұлшықетке сигналдарды бұлшықет қимылдарын тікелей немесе жанама түрде басқаруға жібереді. Мысалы, ыстық бетке қолыңызды тигізгеннен кейін, хабар сенсорлық нейрондардан алынды. Содан кейін моторлы нейрондар қолды ыстық бетінен алыстатады. Моторлы нейрондардың жіктелуі: Реншоу жасушалары Кіші альфа моторлы нейрондар. Үлкен альфа моторлы нейрондар. Гамма қозғалтқыш нейрондары. Моторлы нейрондардың жіктелуі: Реншоу жасушалары Кіші альфа моторлы нейрондар. Үлкен альфа моторлы нейрондар. Гамма қозғалтқыш нейрондары. Қозғалтқыш нейрондар өте ерекше, ерекше жасушалар, адам ағзасындағы ең үлкен жасушалардың бірі: көбінесе олардың диаметрі 20-30 микрон, ал аяқтың бұлшықеттерін нервтендіретін омыртқаның моторлы нейрондары бір метрге дейін созылуы мүмкін Барлық бұлшықет талшықтарында оларға бекітілген қозғалтқыш нейрондары болады. Қозғалтқыш жасуша мен ол бекітілген бұлшықет талшығы бірігіп «қозғалтқыш» деп аталады. Әрбір осындай қондырғы басқа ұқсас қондырғылардан тәуелсіз жұмыс істейді. Және әрбір мотор бөлімінде бұлшықет талшығының бір түрі ғана болады. Бұлшық ет талшықтарының түрлері: Баяу тотығу талшықтары. Жылдам тотығу талшықтары. Жылдам гликолитикалық талшықтар. \ жүктеу/скачать 189,93 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|