Бақаның нерв-бұлшықет препараты мен оқшауланған балтыр бұлшықет

---

126ЖМ Назарқұл Еркебұлан

Бақаның артқы аяқ препаратын дайындау.
Бақаны алып, дәке салфеткасына бұрап, алдыңғы
бақа аяқ-қолдарын денеге қысып, басы бос қалатындай етіп. Миды және жұлынды бұзу
арқылы бақаны қозғалысын тоқтатып. Жұлынның бұзылуынан кейін жұлынның
каналынан инені алып тастап
және рефлекстердің болуын тексеру. Бақаның артқы аяқтарынан ұстап, омыртқаны
көлденең кесіп, омыртқаның оң және сол жағынан кесіп, теріні бұлшықет пен теріні
симфизға дейін кесу. Салбыраған ішектерді кесіп алыптастау керек, сосын бақаның артқы
аяғының препараты дайын болады.
Жамбас артқы бетіне жоғары орналастырылады. Препаровальді ілмектермен бұлшық етті
жылжытып, шонданай нервін ашады.
Жамбас буынынан жамбас басын алып, жамбас бұлшық еттерін алып тастайды. Осы
операциялардың нәтижесінде реоскопиялық аяқтың препараты алынады.
Нерв-бұлшықет препаратын дайындау үшін ахилов сіңірін кесіп өтіп, оны алып, тізе
буынына дейін бұлшықетті бөледі. Қалған сүйектер мен сирақтың бұлшық еті жойылады.
Нәтижесінде нерв-бұлшықеттік препараты дайын болады, препарат құрамы шонданай
жүйкесі, балтыр бұлшық еті және ортан жілік сүйегінен тұрады.
124. Қозғыш ұлпаларда биоэлектрлік құбылыстарды көрсетудің биологиялық әдісі 
(Л. Гальванидің 1 және 2 тәжірибесі). 
Бұлшықеттер мен нервтерде қозудың пайда болуы мен таралуы оларда
биопотенциалдардың пайда болуымен қатар жүреді. Тірі ағзаның қоздырғыш тіндерінде
биоэлектрлік құбылыстардың екі түрін, тыныштық токтарын және әсер ету токтарын
байқауға болады.
Бірінші рет тірі тіндердегі электр құбылыстары бар екенін Гальвани тапты. Өз
экперименттер кезінде ол балконның темір шетіне мыс ілгегіне ілінген бақаның аяқтары,
әрбір сүйенішпен жанасқанда жиырылады. Осы негізде Гальвани бақа аяқтарының
қысқаруы жануарлардың электртоғы деген қорытынды жасады. Ол нерв және бұлшық ет
қарама-қарсы электр зарядтарын алып келеді және осы тәжірибедегі металл өткізгіш рөлін
атқарады деп санады.
Алайда А. Вольта Гальвани тәжірибесін қайталап, бұл экспериментте потенциалдардың
әртүрлілігі тізбектің ылғалды өткізгішпен тұйықталу кезінде екі металдың арасында пайда
болады, оның рөлін бақаның тіндері орындайды.
Кейінірек Гальвани бұлшық ет және нерв электр құбылыстарының болуын дәлелдеу үшін
жаңа тәжірибе жасады. Ол бұлшық етке шыны таяқшаның көмегімен нерв зақымдалған
және зақымданбаған бұлшық ет бөліктерін жалғайтындай етіп оның нервін тастады.
Бұлшықет тізбегінің тұйықталуы кезінде бұлшық ет жиырылды. Бұл тәжірибе Гальвани
екінші тәжірибесі деп аталды, немесе металлсыз жиырылу. Гальвани осы тәжірибедегі

---

126ЖМ Назарқұл Еркебұлан

биотоктың себебі тіннің зақымдануы мен зақымданбауы арасындағы потенциалдар
айырымының пайда болуы болып табылады. Бұл ток, тыныштық тогының атауын алды.
Л.Гальванидін 1-ші тәжірибесінің алгоритімі
Жұмыс үшін қажет: бақа, дәке майлықтар, препараттау үшін тақтай, Петри кесе,
гальваникалық пинцет, 0,6% натрий хлоридінің ерітіндісі.
Жұмыс барысы: жұмыс істеу үшін бақа артқы аяқтарын қолданады.
Препаратты шыны пластинкаға қойыңыз. Гальваникалық пинцетті жүйке өріміне тигізеді,
сосын пайда болған қысқаруларды бақылайды
Л.Гальванидін 2-ші тәжірибесінің алгоритімі
Жұмыс үшін қажет: бақа, дәке майлықтар, препараттау үшін тақтай, Петри кесе,
гальваникалық пинцет, 0,6% натрий хлоридінің ерітіндісі.
Жұмыс барысы: жұмыс істеу үшін бақаның реоскопиялық табанын пайдаланады. Тізе
буынына дейін шонданай нервін препарлайды. Нервті сақтай отырып санның төменгі
үштен бір бөлігін кеседі. Нервті тез тастайды (оны омыртқа қалдықтары) қалған жамбас
бұлшық етіне ол үшін бір мезгілде зақымдалған (көлденең) және зақымданбаған
бұлшықеттің (бойлық) бетіне тастайды. Бұл кезде тізе бұлшық еті
қысқартылады. Тәжірибе нерв жоғары қоздырғыштықты сақтаған жағдайда ғана, ал
жамбас бұлшықетін кескей бойында тәжірибе жүзеге асады.

жүктеу/скачать 1,03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: