Сан есімзаттың саның мөлшерін ретін шамасын білдіреді. Қанша? Неше? Нешеу? Нешінші? Мысалы; бес , бесінші , бесеу , бестен т.б
Есімдік заттың атын сынын санын олардың аттарын білдірмейтін бірақ зат есім сан есім сын есім орнына жұмсалады.
Етістік заттың қимылын сипаттайды. Не істеді? Не қылды? Қайтті? Мысалы, мен жауап жаздым.
Үстеу заттың әр қилы қимылы мен ісінің (етістіктің) әр түрлі сындық, бейнелік, мекендік, мезгілдік, шарттық, мөлшерлік және күй-жайларын және сынның белгісін білдіретін сөз табы.
Еліктеу сөздер табиғат жануарлардың дыбыстары қимыл әрекетін білдіреді. Мысалы; салдыр – гүлдір , дыр -дыр
Шылау сөз бен сөздін немесе сөйлем мен сөйлемнің араларын байланыстыру құрастыру үшін қолданады. Мысалы; Жомарт қазіргісі мен келешегін салыстырып тұр.
Одағай адам сезімін күйін білдіреді. Мысалы; Уау жігіттер – ау , бұл қалай? Па, Туу, Е.
Морфология (гр. morf — түр, тұлға, logos — сөз, ілім) — дербессөздердің грамматикалықмағыналарын тексеретін, грамматикалықсөзтұлғалардыңқызметі мен қалыптасу, даму заңдылықтарынзерттейтінтілғылымыныңбірсаласы.
Морфологияныңнегізгі материалы — морфема. Морфология сөздіңграмматикалықтұлғаларынжекебіртілдегісөздердің диахрондық (тарихи даму), синхрондық (қазіргікездегі) көрінісімен де зерттейді. Морфология сөзтұлғаларыныңтүрленуін, бөлшектенуін, әртүрліөзгеріскетүсуінанықтаумақсатындасалыстыразерттеужүйесімен де айналысады. Сөздіңтұлғасы, мағынасыжәнеатқаратынқызметісөйлемқұрамындағанаанықталатынболғандықтан, сөзді синтаксиспен байланыстықарастырады. Демексөзді лексика-грамматикалықсипатытұрғысынанайқындайды.
Қазақтіліндегісөздерморфологиялықтұрғыданжалаң және күрделі болыпекігебөлінеді. Жалаңдар сөздіңтүпкімағынасынбілдіретінтүбірсөздер де, күрделілер кем дегендеекісөзденқұралатынбіріккен, қосарланған, күрделенген (аққұба, ақсары) сөздер. Жалаңсөздерқұрамыжағынантүбіртұлғалар мен қосымшаларданқұралады. Түбірлерсөздіңнегізгі лексикалықмағынасын білдіреді де, қосымшалартүбіргенешетүрліграмматикалықмағыналарүстейді. Мысалы, ұйымдастырушылардыңбірідегенсөзтіркескендегіалғашқысөз ұйым+дас+тыр+у+шы+лар+дың болып 7 бөлшектентұрады. Мұндағыұйым — негізгітүбір, -дас — сөзжасам қосымша, -тыр - өзгелікетісжұрнағы, -у — қимылесімжұрнағы, -шы — сөзжасам жұрнақ, - лар — көптікжалғауы, -дың — іліксептігіжалғауы. Бұлардыңәрқайсысыныңөзіндіклексикалықжәнеграмматикалықмағыналары бар.
Сөз таптары орыс. части речи — өздеріне тән лексика-семантикалық, морфологиялық және синтаксистік ортақ белгілердің негізінде қалыптасқан категориялары бар сөз топтары. Сөз таптары үш түрлі белгісімен сипатталады:
