Гомогенді жүйелер үшін химиялық реакциялар — көп жағдайда көлемдік аппараттар, араластырғыш
құрылғылармен жəне жылуалмастырғыш элементтермен жабдықталған, сондай-ақ қуысденелі немесе көбіне
жазық насадкалы колонналарда жүреді. Гомогенді жүйедегі процестер периодты немесе үздіксіз жүреді.
Бастапқы реагенттер мен реакция өнімдері бір немесе бірнеше фазалардан түзілуіне байланысты химиялық
реакциялар гомофазалы жəне гетерофазалы болып бөлінеді.
Гомофазалы реакциялар – бастапқы реагенттер, тұрақты аралық заттар жəне реакция өнімдері бір фазада
болады.
Мысалдар:
Аммиак синтезі
N2 + 3Н2<—>2NH3, ∆H < 0.
сутегідегі хлордың жануы
H2+CI2=2HCI
Гомогенді реакция жылдамдығы əрекеттесуші заттардың табиғатына, қойыртпалылығына, температураға,
қысымға, катализатор қатысына тəуелді.
Химиялық реакцияның жылдамдығы уақыт өлшемінде əрекеттесетін заттардың немесе түзілген өнімдерінің
біреуінің зат мөлшері жүйенің белгілі бір көлемінде (гомогенді реакция) немесе фаза бетінің аудан бірлігінде
(гетерогенді реакция) өзгеруін айтады.
Гомогенді реакцияның жылдамдығы – жүйенің көлем бірлігінде жəне кесімді уақытта реакцияға түскен
немесе реакция нəтижесінде түзілген заттардың мөлшерімен өлшенеді.
14. Гетерогенді химиялық процестерді сипаттаңыз. Газ-сұйықтық жүйесіндегі процестер (Г-С), сұйық- қатты (С-Қ) жүйесіндегі процестер, газ-қатты (Г-Қ) жүйесіндегі процестер. Қолданылатын реакторлар типтері, процесстің жылдамдығына сипаттама беріп, формуласын жазыңыз. Əрекеттесуші заттардың (реагент) агрегаттық (фазалық) күйіне байланысты химия-технологиялық үрдістер
гомогенді және гетерогенді болып бөлінеді. Бұл жерде каталитикалық емес, яғни катализаторларсыз өтетін
үрдістер қарастырылады.
«Гомогенді» жəне «гетерогенді» реакциялар ұғымы «гомофазалы» жəне «гетерофазалы» үдерістер ұғымымен
сəйкес келмейді. Реакцияның гомогендігі жəне гетерогендігі белгілі бір дəрежеде, реакцияның қандай да бір
фаза көлемінде немесе фазалардың бөліну бетінде жүру механизмін
көрсетеді. Ал үдерістің гомо жəне гетерофазалылығы реакцияға қатысатын бөлшектердің фазалық құрамы
туралы түсінік береді.
