3.Эмбриология
1.Яйцеклетки лягушки.
|
Бақаның аналық жыныс жасушалары.
|
Бояуы:гематоксилин-эозин. х40
|
|
|
|
|
Аналық жыныс жасушасының құрылысы
*пішіні-шар тәрізді
*диаметрі-130-200мкм,сперматозойдтан 300 есе үлкен
*цитоплазмасында-ЭПТ,рибосомдар және Гольджи аппараты жақсы дамыған,қоректік макромолекулалары сары уыздың ақуыздары, фосфолипидтер,көмірсулар бар.Плазмалемманың астында цитоплазманың шеткі аймақтарында,Гольджи кешенінің өнімі болып табылатын гранулдар орналасқан.Жұмыртқа жасушаның ерекшелігі қабығының үш қабаттан тұруында.1)плазмолемма2)жылтырақ зона 3)фолликулдық жасушалар
Қызметі
*ұрықтану
*полиспермияны алдын алу
*ұрық дамуының алғашқы сатыларын қамтамасыз ету
2.Сперматозоиды морской свинки
|
Теңіз шошқасының сперматозоидтары.
|
Бояуы: Темірлі- гематоксилин.х400
|
Сперматозоид
*диаметрі 4-5мкм
*ұзындығы 70мкм Пішіні сүйір аналық жыныс жасушадан 300 есе кіші болып келеді.
Құрылысы
4 бөліктен тұрады:Басы,мойны,денесі,құйрығы
Басында- ДНҚсы өте тығыз жинақталғандықтан активті емес гаплоидты ядросы орналасқан.
Мойынында-проксимльді дистальді центроильдері орналасқан.
Денесі-аксонеманы спиральді түрде қоршаған митохондриялар орналасқан.
Құйрығының негізгі бөлімшесінде аксонеманы айнала өоршап,құйрыққа серпінділік беретін,9жұп микрофибрилдерге сәйкес,тығыз фибрилдер орналасқан.
Сперматозоид қызметі
хромосомалардың гаплоидты жиынтығын аналық жыныс жасушасына енгізеді және оның даму бағдарламасын іске қосу.
3.Оплодотворение лошадиной аскариды.
|
Жылқы аскаридасының бөлінуі
|
Бояуы:Темірлі гемотоксилин
|
1.Сыртқы қабығы
|
2.Еркек пронуклесусы
|
3.Цитоплазма
|
4.бірішілік овоцит
|
4.Бластула амфибии
|
Бақаның бластуласы
|
Бояуы: гематоксилин-пикрофуксин.х20
|
1.Анимальді полюс
|
2.вегетативті полюс
|
3.ұсақ бластомерлер
|
4.ірі бластомерлер
|
5.бластомерлердің цитоплазмасындағы сарыуыз түйіршіктері
|
Бластулла сатысы
Бластулла-көп жасушалы бір қабатты ұрық.Бластулла ол бөлщектену сатысы.Бөлшектену сатысы 4,5-5 аптада өтеді.бөлшектену сипаты ооплазмадағы сары уыз мөлшеріне және оның көлемінің таралуына тәуелді. Бөлшектену сатысының жүруі
1 Зиготаның бөлінуінен басталады.Түтіктің жоғарғы бөлігінде орналасады. 1 митоздың бөліну ұршығының қалыптасуы байқалады.
2 Екі бластомерлі ұрық.30 сағат өткеннен кейін жүреді.Түтіктің ортаңғы бөлігіне орналасады.Бұл кезде ьолық біркелкі емес бөлшектену жүреді
3 Үш бластомерлі және төрт бластомерлі ұрық. 40-46 сағат арлығында жүретін бөліну кезеңі.Түтіктің ортаңғы бөлігінде орналасады.Негізгі байқалатын құбылыс асинхронды бөлшектену.Яғни ол кезде ақшыл және қоңыр бластомерлердің бөлінгенін байқаймыз.
4 Сегіз бластомерлі ұрық.60-72 сағат арлығында жүреді және түтіктің төменгі бөлігігде орналасады.Асинхронды бөлшектену құбылысы жүреді.
5 Ерте кездік морулла 12-16 бластомерлер.3-тәулікте жүреді.Түтіктің сағасы бөлігінде орналасады.Бөлшектену қарқынының күшеюін,компактизацияны байқаймыз.
6 Морула 28-32 бластомерлер.4-тәулікте жүреді.Жатырдың қуыс бөлігінде орналасады.Қуысы жоұ ұрық түрінде болғанын байқаймыз.
7 Еркін бластоциста 58-100 бластомерлер.4,5-5 тәулікте жүреді. Жатырдың қуыс бөлігінде орналасады.Ұрық ішінен қуыстың,трофобласт эмбртобласттың пайда болуын байқаймыз.
4.Бластула лягушки
|
Бақаның бластуласы
|
Бояуы: гематоксилин-пикрофуксин.х20
|
1.Бластуланың төбесі
|
2.бластуланың түбі
|
3.бластомерлер
|
4.бластуланың қуысы(бластоцель)
|
Бластулла сатысы
Бластулла-көп жасушалы бір қабатты ұрық.Бластулла ол бөлщектену сатысы.Бөлшектену сатысы 4,5-5 аптада өтеді.бөлшектену сипаты ооплазмадағы сары уыз мөлшеріне және оның көлемінің таралуына тәуелді. Бөлшектену сатысының жүруі
1 Зиготаның бөлінуінен басталады.Түтіктің жоғарғы бөлігінде орналасады. 1 митоздың бөліну ұршығының қалыптасуы байқалады.
2 Екі бластомерлі ұрық.30 сағат өткеннен кейін жүреді.Түтіктің ортаңғы бөлігіне орналасады.Бұл кезде ьолық біркелкі емес бөлшектену жүреді
3 Үш бластомерлі және төрт бластомерлі ұрық. 40-46 сағат арлығында жүретін бөліну кезеңі.Түтіктің ортаңғы бөлігінде орналасады.Негізгі байқалатын құбылыс асинхронды бөлшектену.Яғни ол кезде ақшыл және қоңыр бластомерлердің бөлінгенін байқаймыз.
4 Сегіз бластомерлі ұрық.60-72 сағат арлығында жүреді және түтіктің төменгі бөлігігде орналасады.Асинхронды бөлшектену құбылысы жүреді.
5 Ерте кездік морулла 12-16 бластомерлер.3-тәулікте жүреді.Түтіктің сағасы бөлігінде орналасады.Бөлшектену қарқынының күшеюін,компактизацияны байқаймыз.
6 Морула 28-32 бластомерлер.4-тәулікте жүреді.Жатырдың қуыс бөлігінде орналасады.Қуысы жоұ ұрық түрінде болғанын байқаймыз.
7 Еркін бластоциста 58-100 бластомерлер.4,5-5 тәулікте жүреді. Жатырдың қуыс бөлігінде орналасады.Ұрық ішінен қуыстың,трофобласт эмбртобласттың пайда болуын байқаймыз.
5.Ранняя гаструла лягушки(сагитталбный разрез)
|
Бақа ұрығының гаструляциясы(сагиталды кесінді)
|
Бояуы: гематоксилин-пикрофуксин.х20
|
1.бластопордың дорсалды ернеуі
|
2.сарыуыз тығыны
|
3.Бластопордың вентралды ернеуі
|
|
Гаструлла сатысы
Гаструлляция-көп жасушалы организмдердің ұрықтық дамуының ерте кезеңдерінде жасушаларының күрделі орын ауыстыру-иммиграция арқылы жүретін процесс.
Гаструлла-3 ұрықтық жапырақшалы қабырғадан.ішіндегі қуыс-гастроцельден және сыртқы ортамен байланыстыратын тесік бластопордан тұрады.3 ұрықтық жапырақша:эктодерма,мезодерма,энтодермадан дамиды.Оның сыртқысы эктодерма, ал ішкісі энтодерма деп аталады. Бұлар — алғашқы ұрық жапырақшалары.
Көптеген көпклеткалы организмдегі қос қабатты ұрықтың (эктодерма, энтодерма) түзілу процесін гаструлалану деп атайды. Гаструлану басталмас бұрын көпклеткалы бластулада бластомерлер морфогенетик. өзгерістерден өтіп, болашақ организмдегі тіндердің негізін құру үшін ықтималды (презумптивті) бастамалар түзеді. Бұл кезде қос қабатты жануарлардан басқаларында үшінші ұрық жапырақшасы — мезодерма бөліне бастайды.
Гаструлаланудың 4 түрі бар:
1) инвагинация немесе ішіне тартылу. Бұл жағдайда бір қабат ұрық (бластула) қабырғасының ішке қарай тартылу нәтижесінде қос қабатты ұрық түзіледі.
2) иммиграция немесе көшу әдісінде бластуланың қабырғасынан жеке клеткалар бластоцельге көшіп, ішкі ұрық жапырақшасы энтодерманы түзеді.
3) эпиболия немесе қабаттап өсу — сары уызы көп қозғала алмай қалған ірілеу клеткалардың айналасына ұсақ клеткалар қосылып, ірі клеткалардың іште қалуы (кейбір құрттарда, моллюскілерде). Жұмыртқаның сары уызы көп болған сайын, эпиболия процесі ұзаққа созылады.
4) деляминация немесе бластулла қабырғасының қабаттарға бөлінуі.
5.Поздняя гаструла лягушки(сагиттальный разрез)
|
Бақа ұрығының гаструласының аяқталу кезеңі
|
Бояуы: гематоксилин-пикрофуксин.х20
|
1.бластопордың дорсалды ерні
|
2.Сарыуыз тығыны
|
3.гастроцель
|
4.бластопордың вентралды ерні
|
Гаструлланың аяқталу сатысы
Гаструлляция-көп жасушалы организмдердің ұрықтық дамуының ерте кезеңдерінде жасушаларының күрделі орын ауыстыру-иммиграция арқылы жүретін процесс.
Гаструлла-3 ұрықтық жапырақшалы қабырғадан.ішіндегі қуыс-гастроцельден және сыртқы ортамен байланыстыратын тесік бластопордан тұрады.3 ұрықтық жапырақша:эктодерма,мезодерма,энтодермадан дамиды.Оның сыртқысы эктодерма, ал ішкісі энтодерма деп аталады. Бұлар — алғашқы ұрық жапырақшалары.
Гаструлланың аяқталу сатысы мезодерма
Дамудың 13-тәулігінде ұрықтан тыс мезодерманы пайда болған қуыстар бірігіп,ұрықтан тыс целомға немесе хорион қуысына айналады.Бұл екі жапырақшаға бөлінеді:1)ұрықтан тыс соматикалық мезодерма;2)сары уыз қапшығын қоршайтын спланхникалық мезодерма.
Амниондық және сары уыз көпіршіктерін сыртынан қаптайтын ұрықтан тыс спланхникалық мезодерманы,цитотрофобластты іш жағынан төсейтін хариальды табақшаны және де ұрық пен трофобластты байланыстыратын дәнекер сабақшаны қалыптастырады.Олардан кейін инвагинацияланған эпибласттың көшкін жасушалары ұрықтың бас ұшына қарай және датеральды бағытта ығысып,эктодерма мен энтодерманы арасында орналасқан ұрықтық мезодерманы құрайды.Бұл кезде эпибласттың бас бөлігі пролиферацияға ұшырап ,біріншілік түйіншекте жиақталады.Біріншіілік шұңқыр арқылы эпибласттың астына инвагинацияға ұшырағаннан кейін, олар мезодерманың бос орналасқан жасушалары арасында,ұрықтың краниальді бөлігіне қарай түтікше тәрізді бас өсіндісі түрде бағытталып хорданы қалыптастырды.
6.Дробление яйца лягушки.
|
Бақа ұрығының бөлшектенуі
|
Бояуы: гематоксилин-пикрофуксин.х20
|
1.екі бластомерлі ұрық
|
2.төрт бластомерлер сатысы
|
3.ұрықтың сегіз бластомерлер сатысы
|
Анимальді полюсьпен салыстырғанда төменгі вегетативті полюсте бөлшектену кешігіп баяу жүреді.
|
Бластулла сатысы
Бластулла-көп жасушалы бір қабатты ұрық.Бластулла ол бөлщектену сатысы.Бөлшектену сатысы 4,5-5 аптада өтеді.бөлшектену сипаты ооплазмадағы сары уыз мөлшеріне және оның көлемінің таралуына тәуелді. Бөлшектену сатысының жүруі
1 Зиготаның бөлінуінен басталады.Түтіктің жоғарғы бөлігінде орналасады. 1 митоздың бөліну ұршығының қалыптасуы байқалады.
2 Екі бластомерлі ұрық.30 сағат өткеннен кейін жүреді.Түтіктің ортаңғы бөлігіне орналасады.Бұл кезде ьолық біркелкі емес бөлшектену жүреді
3 Үш бластомерлі және төрт бластомерлі ұрық. 40-46 сағат арлығында жүретін бөліну кезеңі.Түтіктің ортаңғы бөлігінде орналасады.Негізгі байқалатын құбылыс асинхронды бөлшектену.Яғни ол кезде ақшыл және қоңыр бластомерлердің бөлінгенін байқаймыз.
4 Сегіз бластомерлі ұрық.60-72 сағат арлығында жүреді және түтіктің төменгі бөлігігде орналасады.Асинхронды бөлшектену құбылысы жүреді.
5 Ерте кездік морулла 12-16 бластомерлер.3-тәулікте жүреді.Түтіктің сағасы бөлігінде орналасады.Бөлшектену қарқынының күшеюін,компактизацияны байқаймыз.
6 Морула 28-32 бластомерлер.4-тәулікте жүреді.Жатырдың қуыс бөлігінде орналасады.Қуысы жоұ ұрық түрінде болғанын байқаймыз.
7 Еркін бластоциста 58-100 бластомерлер.4,5-5 тәулікте жүреді. Жатырдың қуыс бөлігінде орналасады.Ұрық ішінен қуыстың,трофобласт эмбртобласттың пайда болуын байқаймыз.
6.Дробление яйцеклетки лягушки.
|
Бақаның аналық жыныс жасушасының бөлшектенуі.
|
Бояуы:гематоксилин-пикрофуксин.х40
|
1.ұсақ бластомерлер
|
2.ірі бластомерлер
|
Бластулла сатысы
Бластулла-көп жасушалы бір қабатты ұрық.Бластулла ол бөлщектену сатысы.Бөлшектену сатысы 4,5-5 аптада өтеді.бөлшектену сипаты ооплазмадағы сары уыз мөлшеріне және оның көлемінің таралуына тәуелді. Бөлшектену сатысының жүруі
1 Зиготаның бөлінуінен басталады.Түтіктің жоғарғы бөлігінде орналасады. 1 митоздың бөліну ұршығының қалыптасуы байқалады.
2 Екі бластомерлі ұрық.30 сағат өткеннен кейін жүреді.Түтіктің ортаңғы бөлігіне орналасады.Бұл кезде ьолық біркелкі емес бөлшектену жүреді
3 Үш бластомерлі және төрт бластомерлі ұрық. 40-46 сағат арлығында жүретін бөліну кезеңі.Түтіктің ортаңғы бөлігінде орналасады.Негізгі байқалатын құбылыс асинхронды бөлшектену.Яғни ол кезде ақшыл және қоңыр бластомерлердің бөлінгенін байқаймыз.
4 Сегіз бластомерлі ұрық.60-72 сағат арлығында жүреді және түтіктің төменгі бөлігігде орналасады.Асинхронды бөлшектену құбылысы жүреді.
5 Ерте кездік морулла 12-16 бластомерлер.3-тәулікте жүреді.Түтіктің сағасы бөлігінде орналасады.Бөлшектену қарқынының күшеюін,компактизацияны байқаймыз.
6 Морула 28-32 бластомерлер.4-тәулікте жүреді.Жатырдың қуыс бөлігінде орналасады.Қуысы жоұ ұрық түрінде болғанын байқаймыз.
7 Еркін бластоциста 58-100 бластомерлер.4,5-5 тәулікте жүреді. Жатырдың қуыс бөлігінде орналасады.Ұрық ішінен қуыстың,трофобласт эмбртобласттың пайда болуын байқаймыз.
Достарыңызбен бөлісу: |