СҒЗЖ тапсырмасы: Кәсіпорынның Қазақстан экономикасындағы рөлі

Шағын және ортакәсіпкерлік кәсіпорынның экономикалық дамуының маңызды факторы болып, ұлттық экономиканы одан әрі дамытуға ықпал етеді.

Шағын және орта бизнесті дамыту іс-шаралары шағын және орта кәсіпкерліктің дамуына қолайлы жағдай жасауға жәрдемдесуге және қолдауға, шағын бизнесті дамыту үшін жағдай жасауды қамтамасыз етуге, халықтың өзін-өзі жұмыспен қамтуын ұйымдастыру үшін мүмкіндіктерді толық пайдалануға, жұмыс орнының санын арттыруға, ресми және жасырын жұмыссыздықты азайтуға, халықтың өмір сүру деңгейін көтеруге, сонымен қатар, облыстық және жергілікті деңгейдегі қолдау шараларының сапасы мен тиімділігін арттыруға және шағын бизнес секторындағы проблемаларды жоюға бағытталған.

Шағын және орта кәсіпкерлік бұл тиімсіз өндірістері жабылып, орнына жаңа өндіріс орындары қалыптасып, әрдайым қайта құрылу процестері жүзеге асырылып отыратын, шаруашылық қызметтің ең өзгермелі түрі. Бұл экономикалық өсім қарқының, тұрғындардың жұмысбастылық жағдайын, жалпы ұлттық өнім сапасы мен құрылымын анықтайтын, жалпы экономикалық дамудың басты экономикалық факторы болғандықтан, бірқатар әлеуметтік мәселелерді шешуге көмектеседі. Атап айтсақ, біріншіден, жұмысшыларға жалдамалылар қатарынан шығып өз кәсібінің қожасы болуға мүмкіндік туғызады. Екіншіден, жергілікті шикізат ресурстары мен өндіріс қалдықтарын тиімді пайдалануға көмектесіп, ірі кәсіпорындардан босатылған тұрғындарды жұмыспен қамтамасыз етудің жаңа мүмкіндіктерін қалыптастырады. Үшіншіден, шағын кәсіпкерліктің өркендеуі аймақтық монополияны жеңуге көмектесетін, көп капиталды қажет етпейтін аз сериялы өндіріс негізінде тауар өндіруді ұлғайтып, қызмет көрсетуді дамытуға және нарықтың тауарлармен тез толуына жол ашады. Төртіншіден, ғылыми техникалық прогрестің жетістіктері өндірісте жылдам меңгеріліп, өндіріс шығындарының төмендеуіне ықпалын тигізеді.

Шағын және орта кәсіпкерліктің мемлекеттік қолдау саясатын жүзеге асыру нәтижесінде шағын кәсіпкерлік облыс экономикасында өз орнын тауып, экономиканың өркендеуіне қолайлы жағдайлар жасауда сонымен бірге, кәсіпкерлердің белсенділігі артуына байланысты жергілікті ресурстарды пайдалану және жаңадан жұмыс орындарын құру, рынокта тауарлар мен қызмет көрсетулерді дамыту нәтижесінде бәсекелестік ортаны қалыптастыруға өз әсерін тигізуде.

Қазіргі уақытта шағын және орта бизнестің дамуы бізде негізінен күрделі қаржы жұмсалымдарын аса қажет етпейтін салалар мен делдалдық салада орын алып отырғандығы да өркендеудің бір мәселесі болып отыр. 1 суретте шағын және орта бизнес негізінен сауда, қоғамдық тамақтандыру, азаматтық нысандар құрылысы, техника мен машиналарды ұсақ жөндеу, ауыл шаруашылығы салаларында шоғырланған. Ал ғылыми-техникалық жаңалық пен ақпарат саласы секілді аса күшті нарық игерілмей отыр.

2019 жылғы 1 ақпанға жағдай бойынша жұмыс істеп тұрған ШОК субъектілер саны өткен жылғы тиісті кезеңдегі сәйкес мерзіммен салыстырғанда 10,1%-ға өсті. ШОК субъектілерінің жалпы санында дара кәсіпкерлер үлесі 65,6%, шағын кәсіпкерліктегі заңды тұлғалар – 18,4%, шаруа немесе фермер қожалықтары – 15,8%, орта кәсіпкерліктегі заңды тұлғалар – 0,2%-ды құрады.

Шағын және орта кәсіпкерліктегі жұмыс істеп тұрған субъектілерінің саны ҚР-да 2019 жылы 1 274 818-ге жетті. Оның ішінде Шымкент қаласында 63 296, Түркістан облысы бойынша 134 726.

Шағын және орта кәсіпкерліктердегі Қазақстанда жұмыспен қамтылғандар саны 3 233 273. Оның ішінде Түркістан облысы бойынша 342 477 адам жұмыспен қамтамасыз етіліп отыр.