1. Программалау тілдері. Си тілінің негізгі элементтері
жүктеу/скачать 199,78 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 17 - 18 cұрақ
- Таңдау операторы
- 20 сұрақ Си тіліндегі енгізу , шығару операторы
16 cұрақ Кейбір бағдарламаларда белгілі-бір шарттардың сақталуына тәуелді командалардың қандай да бір бөлігі бірнеше рет қайталанады. Мұндай әрекеттерді жүзеге асыратын командаларды қайталану ( цикл) командасы деп атайды. Басқа да бағдарламалау тілдеріндегі сияқты С++ тілінде бағдарламаның қайталанатын бөлігін бағдарламалау үшін цикл операторының 3 түрі қолданылады. Олар: 1) параметрлі цикл (“үшін” циклі) 2) әзір циклі (жалғасу шарты бар цикл) 3) дейін циклі (аяқталу шарты бар цикл) “Дейін” циклі “Дейін” циклінің жазылу форматы:
Бұл циклде цикл денесі ең болмағанда бір рет орындалады. Шартты өрнектің мәні 0- ден өзге болғанда, яғни цикл шарты ақиқат болғанда цикл денесі орындалады, керісінше жағдайда цикл аяқталады. Бұл цикл Паскаль тіліндегі repeat .. until цикліне ұқсас, айырмашылығы бұл циклде Паскальда кері шарт жазылса, мұнда тура шарт жазылады. Мысал 24. n факториал (n!) табу есебін “дейін” циклі арқылы жүзеге асырайық. main()
{ int i, n; long int P; cout<<"Cан енгіз"; cin>>n; P=i=1; do
while (i<=n); cout<<”n!=”< } Мысал 25. Алғашқы 10 жұп санның көбейтіндісі мен арифметикалық ортасын табыңдар. main ()
{ int i, P=1, S=0; i=2;
do P*=i; S+=i; i=i+2; while (i<=20); cout<<”Көбейтінді=”< Арифм.орта=”< }
main () {int i; float S, E; cin >>E; i=1;
do S+=i/pow(i,2); i++; while (1/ pow(i,2) >E); cout<<”S=”< } “Әзір” циклі “Әзір” циклінің жазылуының жалпы түрі: while (шартты_ өрнек) цикл денесі; Бұл циклде әзір шартты өрнектің мәні 0- ден өзге болғанда, яғни цикл шарты ақиқат болғанда цикл денесі орындалады. Мысал 20. Екі таңбалы барлық сандардың ішінен 5-ке бөлінетін және 10-ға бөлінбейтін сандарды экранға шығаратын және олардың санын табатын бағдарлама құрыңдар. Бағдарламаның орындалу нәтижесі 5- суретте көрсетілген. main()
{ int x, k=0; x=10;
while (x<=99) {if (x%5==0 && x%10!=0) {cout<<"\n x="< x++;}
} Мысал 21. x-тің -5-тен 5-ке дейін 0,2 қадаммен өзгерген мәндері үшін у=х2-1 функциясының мәндерін экранға шығарыңдар. main()
{ float х, у; х=-5;
while (х<=5) {y=pow(x,2)-1; cout<<”\n x= ”< х+=0.2;}
main()
i=2;
{ P=P*i; i+=2; } //немесе P*=i; i+=2; cout<<”P=”<< P;
}
#include #include main()
{ int a,b,EYOB, EKOE,k; k=a*b;
while (a!=b) if (a>b) a=a-b; else b=b-a; EYOB=a; cout<<"\n EYOB="< getch();
Оның жазылуының жалпы түрі: мұндағы 1-өрнек цикл басында бір рет орындалады және цикл параметрінің бастапқы мәнін анықтайды; Мысалы: n факториалды (n!) есептеу бағдарламасының бөлігі: p=1;
for (i=1; i<=n; i++) Бұл бөлікті басқаша жазуға да болады: for (p=1; i=1; i<=n; i++) p=p*i;
яғни, бастапқы мәнді цикл операторының ішіне кіргізуге болады. Жақша ішінде кейбір элемент болмауы мүмкін, бұл жағдайда оларды бөлетін ; белгісін жазу міндетті. p=1; i=1; for (; i<=n; i++) p=p*i; Цикл денесін жақша ішінде жазуға болады, бұл жағдайда жақшадан кейін нүктелі үтір (;) белгісі қойылады: for (p=1; i=1; i<=n; p=p*i, i++); немесе for (p=1; i=1; i<=n; p*=i++) ; Мысал 17. Екіден жиырмаға дейінгі барлық жұп сандардың қосындысын және көбейтіндісін табыңдар. #include #include main()
{ int i; unsigned long int S=0, P=1; for (i=2; i<=20; i=i+2) {S+=i; P*=i;}
cout<<"S="< getch(); } Нәтижеде S=110 P=3715891200 мәндері экранға шығады. Цикл денесі құрама оператордан тұрса , онда олар {} фигуралық жақшаға алынады. Паскаль тілінде бұл циклдегі қадам 1-ге ғана тең болса, мұнда қадамның мәні кез келген болады. Мысал 18. Берілген бүтін санның барлық бөлгіштерін табыңдар. main()
{ int i, n; cout<<”Санды енгіз”; cin>>n; for (i=1; i<=n; i++) if (n%i==0) cout<<”i=”< }
main()
cout<<"Sandi engiz ";cin>>x; for (i=1; i<=9; i++)
{cout< cout<<"\n";}
getch();
С++ тілінде тармақталу үш түрде жүзеге асырылады: ? шартты операция
тармақталу немесе шартты оператор таңдау командасы.
Шартты оператордың жазылуының жалпы түрі: Бұл оператор былайша орындалады: алдымен жақша ішіндегі шарт тексеріледі. Егер оның мәні ақиқат болса, яғни мәні 1- ге тең болса, 1- оператор, әйтпесе 2- оператор орындалады. #include #include #include main()
{ float x,y; if (x>y) x=pow(x,2); else y=pow(y,2); cout<<"x= "< if (x>y) {x=pow(x,2); y=sqrt(y);} else {y=pow(y,2); x=sqrt(x);} cout<<"x= "< if (x*x+y*y>=r1*r1 && x*x+y*y<=r2*r2) cout<<"\n тиісті"; else cout<<"\n тиісті емес"; getch();
}
y #include #include #include main()
{float x,y; if (х1) ysqrt (х); else if (x0) ypow(x,3)/5; else ypow(х,2)+1; cout<<"\n y="< getch();
Таңдау операторы арқылы бағдарламадағы мүмкін болатын бірнеше оператордың біреуі таңдалады. Таңдау операторының C++ - те жазылуының жалпы түрі:
…
Бұл оператор былайша жұмыс істейді: Алдымен өрнектің мәні есептеледі, сонан соң өрнектің мәніне тең тұрақты ізделінеді. Сәйкесінше, сол тұрақтыдан кейін жазылған оператор орындалады да, таңдау операторының жұмысы аяқталады. Егер тізімде есептелген мәнге тең тұрақты табылмаса, басқару default сөзінен кейін тұрған операторға беріледі.
main()
cout<<”1-ден 7-ге дейінгі санды енгіз”; cin>>n;
switch (n) case 2: cout<<” Сейсенбі- Tuesday”; break; case 3: cout<<” Сәрсенбі- Wednesday”; break; case 4: cout<<” Бейсенбі- Thursday”; break; case 5: cout<<” Жұма- Friday”; break; case 6: cout<<” Сенбі- Saturday”; break; case 7: cout<<” Жексенбі- Sunday”; break; default: cout<<” Қате”;} getch(); }
main() { int n;
cout<<”1-ден 4-ге дейінгі санды енгіз”; cin>>n;
switch (n) {case 1: cout<<”Желтоқсан- December, Қаңтар- January, Ақпан- February”; break; case 2: cout<<” Наурыз- March, Сәуір-April, Мамыр- May”; break; case 3: cout<<” Маусым-June, Шілде- July, Тамыз- August”; break; case 4: cout<<” Қыркүйек- September, Қазан- October, Қараша- November”; break; default: cout<<” Қате”;} getch(); }
#include #include main() { char x; cout<<"Қай бағытқа барасың? Енгіз: o,c,tcin>>x; switch (x) { case 'o': cout<<"Атыңнан айрыласың ";break; case 'с': cout<<" Қиындыққа тап боласың";break; case 't': cout<<"Дос табасың";} getch(); } Басқа бағдарламалау тілінен айырмашылығы С/C++ тілінде char типі бүтін сандық та, символдық та бола алады. Экранға қалай шығатындығы бұл шаманы қолдану тәсіліне байланысты болады. Мысал 11. #include #include main()
{ char x; cin>>x; printf("%c ",x); printf("\n ",x); getch(); } Бағдарламаны орындатып, х- ке ‘А’ символын енгізсек, x=А x=65 мәндері экранға шығады. printf () операторында %c символдары жазылса, онда енгізілген символ, ал %d жазылса, енгізілген символдың ASCII коды экранға шығады. 19 сұрақ си тіліндегі кездейсоқ сандарды шығару функциясы Бағдарлама құру кезінде кейде басқаруды келесі оператордан басқа операторға беруге тура келеді. Ол үшін басқару берілетін оператор арнайы таңба бойынша белгіленіп қойылуы тиіс. Таңбадан кейін қос нүкте (:) қойылады. Басқаруды операторға беру үшін goto өту операторы қолданылады. Оның жалпы түрі: goto таңба; Мысалы: goto a1;
… a1: оператор; b1, c1: оператор; goto b1;
… Таңба латын әрпі немесе әріп және санмен белгіленеді. Таңба жолдың басында, сонымен қатар жеке жолда жазылуы мүмкін. Ол жағдайда таңбадан кейін нүктелі үтір белгісі қойылады және ол бос оператор деп аталады. Мысалы: a1:;
goto a1; Нәтижеде басқару a1 таңбалы бос операторға беріледі. Өту операторын қолдануға мысалдар қарастырайық. Мысал 12. Экранға 1000, 999, 998, 997 т.с.с. шексіз тізбегін шығару бағдарламасын құру керек. #include #include main()
{int x; x=1000;
a1: cout<<"\n x="< goto a1; getch();
} Бағдарламаны орындату нәтижесінде 1000- нан бастап бүтін сандар тізбегі кемімелі түрде экранға шығады. system("PAUSE") командасы нәтижені экранға кідіріспен шығаруды жүзеге асырады. Нәтиже экранға шыққаннан кейін жүйе кез келген пернені басуды сұрайды. Мысал 13. ax2 +bx+c=0 квадрат теңдеуінің шешімдерін табыңдар. #include #include #include main() { int a, b, c, D; float x1, x2, x; cin>>a>>b>>c; D=b*b-4*a*c; if (D>0) {x1= (-b+sqrt (D))/(2*a); x2=(-b- sqrt (D))/(2*a); cout<<”x1=”<< x1<<”x2=”<< х2; goto a1; } if (D<0) cout<<”шешімі жоқ” ; else {x=-b/(2*a); cout<<”x1=x2=”<< x;} a1: ;
getch(); } Бұл бағдарламада D>0 шартының ақиқат жағдайында goto a1 операторын, яғни a1- жолға өту операторын қоймаған жағдайда, экранға х1, х2 мәндерімен қатар, басқару else қызметші сөзінен кейін тұрған операторға беріліп, D=0 болғандағы х-тің мәні де шыққан болар еді. Ал мұндай жағдай бағдарламаның қате орындалуына әкеліп соғады. Мысал14. 
Берілген х бойынша у- ті есептеу бағдарламасын құрыңдар. { float x, y; cin>>x;
if (x>=1 && x<=2) {y=sin(x*x); goto a1; } if (x<1) y=1/x; else y=exp(2*x)*pow(x,1/3); a1: cout<<”y=”< }
C++ тілінде кездейсоқ бүтін санды шығару үшін rand() функциясы қолданылады. Берілген [a,b] аралығындағы кездейсоқ бүтін санды шығару үшін функция былайша жазылады: Әрбір орындатқанда уақытқа байланысты әр түрлі кездейсоқ сандар алу үшін, яғни ағымдық уақытқа байланысты кездейсоқ санды генерациялау үшін time.h тақырыптық файлында анықталған srand(time(0)) командасы қолданылады. Мысал 15. [0,10] аралығындағы кездейсоқ шыққан 3 бүтін санның нешеуі жұп екенін анықтайтын бағдарлама құрыңдар. #include #include #include #include main()
{ int a,b,c,k=0; srand(time(0)); a=rand()%10; b=rand()%10; c=rand()%10; cout<<"a="< if (a%2==0) k++;
if (b%2==0) k++; if (c%2==0) k++;
cout<<"\n k="< getch();
} #include #include #include #include main()
srand(time(0)); a2: a=rand()%7+1;
b=rand()%7+1; c=rand()%7+1; k++;
cout<<" a="< if (a==7 && b==7 && c==7) {cout<<"\n Bakitti jitilik 777! Areket sani k="< a1:;
getch();
С/C++ тіліндегі бағдарлама құрылымы келесі бөліктерден тұрады: Бағдарлама тақырыбы
Айнымалыларды сипаттау Бағдарлама денесі
Бағдарлама тақырыбы #include <тақырыптық файл аты> препроцессорлық директивасынан басталады. Бір бағдарламаға бірнеше тақырыптық файл қосылуы мүмкін. Тақырыптық файлда бағдарламада қолданылатын стандарт кітапханалық функциялар сақталады. Ол функцияны қолданар алдында include операторы арқылы сәйкес тақырыптық файл қосылуы қажет. Тақырыптық файлдардың типі h болады (h- header- тақырып). Паскаль тіліндегі сияқты C++ тілінде де бағдарламада қолданылатын айнымалылар алдымен сипатталуы (хабарлануы) қажет. Оның жалпы түрі:
char k1,k2,k3; unsigned char c;
float x1,y1; double e,f,g;
Бағдарлама денесі main() функциясынан кейін орналасады. Жалпы түрі: Бағдарлама денесі {} фигуралық жақшаға алынады. Экранға форматтап шығару операторының жалпы түрі төмендегіше болады: printf() операторында экранға шығатын айнымалының форматын көрсететін түрлендіру спецификаторы қолданылады. Ол % белгісінен басталады. Төмендегідей түрлендіру спецификаторы қолданылады: %d- таңбалы бүтін сан
%f- тұрақты үтірлі нақты сан (float) %u- таңбасыз бүтін сан (unsigned)
%e- жылжымалы үтірлі нақты сан (double) %c- символ
%s- жол
%hu- таңбасыз қысқа бүтін (short unsigned) %Lf- ұзын нақты(long double)
printf() операторын қолдану мысалдары: printf(“\n Қосынды=%d”, S);
printf(“\n S =%d”, S); printf(“ Есептің нәтижесі”);
printf(“ \n Шеңбер ауданы=%f”, 3.14*R*R); Мұндағы, %d, %f экранға шығатын бүтін және нақты айнымалының спецификаторы.
Нақты санды экранға форматтап шығаруға болады. Ол үшін екі параметр көрсетіледі: Олар % және формат символының арасында бір- бірінен нүктемен бөлініп жазылады. printf(“\n x=%4.2f”,x); Нәтижеде экранға x=5.23 саны шығады.
Форматтап енгізу операторы Пернетақтадан форматтап енгізу операторының жалпы түрі төмендегіше болады:
Аргумент алдында & айнымалы адресінің операциясы жазылады. scanf(‘%d%d%f”,&a,&b,&y); Деректерді енгізу- шығаруды жүзеге асыратын printf(), scanf() операторлары stdio.h тақырыптық файлында орналасқан. Сондықтан, бағдарламада осы екі оператор қолданылатын болса, онда бағдарлама тақырыбында #include <stdio.h> командасы жазылуы қажет. (stdio- standart input output- стандартты енгізу шығару)
#include #include main()
int r; float L,S; printf(“ радиусты енгіз”);
scanf(“%d”,&r); S=pi*r*r;
L=2*pi*r; printf(“\n S=%4.2f L=%4.2f”, S,L);
getch();
Бағдарламаны орындатып, радиусқа 5 мәні енгізілсе, нәтижеде S=78.50 L=31.40 мәндері шығады. Бағдарламаның нәтижесі кез келген пернені басқанға дейін экранда көрініп тұру үшін conio.h тақырыптық файлында анықталған getch() операторы қолданылады.
#include #include main()
printf(“ үш таңбалы санды енгіз”); scanf(“%d”,&x);
a=x/100;
b=y/10;
printf(“\n S=%d”,a+b+c); getch();
}
Бағдарламадағы “%” операциясы бүтін санды бүтін санға бөлгендегі қалдықты, ал “/” операциясы санды санға бөлгендегі бүтін бөлікті анықтайды. Dev- C++ қабықшасының артықшылықтары: графиктік интерфейсі
орыс тілді мәзірдің болуы GDB қондырылған жөндегіші
консольдық және графиктік бағдарламалар құру мүмкіндігі. Dev- C++ бағдарламасының экрандық интерфейсі 2-суретте көрсетілген.
Циклді басқару үшін break, continue 2 оператор қолданылады. Олар циклді қолдану мүмкіндігін кеңейтіп, бағдарлама құрылымын жақсартады. {int i, n, x, S=0, k=0; cin>>n;
for (i=1; i<=n; i++) { cin>>x;
if (x%2==1) contunie; S+=x; k++; }
cout<<”'Арифметикалық орта =”< }
Каталог: sabaq-kz -> attachment attachment -> Қазақ тілі мен әдебиет пәні мұғалімі, филология магистрі Амирханова Сара Бекетқызы Коучинг жоспарының тақырыбы: «Lesson study – сабақты зерттеу әдісі» attachment -> Сабақ тақырыбы: Химияның негізгі түсініктері мен заңдары Сілтеме attachment -> Сабақтыңтақырыбы: 3 4 attachment -> Сабақ: Алкандардың қасиеттері. Алкандардың жеке өкілдері және қолданылуы attachment -> Сабақтың түрі: Аралас сабағы Сабақ уақыты: 90 мин. Сабақтың педагогикалық мақсаты attachment -> Сабақ Алматы қаласы Алатау ауданы «185 жалпы білім беретін мектеп» коммуналдық мемлекеттік мекемесі Бастауыш сынып мұғалімі Курманова Маржан Сеилхановна attachment -> Сабақтың тақырыбы Сағат саны Мерзімі Оқып-үйренудің негізгі мақсаты attachment -> Сабақтың мақсаты: оқушыларға алжапқыштың және бас орамалдың сызбасын есептеуді және құрастыруды үйрету жүктеу/скачать 199,78 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
