Қазақстанда «Қазпочта» акционерлік қоғамының дамуы

«Қазпочта» АҚ қызметінің тағы бір оңды нәтижесі клиенттер мен әріптестер жағынан компания қызметтеріне деген жоғары қызуғышылық болып табылады. Пошта – Қазақстан халқының бәріне дерлік қол жетімді бірегей күшті желілік құрылым. Қазпочта ең пәрменді филиалдық желіге ие. Республикада мұндай желіге іспеттес желі жоқ. Қазпочтаның барлық облыстық филиалдарында «K-mobile» мен «K-cell» ұялы байланыс қызметтері үшін төлемдерді қабылдаудан жаңа жобаларды іске асыру бойынша бағдарламалық өнімдер сәтті қолданылып келеді.

2006 жылдың мамырында Қазпочта құнды қағаздар рыногында трансфер-агенттік қызметті іске асыруға лицензияны алды. Бұл компанияның трансфер-агенттік қызметтерді көрсетудегі жұмысын кеңейтуге мүмкіндік берді. Қазіргі кезде «Қазпочта» АҚ өзінің қызметін құнды қағаздар рыногында белсенді түрде дамытуда. Мұнда негізгі екі бағытты атап өтуге болады.

Біріншісі пошта секторында «Казпост-секьюритиз» деп аталатын бірегей жобаны қамтиды. Ол бүгінде Қазпочтада енгізілуде. Мұнда Алматы қаласы Аймақтық қаржы орталығы алаңында құнды қағаздармен түрлі операцияларды жүргізу ұйғарылады.

Екінші бағыт «Қазпочта» АҚ құнды қағаздар рыногында трансфер-агенттік желіні дамытуды айқындайды. Осыған байланысты «Самұрық» мемлекеттік холдингінің «Қазақтелеком» АҚ-ның 4,6% жай акциялары мемлекеттік пакетін «Қазпочта» АҚ трансфер-агенттік пункттері арқылы сату тәжірибесі сәтті болды. Қазпочтаның трансфер-агенттік пункттері инвесторлар мен сатушылар арасында байланыстырушы түйін қызметін атқарады. Трансфер агенттік желі арқылы акцияларды сатып алу өтініштері бүкіл Қазақстан бойынша қабылданды. Аймақтардағы инвесторлар акцияларды сатып алу келісімін өздері тұрған жерден-ақ жүзеге асырды. Бұл жобаны іске асыру трансфер агенттік желіні қолданудың инвесторлар үшін де, Қазпочта үшін де тиімді екенін көрсетті. Бұған дейін трансфер агенттік қызмет қор рыногында табысты қызмет түрлеріне жатпайды деп есептелген.
Бірінші тәжірибе сәтті өткендіктен бұл бағыт одан әрі де белсенді дами береді. Жақын болашақта халыққа «Қазпочта» АҚ-ның барлық ірі қалалық және аудандық пошта байланысы тораптарында орналасқан трансфер агенттік пункттері арқылы акциялар сату жоспарлануда.

Соңғы жылдары Қазақстан Республикасы аумағында ішкі және халықаралық жөнелтімдерді бақылау автоматтандырылған жүйесін енгізу арқылы қазақстандық пошта халықаралық EMS қызметі сапасын сәтті дамытуда. Бұл сертификаттау деңгейінде өз үлесін тигізді. 2006 жыл қорытындылары бойынша «EMS-Kazpost» қола деңгейіне қол жеткзді.

Қазіргі кезде «IPS-Light» халықаралық бақылау жүйесі барлық облыс орталықтарында орналастырылған. 2006 жылы EDI форматында жөнелтімдер бойынша мәліметтерді жөнелту арқылы бақылау жүйесін жетілдіру жөніндегі іс-шаралар жүзеге асырыла басталды. Бұл жұмыс «International Post Corporation» компаниясымен бірлесіп атқарылуда.

EMS  «Таңертеңгі 10» 10 бағыт бойынша және 4 бағыт бойынша «12-ге дейін жеткізу» қызмет түрлерін көрсету аясы кеңейтілді.

2006 жылдың қазанында Алматыда қазақстандық-эстондық бірлескен кәсіпорын «Электронпост.kz» ашылды. Ол ақпараттық логистика қызметін, соның ішінде пошталық жөнелтімдерді басып шығару мен конверттеуді қамтиды.

«Siemens» компаниясының көліктік-сұрыптаушы логистикасымен танысу мақсатында Будапешт қаласы (Венгрия) мен Констанце қаласында (Германия) келіссөздер өтті. Компанияның тәжірибесі біздің республикада Алматы және Астана қалаларында сұрыптау орталықтарын салу кезінде қолданылмақ. Компанияда қолданыстағы өндірістік қорларға ерекше назар аударылады. 2006 жылы пошта-жинақтау инфрақұрылымын дамытуға 2,5 млрд. теңгеден астам қаражат бөлінді. Бұл өндірістік объектілердің жан-жақты қамтылуына, жеке желінің компьютерлендірілуіне, пошта жабдықтары мен көлік паркінің жаңаруына септігін тигізді. 2006 жылы ұзақ мерзімді салалық бағдарлама аясында жұмыс сапасын жақсартуға бағытталған бірқатар жобалар жүзеге асырылды. Біріншіден пошта байланыс бөлімшелерін күрделі жөндеуден өткізу жобасы. Бюджеттік инвестициялар есебінен 2007 жылы 111 жаңа ауылдық пошта байланысы бөлімшелері салынып, бүкіл республика бойынша қалалық пошта байланысы бөлімшелері күрделі жөндеуден өтті. Барлық пошта байланысы бөлімшелерінің ішкі жабдықталуы да қазіргі заманғы критерийлерге сай келеді – жиһаз, электронды құрал-жабдықтар, компьютерлік техника, пошталық-кассалық құрал-жабдықтармен толық қамтылған. Қазіргі ақпараттық технологияларды қолдану арқылы көрсетілетін қызмет түрлері аясы кеңейтіліп, мыңнан астам жұмыс орны жасалынды. Тағы бір маңызды жоба – Қазпочта жүйесі арқылы электронды сауда мүмкіндіктерін дамыту. Бұл мәні зор тапсырманы «Самұрық» мемлекеттік холдингі коллегиясының мәжілісінде «Қазпочта» АҚ басшылығына ҚР Премьер министрі К. Мәсімов жүктеген еді. Жобаны орындау шеңберінде «Қазпочта» АҚ 2007 жылдың тамызында электронды сауда алаңын енгізу бойынша жұмыстарын бастады. Оны ұйымдастыру кезінде ұсынылатын тауарлар мен қызметтерді екіге бөлу – заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлермен ұзақ мерзімді негізде «бизнес – бизнес» ұстанымы бойынша көрсетілетін қызметтер мен тауарлар және қысқа мерзімді «жеке тұлға – тұтынушы» ұстанымына негізделген жеке тұлғалармен ұсынылатын тауарлар мен қызметтер. Бұл механизм қорғалған қызметтер мен тауарларды сату жүйесін құруға мүмкіндік бере отырып, «сатушы – сатып алушы» қарым-қатынастары үрдісін жеңілдетеді.

Бұл жаңа қызмет түрі мемлекеттік тапсырманы орындау болғандықтан, ол әлеуметтік сипатқа ие. Электронды алаңды енгізу үшін барлық ауылдық байланыс бөлімшелерін интернеттендіру бағдарламасы құрастырылды. Интернет сауда республика халқына қарапайым дүкендерде болмайтын ерекше тауарларды үйге жеткізумен алуға мүмкіндік береді. Бұл қажетті тауарды іздеуге кететін уақытты үнемдейді. Осыған байланысты Қазпочта негізінде электронды сауда алаңын құру ең ұтымды шешім болды. Сонымен қатар Қазақстан аумағында Интернет жүйесіне қосылу 45 қоғамдық пункттері ашылды, байланыс бөлімшелері Интернетке қосылуды қажет ететін бағдарламалық қамтумен қамтамасыз етілді.

Қазіргі кезде 89 жедел пошта пункті қызмет көрсетеді, Қазпочта бөлімшелері негізінде «бір терезе» ұстанымы бойынша халыққа қызмет көрсету орталықтары ашылуда. «Қазпочта» АҚ басқаруды нығайту, персоналды оқыту, пошта байланысын жаңарту, бәсекеге қабілетті пошта-жинақ жүйесі мен тұтынушыларға көрсетілетін қызметтер сапасын көтеруге бағытталған қазіргі күнгі ақпараттық-технологиялық тізбектерді енгізуге зор назар аударады. Қоғамның бүгінгі күнгі стратегиясы – көрсетілетін қызметтер аясын кеңейту мен оларға нақты сапа стандарттарын бекіту. Компания сапа менеджменті жүйесін енгізумен белсенді түрде айналысуда. Бұл еліміздің Дүниежүзілік сауда ұйымына кіру қарсаңында өте маңызды болып табылады. 2007 жылдың желтоқсанында «Қазпочта» АҚ-ға ХС ИСО 9001:2000 талаптарына сәйкестілік халықаралық сапа сертификаты тапсырылды. Бұл сертификат - компания басқару жүйесінің халықаралық сапа менеджменті стандарттарына сай келетінінің куәлігі. Халықаралық сертификатқа ие болып және сапаға деген ұстанымын көпшілікке паш етіп, «Қазпочта» АҚ өзінің күнделікті жұмысымен халықаралық деңгейге сай сапалы қызмет көрсету компанияның барлық басқару деңгейлерінде, өндрістік бөлімшелерінде басымды міндеті екенін, ал тұтынушылардың қанағаттануын көбейту атқарған жұмысының мақсаты мен нәтижесі екенін растайды.

Қоғамның техника-экономиялық көрсеткіштеріне талдау жасасақ. Кәсіпорының нарықтағы ұстанымын талдау кезінде оның күшті және әлсіз жақтарын ғана емес, әсер ететін нақты факторларды анықтау қажет. Фактор деп экономикалық, өндірістік және өзге де қызмет нәтижесіне әсер ететін үрдістерді қозғаушы күш. Басқаша айтсақ өндіріс тиімділігін анықтауға және әсер етуге мүмкіндік беретін барлық жағдайлар. Факторлардың болуы бәсеке қабілеттілікті қамтамасыз ету үшін жеткіліксіз. Сондықтан осы факторлар негізінде бәсекелестікті арттыруға ие болу және олар қаншалықты пайдалылығына байланысты болады.

Кәсіпорынның бәсеке қабілеттілігі мынадай факторларға байланысты:

1. 
   Кәсіпорынның өнімдерінің ішкі және сыртқы нарықтағы бәсеке қабілеттілігі.
   
2. 
   Өндірілген өнім түрі.
   
3. 
   Нарықтың сыйымдылығы. (Жыл сайынғы сату көлемі)
   
4. 
   Саланың бәсеке қабілеттілігі.
   
5. 
   Аймақтың немесе елдің бәсеке қабілеттілігі.
   

1. 
   Кәсіпорынның қаржылық жағдайы.
   
2. 
   Кәсіпорынның өзінің ғылыми зерттеу конструкторлық әзірлемелерге арналған базаның дамуы және оларға жұмсалатын шығындар деңгейі.
   
3. 
   Өнімді өткізу тораптарының болуы.
   
4. 
   Техникалық қызмет көрсету жағдайы.
   
5. 
   Өткізуді ынталандыру құралдары мен жарнама ықпалдығы.
   
6. 
   Негізгі сатып алушылардың төлем қаьілеттілігі және ақпаратпен қамтамасыз етілу деңгейі.
   

Қаржылық тұрақтылық көрсеткіштері кәсіпорын активтерінің жағдайын, құылымын, қарыздық капиталды тарту деңгейі осы қарызға қызмет көрсетуді ұйымдастыру қабілетін сипаттайды.

1. 
   Меншікті капиталды шоғырландыру.
   
2. 
   Қарыздық капиталды шоғырландыру.
   
3. 
   Қаржылық тәелділік коэффициенті.
   
4. 
   Тұрақты қаржыландыру коэффициенті.
   
5. 
   Ағымдағы берешек коэффициенті.
   
6. 
   Қарыздарды меншікті капиталмен жабу коэффициенті.
   
7. 
   Қаржылық ливиридж коэффициенті.
   

1. 
   Іскерлік белсенділік келесі көрсеткіштермен сипатталады :
   
2. 
   Активтердің айналымдылық коэффициенті.
   
3. 
   Айналымнан тыс активтердің айналымдылық коэффициенті.
   
4. 
   Негізгі құралдардың айналымдылық коэффициенті.
   
5. 
   Ағымдағы активтердің айналымдылық коэффициенті.
   
6. 
   Меншікті капиталдың айналымдылық коэффициценті.
   
7. 
   Тауарлы-материалды қорлардың айналымдылық коэффициенті.
   
8. 
   Дебиторлық берешектің айналымдық коэффициенті.
   
9. 
   Кредиторлық берешектің айналымдылық көсеткіштері.
   

1. 
   Активтердің рентабельдігі.
   
2. 
   Ағымдағы активтердің рентабельдігі.
   
3. 
   Меншікті капиталдың рентабельдігі.
   
4. 
   Негізгі өндірістік қорлардың рентабельдігі.
   
5. 
   Сатудың рентабельдігі.
   
6. 
   Өнімнің рентабельдігі.
   
7. 
   Өндіріс рентабельдігі.
   

1. 
   Абсолютті өтімділік коэффициенті. Бұл көрсеткіштің мәні қысқа мерзім міндеттемелерден қайсысы тез арада жабылатындығын көрсетеді. Бұның мәні неғұрлым жоғары болса, соғұрлым қарыз жабу кепілдігі жоғары.
   
2. 
   Жедел өтімділік коэффициенті. Бұл көрсеткіш ағымдағы міндеттеменің қандай бөлігін ақшалай қаражаттармен емес, күтіліп отырған ақша түсімдерімен жабылатындығын сипаттайды.
   
3. 
   Ағымдағы өтімділік коэффициенті. Ол ағымдағы активтердің, ағымдағы міндеттемелерді жабу дәрежесін сипаттайды.
   
4. 
   Кәсіпорынның жалпы қаржылық және іскерлік белсенділігін бағалайтын, ресми негізделген, қоғамға міндетті түрде толтыру қағидасы жүктелген отчет түрі «Кірістер мен шығыстар жайлы отчет». Аталмыш есеп беру құжатында кәсіпорынның өнімін өндіру мен одан түскен және ол пайданың шығындарға үлесі мен таза пайданың қалай шығатыны көрсетілген.
   

2004 жылы кезең шығындары -537681,0 теңгеге қысқарды. Кезең шығындарының төмендеуіне жалпы және әкімшілік шығындардың, пайыздарды төлеу шығындарының, сату бойынша шығындардың төмендеуі әсер етті.

Негізгі қызметтен түскен табыс көлемі 2003 жылға қарағанда 2004 жылы 328880 теңгеге өсті. Жалпы табыс көлемі қаншалықты көп және өткізілген өнімнің өзіндік құнына кірмейтін тұрақты шығындарды білдіретін кезең шығындары қаншалықты аз болса, негізгі қызметтен түсетін табыс соншалықты жоғары болады.

Негізгі емес қызметтен түскен табыс 167500 теңгені құрайды. Ол материалдық емес активтерді, негізгі құралдарды, бағалы қағаздарды сатудан түскен, яғни кәсіпорынның негізгі қызметімен тікелей байланысты емес операциялардан түскен табыстардың болмауымен байланысты.

Салық салынғанға дейінгі жиынтық табыстың 496380 теңгеге дейін өсуіне негізгі қызметтен түскен табыс пен негізгі емес қызметтен түскен табыстың ықпалы тиді.

Таза табыстың көлемі 2004 жылы 2003 жылға қарағанда 502366,0 теңгеге жоғарылады. Салық салынғанға дейінгі жиынтық табыстың және негізгі қызметтен түскен табыс көлемінің өсуі, ал кезең шығындарының кемуі таза табыстың артуына оңтайлы әсерін тигізді.

2004 жылды алдыңғы жылмен салыстырсақ, өткізілген өнімнің 1 тг. кеткен шығынның 00 теңгеге азайғанын байқай аламыз. Өткізілген өнімнің өзіндік құны мен кезең шығындары неғұрлым аз болса, өткізілген өнімнің 1 тг. кеткен шығын да соғұрлым аз болады. Өткізілген өнімнен түскен табыстың өсуі, ал кезең шығындарының қысқаруы өткізілген өнімнің 1 тг. кеткен шығынның кемуіне септігін тигізді.

2004 жылы өнімнің рентабельділігінің 0,01733528 пайызға (%) көтерілуіне таза табыстың өсуі және кезең шығындарының кемуі ықпал етті. Таза табыс пен өткізілген өнімнен түскен табыс өссе, өнімнің рентабельділігі де өседі.

Сату рентабельділігі 2003 жылға қарағанда 2004 жылы 0,01724237 пайызға (%) өсті. Бұл көрсеткішке таза табыс пен өткізілген өнімнен түскен табыс мөлшерінің жоғарылауы, өткізілген өнімнің өзіндік құны, кезең шығындарының азаюы әсерін тигізді.

Алдыңғы жылмен салыстырғанда өндіріс рентабельділігі 2004 жылы 0,15585295 пайызға (%) артып отыр. Таза табыстың өсуі, негізгі қорлардың орташа жылдық құны, негізгі қызметтен түскен табыстың артуы мен кезең шығындарының төмендеуі бұған негізгі себеп болды.

2004 жылы жұмысшылар саны 102 адамға көбейді. Олардың жұмысқа тұруына әр түрлі себептер әсер етеді. Жалақы деңгейі мен фабрика жұмысшыларының жұмыстан кетуі және түрлі операцияларды орындау үшін жаңа еңбек қолына деген сұраныстың артуы солардың бірі.

Персоналдың орташа тізімдік саны 2003 жылы 786 адам, 2004 жылы 843 адам, ал ауытқу 57 адамға тең болды.

2004 жылда 1 персоналдың еңбек өнімділігі -243619,62 теңгеге кеміді. Бұл көрсеткіш өткізілген өнімнен түскен табыспен тікелей байланысты.

1 персоналдың орташа айлық жалақысына келсек, 2004 жылы өткен жылмен салыстырғанда ол 2985,68908 теңгеге көбейді. Жалақының көбеюіне жұмысшылар санының көбеюі, табыстың өсуі, жұмысшылардың мамандану деңгейінің жоғарылауы, еңбек өнімділігінің жоғарылауы әсер етеді.

Еңбек ақы қоры 1 персоналдың орташа айлық жалақысына және персоналдың санына байланысты болады. 2004 жылы 1 персоналдың орташа айлық жалақысы 2985,68908 теңгеге көбейгендіктен, еңбек ақы қоры да 46284983 теңгеге көбейді.

2003 жыл мен 2004 жылды салыстырсақ, негізгі қорлардың орташа жылдық құны 895843 теңгеге өсті. Ол айналым қорларының орташа жылдық құнына, қор қайтарымдылығына, қор сыйымдылығына, қормен жабдықталуына, өткізілген өнімнен түскен табысқа, жалпы табысқа және табыстың өзге де көздеріне байланысты.

Қор қайтарымдылық 2003 жылы 4,392969997 теңге, ал 2004 жылы 4,391142583 теңге болды. Демек, ауытқу -0,0018274 тең. Бұл дегеніміз қордың толығымен қайтарылмағанын, керісінше, оның -0,0018274 кемігенін көрсетеді. Ол өнімді өткізуден түскен табысқа, жалпы табысқа, өткізілген өнімнің өзіндік құнына, негізгі қорлардың орташа жылдық құнына байланысты болып келеді.

Қор сыйымдылық 2003 жылы 0,227636428 теңгені, 2004 жылы 0,227731161

теңгені құрады. Ауытқу 9,4733E-05 тең. Демек, белгілі бір өнім өндіруге немесе жұмысты орындауға қолданылған қорлар шығыны өтелді деген сөз. Негізгі қорлардың орташа жылдық құны мен табыс көздерінің (таза табыс, жалпы табыс, өнімді өткізуден түсетін табыс және т.б.) ықпалы зор.

Өткен жылға қарағанда 2004 жылы қормен жабдықталу -49,824493 мың теңгеге кеміді. Көрсеткіш негізгі қорлардың орташа жылдық құнының өсуіне, алайда, жұмысшылар санының артуына байланысты кеміп тұр. Сонымен қатар, қормен жабдықталуға өткізілген өнімнен түскен табыстың, таза табыстың, негізгі қызметтен түскен табыстың өсу мөлшері әсерін тигізеді.

1 жұмысшының өнім өндіруінің мөлшері 2003 жылы 2613,611907 мың теңге болса, 2004 жылы 2393,738228 мың теңгені құрады, яғни -219,87368 мың теңгеге ауытқып отыр. Оның кемуіне жұмысшылар санының көбеюі, өткізілген өнімнен түскен табыс мөлшерінің өсуі себеп болды.

2004 жылды 2003 жылмен салыстырсақ, 1 персоналға шаққандағы орташа жылдық шығарым -243,61962 мың теңгеге төмендеп отыр. Өткізілген өнімнен түскен табыстың өсуі мен персоналдың орташа тізімдік санының ұлғаюы 1 персоналға шаққандаға орташа жылдық шығарымның ұлғаюын кері ықпалын тигізді.

Жоғарыда берілген мәліметтерге (8-кестеде берілген техника-экономикалық көрсеткіштерге) сүйене отырып, «Қазпочта» АҚ-ның жалпы экономикалық тиімділігіне талдау жүргіздік.

2.2 «Қазпочта» акционерлік қоғамының инновациялық қызметін талдау

Болашаққа бағытталған даму бағдарламалары мен стртегиялары Индустриалды-инновациялық стратегияны жүзеге асыру барысында орындалатын және нәтижелерін берген жұмыс көлемі. Қоғам аталмыш стратегияға тығыз байланысты. Себебі ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялардың динамикалық дамуға және елдің бәсеке қабілетін дамытуда маңызды орынға ие. Проект шеңберінде корпаративтік ақпараттық жүйеге ядро жүйелі жұмыс принцпі енгізіледі. Ядролық жүйе клиентке және есеп беруге кассалық есеп негізінде енгізілген. Осыдан басқа есеп айырысу жүйесіне өзгеріс енгізілген. Бұл есеп айырысу жұйесінің қалай іске асқанын ішкі құрылымдық сипатта және сыртқы қоғам операциясын бақылауға мүмкіндік береді. Бірінші біржылдықта келесі модульдер сарапталған «Негізгі құралдар», «Әкімшілік шаруашылық қызмет», Қазіргі уақытта жаңа модуль «Бағалы қағаздар». Бұл модуль бағалы қағаздармен күнделікті келісімшарт жасауға өз үлесін қосады және де өз қызметінің шырқау шегіне жеткен «Жеке бизнес» модулі. Бұл модуль құрамына келесі мақсаттарды жатқызамыз. «Депозиттер», «Тұрғын халықтан төлемдер қабылдау», «Почталық аударымдар». Қазақстан Республикасының почта-сақтау жүйесінде 2005-2010 жылдары жүргізілген жұмыстар: осы бағдарламаның іске асыру негізінде 2005 ж мемлекеттік оператор жағынан 1356 РОS- терминал, 16 банкомат сатып алынып орнатылған және 230 карточка жұмысшылар үшін шығарылған. АҚ «Казпочтада» инкассация және ақша аудару механизмі жоқ. Тек қана РОS-терминал және банкомат арқылы қолма қол ақша айырысу жүргізіледі .

2006 жылы 800 карточка және 60 банкомат, 1356-РОS рминал жұмыс жасауда, сондай-ақ Bonus Plus, Petrol Plus, Magic Cash карточкаларына жаңа мүмкіндіктер ойластырылуда.

АҚ « Казпочта» кредит беру үшін, келесі банктерде агенттік қызмет атқарады. АҚ «Альянс Банк», АҚ «Homeкредит», АҚ «Техака Ванк». Осы қоғам арқылы «Альянс Банк» қалданыс кредитін берген адамдар саны 192,0 мың. адам . Ал кредит көлемі 38,9 млрд. тенге. АҚ «HomeКредит»үшін 47 мың адам, ал қаржы көлемі 5,6 млрд. тенге. «Техака Ванк» үшін 1,2 мың. адам , кредиттің жалпы соммасы 139,5 млн.тенге. 2006 жылдан бастап ЖШС «Проста кредит» серіктестігінің кредиттік операцияларын жүргізеді.

Қазақстан Республикасының Предсидатель агенттігінің бұйрығына сәйкес «Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу мен тексеру» 12.05.2006 жылы №001 бұйрығына сәйкес АҚ «Казпочтаға» трансферттік-агенттік қызмеммі іске асыруға лицензия берген . АҚ «RG Securites» және Ақ «Казкоммерц Секьюритиз» трансферттік қызмет басқарушы компаниялармен келісімшарт белгіленген. Есеп беретін уақытта қоғам филиалдарында 45 интернетке шығатын пунктер орнатылған.

2006 жылы қалалық және ауылдық жерлерде РОS-терминалдар мен банкоматтар орнату арқылы почталық төлем карточкалардың жүйесін енгізу жобасы жалғастырылады. Төлем карточкалардың кейінгі дамуы жалақылық несие, ақша аударымдары, салықтар мен коммуналдық төлемдерді төлеу сияқты қосымша қызметтердің автоматты түрде қосылуын ұйғарады, сонымен қатар ауылды жерлерде тұратын зейнеткерлер мен бюджеттік ұйымдардың қызметкерлеріне зейнетақыларын уақытылы есептелуіне және кез-келген уақытта ақшаны алуға мүмкіндік беретін болады . Мемлекеттің барлық аймағын қамтитын кең таралған филиалдық желінің бар болуы почта желісі қосылудың артық жері болып отыр және күрделі қаржыландыруды керек етпейді. Біздің келесі жобамыз басымдылық почтаны әуежол көлігіне аудару жолымен логистиканы жетілдіруімен байланысты. Осыған орай, қазіргі уақытта жүк тасымалдау ағынын қамту жағынан халықаралық әуемаршруттары зерттелуде. Біздің мемлекетіміздің тиімді геоорналасуы және шығысеуропалық, орта азиялық, Қытай мемлекеттерінің почта инфрақұрылымын ұштастыру мүмкіндігімен бұл саладағы бизнестің табыстылығы кепілденеді. Бұл тауаларды почтамен қайта жіберу нарығында орнын жоғалтпауға мүмкіндік береді.

«Казпочта» АҚ EMS Кооперативтің Типтік келісіміне көпжақты негізде қосылу құқысына ие болады. Қазақстанның почта әкімшілігі келісімге қол қою арқылы келісімнің барлық шарттарын орындауға байланысты өзіне міндеттеме алды. 2006 жылы наурыз айында халықаралық EMS жөнелтімдердің айырбасы бойынша көпжақты Типтік келісім ДПО EMS Кооперативімен қабылданып бекітілді. IPS Light халықаралық қадағалау бақылау жүйесі бойынша «Казпочта» АҚ толық өндіріс сатысына өткізілді, яғни IPS Light жүйесін қолданатын барлық почта әкімшіліктерімен EMS жөнелтімдері бойынша деректермен алмасуға мүмкіндік туғызады.

4-сурет «Қазпочта» акционерлік қоғамының құрылымы

1. 
   Пошталық қызметтер 
   

• 
  жазбаша хат-хабарлар, бандерольдар мен сәлемдемелерді жөнелту мен жеткізу;
  
• 
  ірі габаритті және ауыр салмақты жүктерді жіберу мен жеткізу;
  
• 
  EMS-Kazpost шабармандық қызметі;
  
• 
  мерзімді баспасөз басылымдарына жазылуды қабылдау, тасымалдау, жіберу, жеткізу мен бөлшек сауда арқылы сату;
  
• 
  арнайы байланыс қызметі;
  
• 
  филателия;
  
• 
  аралас электронды пошта (пошталық жеделхат).
  

2. 
   Қаржылық қызметтер:
   

• 
  депозиттер;
  
• 
  заңды тұлғалар  жеке тұлғаларға банктік шот ашу және жүргізу;
  
• 
  ақша аударымдары;
  
• 
  банкноттар, монеталар мен құндылықтарды инкассациялау және жіберу;
  
• 
  бюджеттік мекемелердің қызметкерлеріне еңбекақы мен басқа да төлемдерді төлеу;
  
• 
  зейнетақы, жәрдемақы және өзге әлеуметтік төлемдер төлеу;
  
• 
  салық  және басқа да төлемдерді қабылдау;  
  
• 
  коммуналдық төлемдерді қабылдау;
  
• 
  төлем карточкалары қызметін көрсету; 
  
• 
  валютаны сату, сатып алу операциялары бойынша (Қазақстан Республикасы валютасы, еркін конверттелетін және жұмсақ валюталар);
  
• 
  қолма-қол шетел валютасымен байланысты айырбас операцияларын ақшаны клиентке жеткізуге дейін ұйымдастыру;
  
• 
  рынокқа ақша тарту мен орналастыру;
  
• 
  құнды қағаздарды номиналды ұстау мен брокерлік қызмет көрсету бойынша қызмет крсету;
  
• 
  трансфер-агенттік қызметтер.
  

3. 
   Агенттік қызметтер:
   

• 
  "ОТТО" каталогтары бойынша тауарларға тапсырыс беру;  
  
• 
  «Қазақстан Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ -мен әріптестік;
  
• 
  директ Майл –тікелей пошталық жарнама қызметі; 
  
• 
  зейнетақы жинақтаушы қорлар мен сақтандыру компанияларымен жұмыс;
  
• 
  күнделікті сұраныс тауарлары мен лотерея  билеттерін сату.
  

5-сурет. Почталық қызметтің 2005-2007 ж.ж.өсу динамикасы (млн. тенге)

2008 жылдың 1 ақпанында Гамбург қаласында (Германия Федеративті Республикасы) «Kazpost GmbH» Қазақстан-герман бірлескен кәсіпорны құрылды. Кәсіпорын ұйымдастырушылары ретінде «Қазпочта» АҚ (Қазақстан) және «HPO Service GmbH» компаниясы (Германия) бас қосты. Бірлескен кәсіпорынның негізгі қызметі шетелде пошталық айырбасты жүргізу міндеттерін іске асыру болып табылады. Сонымен қатар БК Қазақстан Республикасы аумағында дистанционды сауда қызметін көрсетеді. БК негізгі міндеттері логистика қызметін, Қазақстан аумағында ірі сәлемдемелік сауда компанияларының атынан каталогтік сауда қызметін атқару, сонымен бірге ГФР заңнамасына сәйкес пошта лицензиясын алғаннан кейін кәдімгі пошта қызметін атқару болып табылады. ГФР рыногына шығудың басты себебі – екі ел арасындағы тығыз сауда-экономикалық қарым-қатынастар. Тауар айырбастың жоғары деңгейі ГФР-дан Қазақстанға жіберілетін үлкен көлемдегі пошталық жөнелтімдердің болуын ұйғарады. Бұл қысқа уақыт ішінде бірлескен кәсіпорынды ұйымдастыру мен ұстауға кететін қаражаттың орнын толтырып, жоғары рентабельділікті қамтамасыз етеді. «Қазпочта» АҚ үшін бұл Алматы қаласында ашылған Эстония поштасымен бірге ұйымдастырылған, мәліметтер базасын жүргізу, хабарлама шоттарды, жинақтаушы зейнетақы шоттарының жағдайы мен жарнамалық өнімдер туралы мәлімдерді сандық басып шығару, автоматты конверттеу мен аталған жөнелтімдерді сұрыптау қызметтерін атқаратын бірлескен кәсіпорыннан кейінгі екінші жоба болып табылады.

Visa International халықаралық төлем жүйесі CEMEA Басқарушы аймағының комитеті (Орталық және Шығыс Еуропа, Жақын Шығыс пен Африка) Лондонда өз мәжілісінде «Самұрық» холдингі» құрамына кіретін «Қазпочта» АҚ-ны ассоциацияланған мүше ретінде қабылдауды шешті. «Қазпочта» АҚ Басқарма Төрағасының орынбасары Ерсерік Сиырбаев бұл жөнінде былай деп сөз етті: «Жағымды шешімді қабылдауға Қазпочтаның қаржылық және банктік қызметтерінің өсу динамикасы, соның ішінде пластикалық карточкаларды қолдану және оны бүкіл ел аумағына қолдана алу мүмкіндігі әсер етті». «Қазпочта» АҚ VISA пластикалық карточкаларын белсенді шығаруға 2008 жылдың басынан кіріспекші.

2.3 «Қазпочта» акционерлік қоғамының даму перспективалары

Чолпон – Ата қаласында (Қырғызстан Республикасы) Байланыс саласында Аймақтық байланыс достастығы Әкімшіліктерінің басшылары Кеңесінің (АБД Кеңесі) 31-ші мәжілісі өткізілген болатын. Кеңес жұмысына ТМД республикаларының Байланыс әкімшіліктерінің делегациялары, «Дойче Телеком» (ФРГ), «Эстон почтасы» атынан байқаушылар, ТМД, Халықаралық электробайланыс Одағынан, Дүниежүзілік почта одағынан (ДПО) қонақтар, Почталық және электробайланыс әкімшіліктерінің Еуропалық конференциясының (СЕРТ), Панафрикалық Почта одағының (PAPU) өкілдері қатысты. Мәжіліске қатысушылар екі жұмыс күні ішінде ТМД электр және почта байланысын дамыту мәселелерін қарастыра отырып, почта байланысының сапалы қызметтерін ұйымдастыру және дамыту жөнінде мәселелердің әлеуметтік маңызы зор екендігін ерекше атап өтті. Әсіресе, АБД Кеңесі ТМД аумағында телерадиохабардың цифрлы форматын енгізуді мақұлдады. Бүгінгі күні Достастықтың барлық аймақтары өз почта салаларын жетілдіру жолында келе жатқандығын, ал Украина мен Қазақстан әкімшіліктері қайта құрылымдау процесін әлдеқашан өткізгендігін айтуға болады.

Қалыптасқан дәстүр бойынша форумда ТМД елдерінің почта қызметтерінің озық тәжірибелері талқыланған болатын. Бұл жолы почта байланысының әмбебап қызметін көрсету жөніндегі почта қызметкерлерінің тәжірибесі қарастырылған. «Қазпочта» АҚ Басқарма Төрағасы Аркен Арыстанов өз сөйлеген сөзінде ерекше атап өтті: «Қазпочта» акционерлік қоғамы почталық байланыс қызметін көрсету сапасын көтеруді және қызметті әлеуетті тұтынушыларды тарту үшін жаңа формаларын енгізуді, ауылдық жерлерде қызмет көрсететін операторлар үшін экономикалық тең жағдайлар туғызуды, инвестициялар тартуға және халықаралық озық тәжірибелерді енгізуде жәрдем көрсетуді қарастыратын, 2005-2010 жылдарға ҚР почта-жинақ жүйесін дамытуға арналған бағдарламасын әзірледі. Жоғарыда аталған барлық механизмдердің әрекеттілігі, әсіресе географиялық және экономико-демографиялық ерекшеліктері, оған қоса аумағының арақашықтығы, халық тығыздығының біркелкі еместігі, елді мекендердің шалғай орналасқандығы, сонымен қатар халықтың үлкен үлесін ауыл тұрғындары құрайтын және қазіргі деңгейде әмбебап қызметін көрсетуде кейбір қиындықтар туғызатын, Қазақстан үшін өте маңызды, қызметті әрі қарай дамыту үшін өз шығынын ақтау және өзін-өзі қаржыландыру принциптерінде экономикалық алғы шартын құруға мүмкіндік туғызады.

Қазпочта басшысының ойынша, Бағдарламаның ойдағыдай орындалуы жалпы қолжетерлік почта байланысының қызметіне сұраныстың өсуіне және почта рыногында бәсекелестің дамуына әкелуге тиіс.

Байланыс саласында Аймақтық байланыс достастығы (АБД). Құрылған жылы: 1991 Штаб-пәтері: Мәскеу (Ресей Федерациясы) Мүшелердің саны: 12

Жоғары органы: АБД Байланыс әкімшіліктері басшыларының кеңесі

Мақсаты: мүшелер арасында ынтымақтастықты күшейту және жаңа ақпараттық технологияларды ұтымды пайдалану.

Почта байланысының операторлар кеңесі (ПБ ОК) АБД жұмыс органы ретінде құрылған. Кеңес қызметінің негізгі бағыттары:

-почта байланысын пайдалану, техникалық саясат және озық технологияларды енгізу мәселелерінде өзара әрекеттесуін ұйымдастыру;

-почта байланысын дамыту, мемлекетаралық почтамен алмасуда жаңа қызметтер енгізу жөнінде бірлескен инвестициялық жобаларды әзірлеу және жүзеге асыру;

Дүниежүзілік пошта одағының негізгі міндеттерінің бірі – әмбебап пошта қызметін нығайту. Әмбебап пошталық қызметтер экономикалық тиімділікті нығайтады әрі қазіргі жаңа технологиялар ұсынатын мүмкіндіктерге қиындықсыз бейімделеді. Сондықтан сапаға назар аудара отырып және қажетті құралдарды қолдана отырып, біз Қазақстанда әмбебап пошталық қызметтердің тұрақтылығын қамтамасыз етуге барынша тырысамыз. «Қазпочта» акционерлік қоғамының құрылғанына 15 жыл толды. Осы уақыт аралдығында пошта көптеген қиындықтарға қарамастан дамып, жетіліп, өзінің бүгінгі деңгейіне қол жеткізді. ТМД елдері арасында алғаш рет тиімді пошта-жинақ жүйесі құрастырылды. Басты жетістіктердің бірі – «EMS-Kazpost» қызметі Дүниежүзілік пошта одағы EMS кооперативі сертификациялау жүйесінің «қола» деңгейіне қол жеткізді. 2007 жылдың шілдесінде «Қазпочта» АҚ-да сапа менеджменті жүйесін енгізу кезеңі басталды. Орталық аппарат пен «пилотты аймақ» филиалдары сертификаттау алдындағы аудиттен сәтті өтті. Қараша айында «Русский регистр» сертификаттау бойынша өкілетті ассоциациясы сертификаттау аудитін өткізіп, «Қазпочта» АҚ сапа менеджменті жүйесінің халықаралық стандарттар талаптарына сай екендігін растады. Қазпочта әлемнің 130-дан астам мемлекеттерінде күші бар IQNet халықаралық сертификаттау органының сертификатын алғаны бір төбе. 2007 жылы Қазпочта Қазақстанның әрбір қалаған азаматы дербес компьютерді рыноктық бағадан әлдеқайда төмен соммаға дербес компьютерді сатып алуға мүмкіндік беретін «Ашық әлем» сияқты жаңа жобаларды жүзеге асыруға қатысты. Жақын арада электронды сауда алаңы жүйесі іске қосылды. Оның негізгі міндеті – тапсырыс берушілер, жеткізушілер мен сауда әріптестеріне электронды қызметтер кешенін көрсету. 45 ауылдық пошта байланысы бөлімшелерінде Интернет жүйесіне қоғамдық қосылу пункттері ашылды. Ауылдық аймақтарды дамыту бағдарламасы аясында бүкіл республика бойынша жаңа буын бөлімшелерін салу, пошталық офистерді күрделі жөндеуден өткізу белсенді жүргізілуде.

Бұл жетістіктердің бәрі – бүкіл «Қазпочта» АҚ ұжымының үйлесімді еңбегінің нәтижесі.

3.Шағын және орта кәсіпкерлікті қолдау инфрақұрылымын жетілдіру жолдары
3.1 Кәсiпкерлiк инфрақұрылымды қолдаудың әлемдік тәжiрибесi

жаңа технологияларға (технологиялар мен экономикалық ақпараттар ұсыну, консультация және оқыту) қол жетiмдiлiктi жеңiлдетуге;

Дамыған елдердің көпшілігіне экономикалық өсудің шешуші бір факторы шағын бизнесті жан – жақты дамыту болып табылады. Олардағы кәсіпорындардың жалпы санының ішінде шағын және орта фирмалардың үлесі 80 – нен 90% - ға деңгейі мөлшерді қамтып,елдің жалпы ұлттық өнімнің 50% - ға жуығын өндіруді қамтамасыз етіп отыр. Шағын кәсіпорындардың шаруашылықты жүргізуге икемділігі – ғылыми – техникалық прогрестің негізгі бір қозғаушы күшінің айналған. Мысалы, жапондық мамандардың есептелуінше екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі кезде бұл елдің әлемдегі ең бай елдер қатарына қосылуына бірден – бір себепші болған нәрсе – шаған кәсіпорындарды дамыту. 1980 жылдардың 2 – жартысында Жапонияның тек өндіруші өнеркәсібінде ғана 6,5 млн. шағын және орта кәсіпорын қызмет еткен немесе бұл олардың жалпы санының 99 % - ға дейінгі бөлігін қамтиды деген сөз. Оларда 40 млн.адам жұмыс істейді, яғни бұл осы салада жұмыскерлердің 81 % - ы болып табылады.

Концерндер мен басқа да ірі кәсіпорындар Жапония экономикасы «аисбергінің шыңы» ғана деп айтуға болады.Бұл жерде ірі және шағын бизнес өзара бәсекеге түсіп қана қоймай, сонымен қатар қызмет ету саласын бөлісу негізінде бірін – бірі толықтырып отырады. Жапонияда бірқатар саласында, атап айтқанда, аяқ киім, тігін және гелантерия өндірісінде, дәрі – дәрмек, құрастырушы бұйымдар мен конструкциялар өндіруде, бөлшек саудада, қызмет көрсету саласында өндірістік және тұрмыстық техникаларды жинап, жөндеп, қалпына келтіруде шағын бизнес басым орын алды.

Әсіресе соңғы кезеңдерде АҚШ – та да бизнес кеңінен дапып отыр. Ол жұмыскерлер саны 50 адамға дейінгі шағын және орта фирмалардың 99% - ын құрайды. Бұлардың негізгі бөлігі ұсақ, көбінесе жанұялық немесе жеке кәсіпорындар. Мұндай фирмалардың 84 % - ы саны жиырмадан аспайтын, ал 80 % - да оннан аспайтын адам жұмыс істеді. АҚШ – та шағын фирмалардын өсуі жылдың өзінде ғана 1 млн. шағын кәсіпорын пайда болса, ал 1999 жылы 1,3 млн. шағын фирмалар құрылды. Мұның алдындағы жылдары жыл сайын 600 мыңға жаңа кәсіпорын өмірге келіп отырған.

АҚШ – та шағын және орта фирмалар ЖҰӨ - нің 40 % - ын өндіреді, оның ішінде өңдеуші өнеркәсіпте – 2,1 %, құрылыста 80 %, көтерме саудада – 86 %, қызмет көрсету – 81 %.

АҚШ экономикасында олар ғылыми – техникалық прогресс саласына жататын барлық жаңалықтарды жасаудың, игерудің және өндіріске енгізудің тең жатысына жуығына қамтамасыз етеді.

Германияда шағын және орта кәсіпкерліктің басты сипаттамасы – ең алдымен меншік құқы мен кәсіпорындарды тікелей басқарудың бірлігі болып табылады. Екінші сипаттама – кәсіпорын қызметінің айырмашылығы, оның көлемінің шектеулілігі, қожойын мен жұмыскер арамындағы өзіндік ерекше қатынас сипатын білдіріп, өндірістің түпкі нәтижесі үшін екі жақтың да бірдей мүдделілігін, ынталылығын тудырады. Үшіншіден, кәсіпорын өмірінде басқарушы иесі болғандықтан ғана емес, сонымен біге оның өзінің де өндіріспен тікелей айналысып, оның ұйымдастыруға барлық жағынан қалыптасуынан көрінеді. Төртіншіден, істі жанұялық негізде жүргізу, яғни кәсіпорын қызметін нәтжелі ұйымдастыруға, жүргізуге атадан балаға мұра ретінде машықтау. Бесіншіден, шағын кәсіпкерліктің тағы бір сипатты белгісі ретінде кәсіпорынды қаржыландыру мәселесін айтуға болады. Егер алыптар қажетті ресурстарды негізінен капитал нарығы (қор биржалары) арқылы алынатын болса, ал шағын және орта кәсіпорындар банктердің аздаған несиелеріне арқа сүйейді, сондықтан да олар үшін қаржыландыру мәселесі басты проблема болып табылады.

Шағын кәсіпкерліктің жоғарыда аталғандай сапалық жақтарымен бірге сандық жағынан да сипаттамалары бар. Олар екі көрсеткішке негізделген: жылдық айналмым сомасы мен еңбекпен қамтылғандар саны. Германияда қабылданған есептеу әдістемеміне сәйкес халық шаруашылығының бұл секторыны мыналар жатқызылады.:

белгілі бір жағдайда өзіндік фирма түріндегі барлық жеке мемандық иелері (дәрәгерлер, нотариустар, салық пен жарнама бойынша консультанттар, аудиторлар, өз бетінше дербес әрекет ететін инженерлер, педогогтар, баспасөз,өнер қызметкерлері және т.б.);

жұмыс істейтіндер саны 1 ден 49 адамға дейінгі және жылдық айналымы 1 млн. маркаға дейінгі ұсақ кәсіпорындар;

жұмыс істейтіндер саны 50 ден 499 адамға дейінгі және жылдық айналымы 1 млн. – нан 100 млн. – ға дейінгі марка болатын орта кәсіпорындар.

Германияда жоғарыда көрсетілен статистикалық есептеу тәртібіне байланысты 1,9 млн. шағын және орта кәсіпорын жұмыс істеп, олар халық шаруашылығының салалары бойынша мынандай негізде бөлінеді: қол өнерінде 665000 мың, еркін мамандық секторы – 360 мың.

Елдегі шағын және орта бизнестің экономикалық маңызы – біріншіден, барлық еңбекке жарамды адамның 2/3 – бөлігін қамтып отырған; екіншіден, елдің ЖІӨ - нің жартысына жуығын берген; үшіншіден, барлық инвестициялар мен тіркелген патенттердің жартысынан артығын өндіріске енгізуге септігін тигізген; төртіншіден, Германиядағы барлық өндірісті оқу орындарының 85 % - ын қамтитын кадрларды даярлау көзі ретіндегі рөлмен анықталады.

Шағын кәсіпкерліктің барлық кешенді ішкі және сыртқы проблемаларды олардың өз күшімен шешілуі мүмкін емес. Қазіргі кезде Германияда бірқатар жағдайлар шағын және орта бизнеске мемлекеттік қолдау жүйесінің қажеттігін көрсетіп отыр. Олардың ішінде:

Еуропалық қауымдастық шеңберінде 1993 жылдың басынан бастап бәсеке жағдайын шегіне жеткізе шиеленістіретін тауарлар, қызметтер, жұмысшы күші және капитал қозғалысы жолындағы барлық кедергілерді алып тастау;

Технология мен табиғатты қорғау шараларына байланысты заңдық нормалардың қатаңдатылуы, оларға жұмысты күрделене қаржыны одан әрі қысқарту және оны пайдаланудың тиімділігін арттыру.

Германияда шағын бизнесті мемлекеттік қолдау жүйесінің негізінде жатқан басты қағида - өздігінен, мүмкіндігінше өз бетінше дамуды барынша ынталандыратын көмек беру болып табылады. Бағдарламаның мақсаты – шағын және орта бизнестің тиімділігі мен бәсеке қабілеттілігін арттыру. Осыған байланысты мынандай шараларды атап өтуге болады:

Германияның федералды үкіметі құрылымдық – саяси шараларды іс жүзіне асырып отыр. Олар шағын яирмалар үшін қалыпты бәсеке жағдайын қамтамасыз етуге бағытталған. Бұл жердегі басты бағыт – 1957 жылы заңды түрде бекітілген, шағын және орта фирмалардың ұстанымдарын нығайтуға бірнеше рет қайта қаралған – картельді құқық. Картель қызметін қадағалаушы ведомство, біріншіден, ірі фирманың бір – біріне қосылып кетуін қатаң бақылыап отырады; екіншіден, орынсыз – тыйым салуды алып тастап, шағын және орта кәсіпорындардың кооперациялануына жеңілдік жасайды.

Шағын кәсіпорынға қолдау жасаудағы құрылымдық – саяси шаралардың екінші бір құрамды бөлігі – мемлекеттік тапсырмаларды бөлуге қатысудығы олардың құқықтық жағынан олардың теңдігін қамтамасыз ету. 1976 жылдан бастап мемлекеттік тапсырыстарды бөлуге шағын және орта фирмалардың да міндетті түрде қатысуын растайтын ерекше ереже бар. Егер белгілі бір жағдайларға байланысты өздеріне қысым көрсетілген болса, онда шағын фирмалар осындай мәселелерді заңды түрде ретке келтіруі үшн тиісті орындарға шағым жасауына болады.

ҚОРЫТЫНДЫ

Қазақстанда құрылған кәсіпкерлік субъектілерінің басым бөлігі сауда саласында қызмет жасайды. Өйткені сауда немесе коммерциялық бизнес басқа бизнес түрлеріне қарағанда жақсы дамыған. Бұнның дәлелі, Қазақстан қалаларындағы әр түрлі дүкендер мен базарлар саны. Ұзақ мерзімде кәсіпорындар тек саудамен ғана емес, экономиканың әр саласында жұмыс істеуі қажет. Сол үшін мемлекеттік органдар кәсіпкерлік субъектілеріне жан-жақты көмек көрсетуі қажет.

Жалпы кәсіпкерліктің экономикалық белсенділігі мен әлеуметтік бағдар ұстауының кепілі оның өздігінен қоғамның орташа топтарына жататындығы емес, оның дәулеті мен тұрмысының нақты шынайы меншікке негізделуі болып табылады. Қазір уақытта шағын кәсіпорындар жұмыс істеп тұрған барлық шаруашылық жүргізуші субъектілердің 80 пайызын құрайды. Сонымен бірге кәсіпкерлікті дамытуға бағытталған шешімдерді орындауда іркіліс байқалады. Бұл жерде басты себеп – бюрократиялық қысымдар. Осындай және басқа да себептерге байланысты кәсіпкерлер бөлігі жасырын салаға өтіп жатыр. Осы жағдайда ескеретін жәйт, кәсіпкерлердің құқығын қорғайтын жүйе жасау, тексеруші органдардың және рұқсат беруші құжаттардың санын азайту. Кәсіпкерлердің жетпіс пайызы оларды қолдайтын аймақтық бағдарлама туралы хабары жоқ. Мұның өзі әкімдер жұмысы формальді сипатта жүретінін көрсетеді. Кәсіпкерліктің күрделі мәселелерінің бірі – несиелік ресурстарды алудың қиындығы. Себебі несие алу үшін кепілге қоятын мүлік, бизнес-жоспар жоқ. Осы себептен банктерде шағын және орта кәсіпкерлікті қаржыландыруға асықпайды.

Тұрақты экономикалық жүйеде кәсіпкерлік: динамикалық түрде дамуы мүмкін, тұтынушылардың сұранысының өзгеруіне бейімделеді, бәсекелес нарықтық қатынастарға ықпал етеді, экономиканың құрылымдық қайта құрылуына әсер етеді, жаңа жұмыс орындарын ашады, жаңа кәсіпкерлік топ пен меншік иелерінің құрылуына жағдай жасайды, елдің жалпы ұлттық өнімінде үлкен үлеске ие бола алады, мемлекеттік бюджетке үлкен қаржы сомаларын береді. Заңдық құжаттарда көрсетілгендей, кәсіпкерлік - өзінің, қарызға алынған және де басқа мүліктері мен құралдар есебінен қызметке қатысушы тұлғалардың бәріне бірдей жақсы нәтиже мен табыс әкелетін ынталы шаруашылық немесе басқадай қызмет түрі. Кәсіпкерлік қызмет субъектілері болып заңды тұлғалар, Қазақстан және басқа елдердің азаматтары, шетелдік заңды тұлғалар табылады. Кәсіпкерлер өз ынтасы бойынша өз иелігіндегі мүліктерді пайдалану бойынша барлық шешімдер мен іс-әрекеттерді жүзеге асыруға құқығы бар. Кәсіпкерлер қызметінің өрісі, заңға қайшылық етпесе шектелмейді. Республикада кәсіпкерлік құрылымдар құрылған. Олар: Кәсіпкерлер Конгресі, Қазақстан өнеркәсіпшілері мен кәсіпкерлерінің Одағы, Шағын кәсіпорындар Одағы, т.б. Кәсіпкер азаматтармен, олардың еңбегін қолдану шарт бекіте алады. Бұл кезде оларды сәйкес еңбек жағдайымен, еңбек ақысымен қамтамасыз етуі тиіс, сонымен қатар басқа әлеуметтік-экономикалық кепілдіктер ұсынуы қажет.

1. 
   К.Б. Бердалиев «Қазақстан экономикасын басқару негіздері», Алматы «Экономика», 2001ж.
   
2. 
   Г.С. Смағұлова «Аймақтық экономиканы басқару мәселелері», оқу құралы, Алматы 2005 ж.
   
3. 
   С.С.Сахариев, А.С.Сахариева «Жаңа кезең – экономикалық теориясы» (оқулық), Алматы «Данекер» 2004ж.
   
4. 
   «Қазақстан – 2030» стратегиясы.
   
5. 
   Д.Қ. Қабдиев, «Экономикалық саясат» Лекциялар, Алматы 2002ж. «Экономика».
   
6. 
   Ж.О. Ихданов, Ә.О. Орманбеков, «Экономиканы мемлекеттік реттеудің өзекті мәселелері»Алматы, Экономика, 2002ж.
   
7. 
   М.Б. Бисенғазин, А.Ш. Хамитов «Кәсіпкерлік негіздері»
   
8. 
   А.Қ. Мейірбеков, Қ.Ә. Әлімбетов «Кәсіпорынның экономикасы», Алматы, 2003ж.
   
9. 
   Шеденов Ө.Қ., Байжомартов Ү.С., Жүнісов Б.А., Комягин Б.И. «Жалпы экономикалық теория» Алматы-Ақтөбе -2002.
   
10. 
    «Кәсіпорын экономикасы» Оразалин К.Ж. Алматы 2007ж.
    
11. 
    «Кәсіпкерлік» Бисенғазиев М.Б.
    
12. 
    «Қазпочта» акционерлік қоғамы туралы ақпарат
    
13. 
    Годовой отчёт АО «Казпочта» за 2004-2005 годы.
    
14. 
    План развития акционерного общества «Казпочта» с 2002 по 2010 годы.
    
15. 
    Отчет о результатах финансово-хозяйственной деятельности АО «Казпочта» за 2005 - 2006 годы.
    
16. 
    Бухгалтерский баланс АО «Казпочта» за 2005 год.
    
17. 
    Отчет о доходах и расходах АО «Казпочта» за 2005 год.
    
18. 
    Отчёт о движении денег АО «Казпочта» за 2005 год.
    
19. 
    Отчёт об изменениях в собственном капитале АО «Казпочта» за 2005 год.
    
20. 
    План развития АО «Казпочта» на 2006 - 2008 годы.
    
21. 
    Пояснительная записка к Отчету по итогам за 6 месяцев 2006 года.
    
22. 
    ҚР үкіметінің 2007-2009 ж.ж арналған бағдарламасы
    
23. 
    www.e.gov.kz
    
24. 
    www.kase.kz
    
25. 
    www.googl.kz
    
26. 
    www.RFCA.kz