Әскери қызметшілерде жеке тұлға қасиеттері мен көшбасшылық сапалардың өзара байланысы. Көшбасшылық ұғымын анықтауда әртүрлі пікірлер бар.
Ең толық анықтаманы осы саладағы әйгілі зерттеуші Юкл тұжырымдады:
"...көшбасшылық мақсаттар мен стратегиядағы мақсаттарға әсер етуді, мақсатқа жетуге бағытталған міндеттермен бірге жүретін мінез-құлықтағы міндеттемелер мен басқаруға әсер етуді, топтық бірлестік пен сәйкестендіруге әсер етуді қамтиды... ».
Осы анықтамаға сүйене отырып, әскери ұжымға қатысты көшбасшылықтың негізгі міндетін тұжырымдауға болады – күш-жігері біртұтас мақсатқа жетуге бағытталған, тұтастай алғанда әскери ұжымның жалпы стратегиясына сәйкес келетін мақсатты, ұйымшыл команда құру.
Сондықтан құрылымдық бөлімшелерде кіші командирлерді тағайындау кезінде болашақ көшбасшыны таңдауға өте мұқият болу керек.
Кез-келген құрылымдық бөлімшенің командирі әскери ұжымның көшбасшысы бола отырып, ең алдымен ресми көшбасшы болып табылады. Басшыны таңдаған кезде тек қана қажетті кәсіби қасиеттерге ғана емес, сонымен қатар басшылық қойған мақсатқа жетуге жетелеу қабілеті бар, көшбасшылық қасиеттерге де ие көшбасшыны таңдау, бөлімнің өз қызметінің әртүрлі салаларындағы жетістіктеріне жетуге мүмкіндік жасауы ықтимал.
Жас командирлерді дұрыс таңдау арқылы мүмкін болатын жарғылық емес қатынастар мәселесі де шешілуі мүмкін.
Өз қызметіндегі нағыз көшбасшытек қана басқаруға ғана емес, сонымен қатар бағыныстыларды өздерінің сенімділігімен шабыттандыруға, бағыныстылардан кез-келген жағдайда командирімен бірге болу ынтасын оятуға, күнделікті әрекеттерді өзара сенім мен құрметке негіздеп ұйымдастыру керек. Бір сөзбен айтқанда, шынайы көшбасшы - бұл туа пайда болған жетекші. Дегенмен, көшбасшылықты үйренуге болады және қажетті де. Көптеген адамдар жақсы ұйымдастырушы болуға жеткілікті әлеуетке ие. Көптеген басқа дағдылар сияқты, көшбасшылық уақытты, жаттығуды және жіберген қателіктерді жөндеу жұмысын істеуді қажет етеді.
Адамды көшбасшы ететін басты қасиеттердің бірі - оның басқаларға қамқорлық жасау қабілеті. Сондай-ақ, көшбасшының маңызды қасиеті – қойылған мақсатты сезу қасиеті. Көшбасшы мақсаты қояды және қай бағытта жұмыс істеу қажеттілігін көрсетеді.
Көшбасшының басты міндеті - ортақ идея, ортақ құндылықтар мен мұраттар негізінде әртүрлі қызығушылық топтарын үйлестіру және біріктіру.
Адамдар көшбасшымен әртүрлі мәселелер мен қойылған мақсаттар туралы көзқарастарымен түсініскен кезде оның артынан ереді.
Ең тиімді жолы жеке үлгіге, шабыттандыруға, құрметтеуге және тез шешім қабылдауға негізделген.
Кез келген әскери ұжымда өзара ресми қарым-қатынас құрылымымен қатар, бөлімшенің жеке құрамының өзара қарым-қатынасының бейресми құрылымы да бар екенін атап өткен жөн. Сонымен қатар, ресми қатынастар жарғылармен реттеледі, ал бейресми қатынастар ешкіммен де, ештеңемен де реттелмейді.
Бөлім басшысы үшін бейресми топтардың ұжымда үстемдікетпеуі өте маңызды. Ұжымдағы бейресми қатынастардың әсерін бақылау үшін командир бейресми ұйымның қалай және неге жұмыс істейтіні туралы нақты түсінікке ие болуы керек. Бейресми топтың мәнін түсінгеннен кейін, көшбасшы өзінің күш-жігерін осы топтың іс-әрекеттері әскери ұжымның оң даму тұжырымдамасына қайшы келмеуі үшін, сонымен бірге бейресми топтар ұжымның жұмысына дұрыс ықпал етуі үшін жұмсайды.
Контексте (әскери ұжымдағы қарым-қатынастың ресми және бейресми құрылымдары) көшбасшылық дегеніміз - бұл топта жетекші позицияны қамтамасыз ететін сапалардың қабілеттерінің болуына байланысты адамның мінез-құлқы; ал басшылық дегеніміз - ұжымды басқару функциялары жүктелген адамның ресми рөліне байланысты мінез-құлық.
Әскери ұжымның оң даму тұжырымдамасына бейресми топтарды тарту үшін, ең алдымен, бейресми топтардың бар екендігімен және бар болатынымен келісу керек. Содан кейін құрылымдық әскери бөлімшенің өз мақсаттарына жетуі үшін, бейресми топтың қаншалықты құнды екенін түсінуге тырысу керек, бейресми топтардың көшбасшыларын анықтау керек және олардың күштерін қажетті бағытта біріктіру үшін басқару керек.
Осылайша, әскери ұжымдағы көшбасшылық пен көшбасшылар маңызды рөл атқарады және кіші командирлерді таңдауда осы қызмет түріне ең қабілетті адамдарды анықтау үшін мұқият таңдау жасау өте маңызды.