Біріккен сөзді құрайтын түбірлер бірігіп жазылады.
Мысалы: көкқұтан, итмұрын, Алатау, Айдос.
84.Қос сөздер. Кейбір сөздер екі сөздің қосарлануы арқылы жасалады. Оларды қос сөздер дейміз. Жазуда қос сөздің арасына дефис (-) қойылады: қора-қора, бүгін-ертең, әке- шеше, ар-ұят.т.б.
85. Қысқартылған сөздер.
Бірнеше сөзден тұратын атаулар қысқартылып айтылады: АҚШ, КХР, педкеңес, кг, см, т.б. бұларды қысқарған сөздер дейді.
86. Есімдік
Зат есім , сын есім, сан есімдердің орнына жұмсалатын сөздерді есімдік дейміз.
Есімдіктер: мен, сен, біз, ол, өзі, сол, кім, ешкім, әркім, ешқашан, әрқайсысы,т.б
87. Жіктеу есімдігі.
Мен, біз, сіз, ол сөздерді жіктеу есімдіктері деп аталады. Олар жіктеледі, септеледі.
88. жіктеу есімдігінің септелуі.
А. Ол біз мен
І. Оның біздің менің
Б. Оған бізге маған
Т. Оны бізді мені
Ж. Онда бізде менде
Ш. Одан бізден менен
К. Онымен бізбен менімен т.б
89. Үстеу
Іс – әрекеттің мезгілін,мекенін, сын-қимылын білдіретін
сөз табын үстеу дейміз.
Үстеулер Қашан? Қайда? Қалай? деген сұрақтарға жауап береді
Кемел кітапты тез оқиды. Алмас қазір келеді.
Қашан?Сұрағына мезгіл үстеулер жауап береді.
Мысал: Қазір барамын,ертең келеді.
Қайда? Сұрағына мекен үстеулер жауап береді.
Мысалы: жоғары,ілгері,артта,алға,т.б.
Қалай? Сұрағына сын-қимыл үстеулер жауап береді.
Мысалы: тез оқиды, ақырын сөйлейді, әрең ашты,лезде, кенет, жылдам,т.б.
90. Шылау
Өз алдына толық мағынасы жоқ сөздерді шылау дейміз. Шылаулар: мен (бен,пен,және да (де), та (те), ма (ме), ба (бе), па (пе) дейін, шейін, қана,қой, ғой, үшін, туралы, ақ.
91. Шылау тұлғалас қосымшалар.
Қосымша сөзбен бірге жазылады, шылау бөлек жазылады. Су жоқ –су да жоқ. Сапар мен Сәрсен сөйлесті – Сапар Сәрсенмен сөйлесті.
92. Одағай.
Сөйлеушінің сөйлемде айтылған ойға қатысты әр алуан көңіл- күйін білдіретін сөзді одағай дейміз.
Одағайлар сөйлемдегі басқа сөздермен байланысқа түспейді, сөйлем мүшесі болмайды: бәрекелді, бұл бала жырды жақсы оқиды екен.
Одағайлар: алақай, бәсе, пай –пай, шіркін, оһо, пәлі, әттең, мәссаған, айналайын –ай т.б.
Достарыңызбен бөлісу: |
