1-тапсырма 1. Газдық.- Б. Газдарды тасымалдап, бір күйден екінші күйге өзгертеді. 2. Тотығу-тотықсыздану. --Г. Кейбір заттар өзгеріске ұшырап, кейбір заттар қалпына келеді. 3. Энергетикалық. -Ә. Күн сәулесінің әсерінен органикалық заттар қорын жинақтайды. 4. Жинақтау.- А. Тірі организмдер өз денелерінде элементтерді жинақтайды. 5. Биохимиялық,-В. Элементтер бір орыннан екінші орынға атомдар күйінде ауысады.
2-тапсырма
В.И.Вернадский тіршіліктің негізіне қандай “заттарды” жатқызады?
В.И.Вернадский тіршілік атаулының негізі “тірі заттар” мен “өлі заттар” деп түсіндірді.
организмдер жиынтығын атады. “Биожанама заттарға” не жатады?
В.И.Вернадский биосфераның құрамды бір бөлігін “биожинама заттар” деп атады. Биожинама заттарға ірі тірі организмдердің, әрі өлі заттардың қосылуынан пайда болған топырақ, ауа, т.б. жатада. Биожинама заттар биосфера эволюциясында біртіндеп пайда болып, кейіннен тіршңлңк процесінде елеулі рөл атқарған және атқарып та келеді. Биосфераның құрамына бұлардан басқа табиғи түрдегі радиоактивті заттар, шашыранды атомдар және ғарыш кеңістігіндегі шаң-тозаңдар, метеориттер жатады. Биосферанвы құрайтын бұл атадған заттардың бәрі бір-бірімен өзара тығыз байланысты әрі біріне-бірі тәуелді . Биогендік миграция дегеніміз не?
биосферадағы кейбір белсенді химиялық элементтер атомдар күйінде бір организмнен екіншісіне немесе өлі табиғатқа, одан қайтадан организмдерге үздіксіз өтіп тұруы. Биосфера тірі организмдердің қандай қызметтері бар?
Энергетикалық қызметі
Биосфераның қалыпты тіршілігі үшін және оның дамуы үшін энергия қажет. Ондай негізгі энергия көзі — Күн. Жасыл өсімдіктер фотосинтез процесі кезінде Күн сәулесін өзіне сіңіріп, мүшелерінде органикалық заттардың қорын жинақтайды. Өсімдіктердегі органикалық заттарды басқа азғалар пайдаланады. Жасыл өсімдіктерде жинақталған энергияның есебінен бүкіл биосферадағы тіршілік қалыпты жүріп отырады.
Биохимиялық қызметі
Тірі ағзалардың биохимиялық қызметі қоректенуі, тыныс алуы, көбеюі және (өлген ағзалардың) ыдырауы мен шіруі кезінде байқалады. Бұл кезде элементтер атомдар түрінде бір орыннан екінші орынға ауысады. Кейде адамның іс-әрекетінің нәтижесінде, биосфераға тән емес әрі биосфераға зиянды әсер ететін зат айналымы байкалады. Мысалы, өнеркәсіп орындарынан, көліктерден улы қоспалар бөлініп ауаны ластайды. Ал қышқыл жаңбырдың да табиғатка зияны мол. Сондықтан да табиғатты мұндай ластанудан корғау шараларына ерекше мән беру кажет.
Биосфера эволюциясында қандай негізгі кезеңдер болады?
Биосфера эволюциясы — тірі организмдердің тіршілік әрекетінің нәтижесі. Эволюциялық ілімі бойынша, Жер бетіндегі ең алғашқы тірі организмдер химиялық эволюцияның биологиялық эволюцияға ауысуынан пайда болған. Осы кезге дейін бұл процесс ұзақ уақытты қамтыған деген пікірлер айтылып келсе, соңғы жылдардағы микропалеонтологиялық, палеогеохимиялық, ғарыштық химия, изотоптық, т.б. зерттеулердің қорытындысы химиялық эволюцияның биологиялық эволюцияға қысқа геологиялық мерзім аралығында ауысқандығын дәлелдеп отыр. Ноосфера ұғымы нені білдіреді?
Ноосфера— биосфераның жаңа жағдайға көшкен деңгейі; адамның саналы түрде жүргізген іс-әрекеттерінен туындайтын жер сферасындағы барлық өзгерістер мен олардың дамуын анықтайтын басты фактор;ғаламдағы адамзаттың мекендейтін аясы. Адам баласы уақыт пен кеңістікке қатысты биосфера шегінде және ғарышта өмір сүре алады. Бірақ адамзаттың тұрақты мекені — Жер.