) Ньютонның ішкі үйкеліс заңының теңдеуі

И.Ньютонның тәжірибеден тура бағытта тақташа бойымен қозғалған тұтқыр 
сұйықтың екі қабаты арасында аудан бірлігіне әрекет ететін үйкеліс күші 
ағысқа тік бағыттағы жылдамдық градиентіне сәйкес екенін тапты 
Мұнда
: ∆Fүйк
- үйкеліс күші; 
∆S
- жанасу бетінің ауданы; 
 μ
-тұтқырлықтың қозғалымдық еселеуіші (коэффициенті); 
 У
- жебесі бойынша есептелген жылдамдық градиенті (тікмегземі); 
τyx
- үйкеліс күшінің кернеуі; 
 μ
- берілген сұйықтың физикалық сипаттамасы, ыстықтыққа (температураға) 
тәуелді. Тамшылы сұйықтардың тұтқырлығы ыстықтық ӛссе азаяды, ал 
газдардың тұтқырлығы ӛседі, бұл олардың затшалық (молекулалық) 
құрылымының әр түрлілігіне байланысты. 
4) Тамшылы сұйықтықтардың тұтқырлығы. 
Тамшылы сұйықтықтар үшін кинематикалық тұтқырлық коэффициенті 
қысымға тәуелсіз, ал газдар үшін ол қысымның ӛсуімен тӛмен түседі. 
шамасының температураға тәуелділігі, динамикалық тұтқырлық үшін де 
ұқсас, бірақ газдар үшін бұл байланыс күштірек білінеді. 
Сұйықтықтың тұтқырлығы
– Әртүрлі жылдамдықпен аққан сұйықтың екі 
қабатының арасында болатын үйкеліс кедергіні тұтқырлық деп атайды, 
немесе сұйықтың жанама кернеуге қарсы тұру қасиетін айтады, кейде 
сұйықтың ішкі үйкелісі деп те атайды. Тұтқырлық кӛлемдік және 
тангенциальдыға бӛлінеді. Кӛлемдік тұтқырлық сұйық сығылғанда және 
созылғанда білінеді және кӛлемдік деформация мен қысым арасында фазалар 

бойынша жылжуды және серпімді тербелістерде энергия таратылуды 
тудырады. Гидравликалық жүйелердегі жұмыстық сұйықтықтардың кӛлемдік 
тұтқырлығы толық зерттелмеген және техникалық есептерді шығарғанда ол 
ескерілмейді. 
Тамшылы сұйықтардың тұтқырлығы оның температурасына тәуелді, 
температура жоғарылаған сайын сұйықтық тұтқырлығы тӛмендейді. 
Газдардың тұтқырлығы керісінше, температура жоғарылаған сайын 
тұтқырлығы да жоғарылайды. Оның түсінігі ретінде, сұйықтық 
молекулалары газ молекулаларына қарағанда бір-біріне жақын орналасуын 
және тұтқырлық молекулалар ілінісуінің күшінен пайда болатынын айтуға 
болады. Молекулалар ілінісуінің күші сұйықтық температурасы ұлғайған 
сайын азаяды, соның әсерінен тұтқырлық та азаяды. Ал газдардың 
тұтқырлығы, негізінен, ондағы молекулалардың ретсіз жылулық 
қозғалысымен түсіндіріледі де, ол қозғалыстың қарқыны температура 
ұлғайған сайын ӛседі. Сондықтан газдардың температурасы ұлғайған сайын 
тұтқырлығы да ӛседі

жүктеу/скачать 281,84 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: