11 дәріс: Тұлға денсаулығының психологиясы. Аурулардың пайда болуы мен денсаулықты нығайтудың психологиялық факторлары Тақырып бойынша қарастырылатын сұрақтар
жүктеу/скачать 24,62 Kb.
|
11 дәріс
| 1. Тұлғаның үйлесімі оның ішкі және сыртқы күйі арасындағы тепе-теңдік ретінде қарастырылады (ішкі үйлесім және сыртқы әлеммен үйлесімділік). Бұл адамның әртүрлі компоненттері арасындағы үйлесімділік: эмоционалды және интеллектуалдық, физикалық және психикалық, айналадағы адамдар мен адам арасындағы, табиғатпен, ғарышпен үйлесімділік. Бұл жағдайда үйлесімділік статикалық күй ретінде емес, процесс ретінде қарастырылады.
2. Өзін-өзі реттеу – оның екі аспектісі-ішкі және сыртқы. Өзін-өзі реттеудің ішкі аспектісі - адамның ішіндегі тепе-теңдік, ол жоғары психикалық және физикалық стресстен төмен деңгейге өту арқылы күшін қаншалықты тез қалпына келтіре алады. Керек кезде мәселенің шешімін табу үшін уақытында жинақталып, кейін демалуға мүмкіндік беретіндей тұлғада қандай қабілеттер қалыптасқан. Өзін-өзі реттеудің сыртқы аспектісі өзіне сыртқы орта жағдайларына сәтті бейімделуге мүмкіндік беретін тұлғаның жеке қасиеттерін қамтиды. Сыртқы жағдайларға бейімделудің сәтсіздігі адамның регрессиясына әкеледі. Сонымен қатар, кейде адамдарға өмір сапасының нашарлауына қарағанда, өмір сапасының кенеттен тез жақсарған жағдайындағы өмірдің жағымды өзгерістеріне бейімделу қиынға соғады. Қолайсыз жағдайлар өмір сүру үшін күресуге тура келетін тұлғаның даму факторы деп болжауға болады. 3. Адам өзін және басқа адамдарды қабылдауы. Оның дамыған рефлексиясының болуы және өзін-өзі дамыту қажеттілігі. Өзін-өзі қабылдау өзін басқалармен салыстырғанда сәттілік және сәтсіздік тұрғысынан емес, ол оның өмір жолының бірегейлігі тұрғысынан бағалау қабілетіне ықпал етеді. Рефлексия арқылы жыл ішінде сізбен қандай өзгерістер болғанын түсінуге болады. Рефлексияның басталуы мектеп жасына дейінгі кезеңнен бастап қалыптасады, ерте мектеп жасында басқалар тарапынан өзін объективті бағалау критерийі пайда болады – шын мәнінде рефлексия өзін көрсетеді, үлкен жасөспірімдік және жастық кезеңде оның дамуы жүреді. Қалыпты даму қажеттілігі барлық мектеп жасына дейінгі балалар мен 6-7 жастағы балаларда бар. Бастауыш сынып оқушыларында мұғалім авторитарлық түрде оқу іс-әрекетінің сәтсіздігін жариялаған кезде, «мен жаманмын» деген пікір қалыптасады. Балалар мұғалімдер мақтаған көшбасшылармен ғана дос болады, содан кейін баланың ата-анасының қолдауы болмаса, балада өзін-өзі бағалауы тұрақты төмендеуі мүмкін. Бұл ретте өзін-өзі дамытуға қажеттіліктің жойылуы бірқатар кезеңдерден өтеді. Бірінші кезеңде ыңғайсыздық болады, бала өзін нашар сезінеді, бірақ жақсы болғысы келеді және өзіне деген сенімі бар. Екінші кезеңде ол әлі де жақсы болғысы келеді, бірақ өзіне деген сенім жоқ. Үшінші кезең ең қауіпті, өйткені баланың жақсы болуға деген ұмтылысы жоғалады. 4. Өз өмірі үшін жауапкершілікті қабылдау. Бұл 17-18 ... 21-23 жас аралығындағы міндет. Бүгінгі таңда жасөспірімдікке қатысты кейбір инфантилизация бар. Біздің елімізде 16 жастағы жасөспірімдер төлқұжат алса да, ата-аналар психологиялық тұрғыдан 18 жастан кейін ғана балаларды жібере бастайды, сыртқы бақылауды төмендетеді. Дағыстанда біздің ұжымдық мәдениетіміздің ерекшеліктеріне байланысты ата-ана бақылауы 20 жастан кейін жиі азаяды. Жасөспірімдік кезеңде түпкілікті жеке өзін-өзі анықтау орын алады (этникалық, діни, кәсіби сәйкестіліктің қалыптасуы). (О.В. Хухлаева). Бостандықтың екінші жағы - өз өміріңіз үшін жауапкершілікті қабылдау. Өмірдің барлық жағдайларында біз өз өмірімізді жасаушылармыз. 5. Өз өміріне қанағаттану - бұл бақыт сезімі. Бірқатар зерттеулерге сәйкес, Ресейде адамдарда бақыт сезімі төмен деңгейде. Өздерін бақытты деп танитындардың қатары аз, бұл ретте бақыт елдің экономикалық деңгейіне де, өзінің деңгейіне де, адамның білім деңгейіне де тәуелді емес. Этносқа, отбасыға, балаларға деген мақтаныш сезімі бақытты болуға көмектеседі. Бақытты адамдардың саны бойынша бірінші орын алатын елдерде олар бақыт сезімін өмірдің кез-келген проблемалары мен жағдайларына қарамастан, олар оны имплицитті, оларға тән сипат ретінде қабылдайтындығымен ерекшеленеді. (Сахарова Т. Н., 2012). жүктеу/скачать 24,62 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|