11 ЖМБ Тапсырмалар мен балл қою кестесі үлгісі «Биология» пәнінен 4-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары 1. Ғалымдар табиғаттағы тірі ағзалар арасындағы қоректік қатынасты зерттеп, төмендегідей деректерді ұсынды.
(і) Берілген деректерді пайдаланып, энергия пирамидасын құраңыз. Өз жұмысыңызды төмендегі бос орынға көрсетіңіз.
[4]
(іі) Энергия пирамидасы бойынша қояннан келесі деңгей түлкіге берілетін энергия пайызын есептеңіз. Өз есептеуіңізді көрсетіңіз.
Жауабы ............. [1]
2 Төмендегі сызбада экожүйедегі қоректік тізбек берілген. (і) Сызбадан өндірушілерді анықтаңыз.
Өндірушілер....................................................................................................................... [1]
(іі) Сызбадағы әріптердің орнына тірі ағзалар атауын жазып, қоректік тізбек құрыңыз.
[4]
3. Оқушылар үш түрлі аумақта таралған жәндіктердің алуан түрлілігін зерттеді. 3 түрлі аумақ:
Егістік дала
Шалғындық Үй ауласы.
Зерттеу нәтижесі төмендегі кестеде берілген. Берілген формула биоалуантүрліліктің
Симпсон индексін есептеуге арналған
Dnini 1
NN1
N = табылған барлық жәндіктер саны, ni әр түрге жататын дарақтар саны
Биоалуантүрлілікке анықтама беріңіз
………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… [1] (i) Биоалаунтүрлілікті зерттеу кезінде қолданатын әдістерді сипаттаңыз.
....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................[2]
(іі) Биоалуантүрлілікті зерттеу аумағын таңдау кезінде ұстанатын басты принцип не? Оның маңызы қандай?
....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................[3]
(с) (і) Берілген деректерді қолданып Симпсон индексін есептеңіз. Есептеу жолын көрсетіңіз.
[2]
(іі) Есептеу нәтижесін пайдаланып экожүйенің биоалуантүрлілігі мен тұрақтылығы арасындағы өзара байланыс туралы қорытынды жасаңыз.
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………...[2] Көмір қышқыл газы мен метан жылыжай әсерін туғызатын газдар. Төмендегі графикте атмосфера құрамында осы газдардың соңғы 100 жылдағы концетрациясы берілген.
(і) Берілген деректі пайдаланып өзгерісті сипаттаңыз.
.......................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................[2]
(іі) Бұл өзгеріс ғаламдық жылынуға қалай әсер етуі мүмкін екенін болжаңыз.
....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................[2]
Индустриялану табиғатқа кері әсерін тигізеді. Соның бірі ормандық алқаптардың көлемінің азаюы. Төмендегі графикте соңғы төрт жылдағы Қазақстандағы орман алқаптарының азаюы берілген.
....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................[2]
(іі) Берілген деректерді пайдаланып орман алқаптарының азаюы қандай проблемаға әкелуі мүмкін екенін түсіндіріңіз.
....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................[2]
(b)(і) Қазақстандағы қазіргі кезде бар үш түрлі экологиялық проблеманы атаңыз және қалай шешуге болатынын ұсыныңыз.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................[2]
Балл қою кестесі