126жм назарқұл Еркебұлан
жүктеу/скачать 0,5 Mb.
|
Гистология сессия жауап 2021 — копия
- Бұл бет үшін навигация:
- Адгезиялық қызметі
| Рецепторлық қызметі. Жасушалар бір-бірімен байланысады, сол байланыс рецепторлардың көмегімен болады. Әртүрлі гормондар, нейрогормондардың алыстағы басқа жасушаға барып, оған сигнал береді. Енді осы сигналды қабылдайтын жасуша бетіндегі рецептор.
Схема түрінде қысқаша жазсам, ормон немесе нейромедиатор рецептор екінші аралық эффектор жауап Схеманы қарапайым сөзбен түсіндіріп жаза кетсем. Гормонмен рецептор байланысып, рецептор конформацияға ұшырап, бұл сигнал екінші аралық молекулалар арқасында цитоплазмаға келеді. Енді, осындағы эффекторларда (мысалы: иондықканалдар) сигналға байланысты жауап та келеді. Мысалға, адреналиннің көмегімен бауыр клеткаларында гликоген ыдырап, глюкоза бөлінеді. Адгезиялық қызметі. Жалпы, адгезия сөзі жабысу дегенді білдіреді, сондықтан бұл жасушалар беттерінің немесе қоршаған жасушааралық заттардың өзара байланысуын қамтамасыз етеді. Ұқсас жасушалар осылай бірігіп, тінді құрайды. Егер де, адгезиялық байланыстар жойылса, жасушалар миграцияға ұшырайды. Адгезиядан кейін жасушалар арасында контакттар пайда болады. кыскашасы Плазмалық мембрана жасушаның бөлігі және өте жұқа қабықша. Бұл мембрана липидтерден тұрады және құрамында белоктардың белгілі мөлшері бар. Липидтер өздерінде суды нашар ерітетіндіктен, бұл суда еритін заттар бұл мембрана арқылы нашар өтеді деген сөз. Жасуша қабығы құрылымға (сұйық мозаика) біріктірілген көптеген өзгермелі бөліктерден тұратындығына байланысты өте берік, икемді және көпфункционалды. Бұл сұйық мозаиканың негізгі құрылыс материалы - фосфолипид деп аталатын қарапайым молекула. Оның гидрофильді, электрлік зарядталған басы бар және акцизделмеген, гидрофобты құйрығы бар. Молекулалар құйрығымен байланысады және қалыңдығы 5-10 нм болатын екі қабатты пленканы құрайды, ол бүкіл жасушаны айналдыра орайды. Бастың бір жағында олар цитоплазмаға, ал екінші жағына сыртқа бағытталады, ал липидтік құйрықтар олардың арасында орналасқан. Мұндай қос қабық молекулалардың басқа түрлеріне де толы, мысалы, көмірсулар, холестерин, ақуыздардың екі түрі (интегралды, жартылай интегралды және перифериялық). Тосқауыл функциясы жасушадағы нәрсені сыртқы ортадан шектейді. Тосқауыл функциясы жасуша ішіндегі заттардың таралуына жол бермейтін және бөгде заттардың жасушаға енуіне жол бермейтін липидті қос қабатты қамтамасыз етеді. Мембрана бетінде әр түрлі сигналдарды танитын арнайы белоктар - рецепторлар орналасқан. Мысалы, мақсатты жасушалармен әртүрлі ферменттер немесе гормондар байланысады. Гликокаликс жасуша таңбалауын құрайды, оның бетін жасайды және осы кешеннің көмегімен жасушалар бір-бірін тани алады. Мысалы, иммундық жүйенің жасушалары бөтен және дене жасушаларын таниды. Сонымен, рецепторлық қызмет жасушалардың сыртқы ортамен және көрші жасушалармен өзара әрекеттесуіне ықпал етеді. Тасымалдау функциясы - маңызды функциялардың бірі, ол заттардың жасушаға және одан жасушадан тыс ортаға тасымалдануын қамтамасыз етеді. Келесі төрт тәсілмен жүзеге асырылады: 1. Қарапайым диффузия; 2. Жеңілдетілген диффузия; 3. Белсенді тасымалдау; 4. Мембраналық орамдарды тасымалдау. Жасушаның ішінде немесе сыртқы ортада болатын заттар еркін жолмен концентрациясы аз жерге қарай жылжи алады. Қарапайым диффузияның арқасында су, оттегі, мочевина және басқа иондар сияқты заттар, әдетте, олардың заряд беті жоқ, осы екі канал арқылы еркін қозғалуы мүмкін (құбырлы диффузия және липидті қабат арқылы диффузия). Ең қарапайым диффузияның өзі баяу болуы мүмкін, бұл процесті тездету үшін тасымалдағыштар деп аталатын арнайы мембраналық ақуыздар бар. Олар молекуланың сол немесе басқа ионымен селективті байланысып, оларды мембрана арқылы тасымалдайды, тасымалдаудың бұл түрі жеңілдетілген диффузия деп аталады. Тасымалдаушы белсенді және пассивті болуы мүмкін. Пассивті тасымалдау қарапайым диффузияны қамтиды. Белсенді тасымалдау - бұл транспорт, соның арқасында заттарды мембрана арқылы тасымалдау үшін арнайы сорғылар қолданылады. Олар қарапайым диффузиядан айырмашылығы АТФ энергиясын жұмсау арқылы өтеді. Мембраналық орамдарды тасымалдау. Тасымалдаудың 2 түрі бар (эндоцитоз және экзоцитоз). Эндоцитоз - бұл жасушаның сыртқы бөлшектерді жұтуы. Экзоцитоз - мембрана қаптамасында ұсталған заттардың жасушадан сыртқы ортаға шығарылуы. жүктеу/скачать 0,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|