1.Қазіргі заман тарихы курсының пәні, мақсаты мен міндеттері, дереккөздері, тарихнамасы және кезеңдері
Қазақстандағытың және тыңайған жерлерді игерудің кезеңдері, табыстары, экологиялық және демографиялық зардаптары
жүктеу/скачать 218,7 Kb.
|
Тарих 90сурак сессия
Тарих жауаптары устный, negizgi quram
| 48.Қазақстандағытың және тыңайған жерлерді игерудің кезеңдері, табыстары, экологиялық және демографиялық зардаптары:
1930 жылы КСРО Егіншілік халық комиссары Я.А. Яковлев компартияның ХVІ сиезі мінберінен жасаған баяндамасында «Біздің есеп бойынша Қазақстанда егін егуге жарамды 50-55 млн гектар жер бар, соның 36 млн гектары солтүстік өңірде» деген еді (ХVІ съезд Всесоюзный Коммунистической партии. Стенографический отчет. М., 1930, 584-б). Яғни, отарлаушылар қазақ даласын игерудің амалын ерте қарастырған болатын. Совет үкіметі бұл шаруаны бастап жіберуге алғашқы жылдары қаржылық тапшылықтан игере алмаса, ел экономикасы оңалып келе жатқан тұста екінші дүниежүзілік соғыс басталып кетті де, мойын бұра алмады. Сөйтіп бұл шаруа екінші дүниежүзілік соғыстан кейін қолға алынды. Әуелі «ССРО экономикасын дамытудың жолдарын қарастыру» және «Мемлекетті азық-түлікпен қамту» деген бастама көтерілді. Осы мәселені шешу үшін 1950 жылы арнайы комиссия құрылды. Бұл комиссия 1952 жылы мал шаруашылығын дамытуға көңіл бөліп, аталмыш мәселе 1953 жылы тамыз айында ССРО Жоғарғы Кеңесінің сессиясында талқыланды. Кешікпей осы жылдың 3-7 қыркүйегінде КОКП Орталық Комитетінің кезекті пленумы өтіп, астық өндіру жайын басты планға шығарып, мал шаруашылығы екінші планға шегерілді. Сөйтіп,1954 жылы өткен КОКП Орталық Комитетінің пленумы «Тың және тыңайған жерлерді» игеру жайлы шешім қабылдады. Бас хатшы Хрущев тарапынан астық өндіруде Американы қуып жетіп, басып озу жайлы ұран тасталды. Ол үшін Қазақстандағы 6,3 млн. гектар тың жерді игеру мақсаты қойылды. СОКП Орталық Комитеті үндеу тастап, күллі Совет халқын «Қазақстанның тың жерлерін игеруге» шақырды. «Тың игеру үшін» деген ұранмен 1950-ші жылдардың ортасында советтің түрмесінен босап шыққан 10 миллион адамды (көбі басбұзар, қылмыскер) қазақ жеріне тайлы-тұяғымен түгелдей аттандырды. Аз уақыттың ішінде 1,5 миллион адамды қаңбақша айдап әкелді. Соның салдарынан 1959 жылы халқымыз қарашаңырақ атамекенінде соры қайнап 30 пайыздан аспай қалды. Мұндағы тарих ескерткіштерді жоюдың арғы жағында тың игеру емес, халықтың тарихи жадысын жоюдың залым тәсілі іске асып жатты. Бұның сыртында тың және тыңайған жерлерді игерудің рухани және экономикалық зардаптары көп болды. Атап айтқанда: • 1954 жылдың наурыз айына дейін Қазақстанға тың игеру үшін 200 мың адам сырттан көшіп келді. • 1956 жылы 640 мың тыңгер келіп қоныстанды. • Осы жылдары Совет Армиясынан босатылған жауынгерлер топ-тобымен келді. • 1954-1958 жылдары елімізде жаңадан 337 тың совхозы бой көтеріп, оларға түгелдей орысша атау берілді. • Тың игеру барысында жоспарланған 6,3 млн гектардың орнына 8,5 млн. гектар жыртылды. • 1960 жылдарға қарай Қазақстанның тың өлкелерінде 9 млн гектар жер жел эрозиясына ұшырады. • Топырақтың сапалы қыртысы 15-20 пайыз, кей жерлерде 23 пайызға дейін бүлініп, құнарын жоғалтты. • Қазақстанға 1954-1962 жылдары тың игеруге сырттан 2 млн адам келді. Сол себепті қазақ халқы өз жерінде азшылық жағдайына түсті. • 1960 жылдың басында Тың өлкесіндегі барлық облыс пен аудандық қазақ газеттері жабылып, іс-қағаздар тек орысша жүргізілді. • Совхоздарда жергілікті халықтың ерекшеліктері ескерілмей, кейбір қазақ ауылдарына да шошқа өсіруге нұсқау берілді. • 1962 жылы Н. Хрущевтің бастамасымен Қазақстанның солтүстік облыстары (Ақмола, Көкшетау, Қостанай, Павлодар, СҚО) тың өлкесіне біріктіріп, Ақмола қаласы Целиноград деп өзгертілді. • Тың игерілген облыстарда 700 қазақ мектебі жабылды. Бірен-саран қазақ балалары мектеп-интернаттарда оқытыла бастады. Бұл оқиға қазақ жастарының ұлттық тілі мен мәдениетінен қол үзуіне әкеп соқтырды. • Ақмола қаласында қазақ тілінде оқытатын жалғыз мектеп қалса, Көкшетауда ол да болмады.
жүктеу/скачать 218,7 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|