1.Құрмет, тілге, құрмет,- елге
жүктеу/скачать 16,19 Kb.
|
сынып сағаты
|
«Мақал –сөздің мәйегі, мәтел-сөздің дәйегі» Қазақта терең мағыналы ой салатын мақал-мәтел түрі сан алуан және олардың тақырыптары да біріне-бір ұқсамайды. Ел үлгі тұтатын ақын-жазушылардың шығарған асыл да астарлы мағынадағы түйін сөздері халықтың ой елегінен өткізіліп, еш өзгеріссіз ұмытылмай сақталып, ауыздан-ауызға таралғаны бізге мәлім. Олар адамзат баласына үлкен ой тудырып, нақыл да ақыл сөз ретінде үлгі-өнегеге толы болғандықтан, қолдану аясы кеңейе түскен. Яғни, осы тұрғысынан айтар болсақ, мақал-мәтелдің берер тәлім-тәрбиелік маңызы зор екендігін айқындайды. Мақал-тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйінін білдіріп, белгілі бір тұжырым жасайды. Ал, мәтел-ой пікірді бейнелі әрі тұспалдап, ишара түрінде жеткізеді. Демек, мақал-мәтел-сөз ұйытқысы бола отырып, жақсылық, жамандық, достық, қастық, өнер-білім, т.с.с. тақырыптарға құрылады. Солардың біріне тоқталар болсам, «досы көпті жау алмайды, ақылы көпті дау алмайды»-деген халық даналығында достық, қастық турасында, ал айтылар ой-я досыңның сансыз көптігін, я болмаса, біліміңнің толыққанды жеткілікті болып ғана қоймай, қандай қамал болса да бұзуға қауһары жететіндігін көрсетеді. Яғни, мұнда-бірлік те болып, ақылды болуға тәрбиелейді. Ал, «өнерлі өрге жүзеді, өнерліге өлім жоқ» - деген осы бір нақыл сөздің мағынасы-өнерлі адам көптеген биік шыңдардан көрініп, үлкен жетістіктерге жететінін, яғни қабілет-ісінен өз күніңді көре алатындығын айқын топшылайды. Айтпақ ойы, өнерлі, еңбекқор болып талаптану қажет екендігін алға тартады. «Ағайынның қадірін жалалы болғанда білерсің, Ата-ананың қадірін балалы болғанда, білерсің»-деген мақал мәнісі, ата-ана қадірін өзі балалы-шағалы болғанда білетінін айтады.Мұндағы ой-сарыны – ағайынмен араз болмай, тату, ынтымақта болып, әке-шешені сыйлап, құрметтеу қажеттігін меңзейді. 1.Құрмет, тілге, құрмет,- елге.
2.Жерде, жоқ, тіл,жоқ, ұлт. 3.Тас жарады, тас, бас, тіл жармаса, жарады. 4.Мыңды жығады, білекті, жығады, бірді, білімді. 5.Тілін біл, жеті түрлі,жеті, білім, жұрттың, біл.
6.Ұяда, ұшқанда, не көрсе іледі соны. 8.Мектеп, білім, теңіз кеме. 9.Жау алмайды, досы көпті ,ақылы дау көпті алмайды. 10. Бас жарады, тас жармаса, тіл тас жарады 11.Ағаш досымен мықты, адам тамырымен мықты. 12. Алтын ал,білім алма.
13. Ашуың тарт қолың келсе, айтпас жерде тілің тарт. 1.Кітап пен ғылым -тілсіз ... . Керекті сөздер:қазына,өмір шығыра,кітапта,тоқығандікі,маржан,оймақ,мұғалім. 2.Кітап-алтын ... . Керекті сөздер:қазына,өмір шығыра,кітапта,тоқығандікі,маржан,оймақ,мұғалім. 3.Күш-білімде,білім- ... . Керекті сөздер:қазына,өмір шығыра,кітапта,тоқығандікі,маржан,оймақ,мұғалім. 4.Кітап-көзі жұмыққа арзан,көзі ашыққа ... . Керекті сөздер:қазына,өмір шығыра,кітапта,тоқығандікі,маржан,оймақ,мұғалім. 5.Кітап-қаймақ,білім- ... . Керекті сөздер:қазына,өмір шығыра,кітапта,тоқығандікі,маржан,оймақ,мұғалім. 6.Кітап- оқығандікі, білім - ... . Керекті сөздер:қазына,өмір шығыра,кітапта,тоқығандікі,маржан,оймақ,мұғалім. жүктеу/скачать 16,19 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|