ПӘНДІ ОҚУҒА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

«Электр және магнетизм» лабораториясында қауіпсіздік техникасы талаптарының Ережелерімен танысу.

Зертханалық жұмыстың әдістемелік нұсқауына сәйкес өлшеулер жүргізіп, төмендегі сұрақтарға жауап беру:

- Электр өрісінің кернеулігі деген не?

- Нүктелік зарядтың электр өрісінің кернеулігін қалай есептейді?

- Электр өрісінің кернеулігі мен потенциалының арасындағы байланыстың математикалық өрнегін жаз

- Электростатикалық өрісте зарядтың орын ауыстыру жұмысын қалай есептейді?

- Электростатикалық өрістің потенциалдық өріс болу шартын жаз және тұжырымда;

- Электр өрісінің кернеулік сызықтары мен эквипотенциал беттердің өзара ортогоналдығын дәлелде

Зертханалық жұмыстың әдістемелік нұсқауына сәйкес өлшеулер жүргізіп, төмендегі сұрақтарға жауап беру:

- Электр сиымдылық деп нені айтады? Өткізгіштің электр сиымдылығы қандай шамаларға тәуелді?

- Электр сиымдылықтың өлшем бірліктерін ата

- Конденсатордың зарядталуы мен разрядталу процестерінің графигін түсіндір

- Релаксациялық тербеліс деген не?

Зертханалық жұмыстың әдістемелік нұсқауына сәйкес өлшеулер жүргізіп, төмендегі сұрақтарға жауап беру:

- Тұйық тізбекке арналған Ом заңының тұжырымдамасы;

- Тізбектің біртекті емес бөлігіне арналған Ом заңының тұжырымдамасы;

- көлденең қимасының ауданы ұзындығы бойымен үздіксіз өзгеретін өткізгіштің кедергісін қалай есептейді;

- жұмыса қолданылып отырған өлшеу құралдарының кедергілірі туралы не айтар едіңіз?

- дәлдік класы төмен, не жоғары құралдарды таңдап алу өткізгіштің кедергісін өлшеу дәлдігіне қалай әсер етеді?

- «дәлдік класы» деп нені түсінесіз?

- құралдың бөлік құны деген не?

5. «Өткізгіштің кедергісін Уитстон көпірі әдісімен анықтау»

Жұмыстың мақсаты: кедергіні көпір әдісімен анықтау тәсілімен танысу.

Зертханалық жұмыстың әдістемелік нұсқауына сәйкес өлшеулер жүргізіп, төмендегі сұрақтарға жауап беру::

• 
  кедергіні Уитстон көпірі әдісімен анықтаудың амперметр және вольтметр әдісімен салыстырғанда артықшылығы неде?
  
• 
  Тізбектегі ток көзі мен гальвонометрдің орындарын ауыстырғанда көпірдің тепе-теңдігі бұзылама?
  

• 
  Кирхгоф ережелерін қолданып көпірдің тепе-теңдік шартын қортып шығар;
  
• 
  Осы лабораториялық жұмыстағы қателіктерді есептеу формуласын қортыш шығар;
  
• 
  Кирхгоф ережелерін тұжырымда;
  

Зертханалық жұмыстың әдістемелік нұсқауына сәйкес өлшеулер жүргізіп, төмендегі сұрақтарға жауап беру:

• 
  металлдардағы өткізгіштік механизмін түсіндір;
  
• 
  металлдардың кедергісі температура артқан сайын қалай өзгереді?
  
• 
  кедергінің температуралық коэффициенті деген не?
  
• 
  кедергінің температуралық коэффициентінің өлшемділігін қортып шығар;
  

Зертханалық жұмыстың әдістемелік нұсқауына сәйкес өлшеулер жүргізіп, төмендегі сұрақтарға жауап беру:

• 
  жартылай өткізгіштің электр өткізгіштігінің табиғаты қандай?
  
• 
  жартылай өткізгіштің электрлік қасиеттерінің металладар мен диэлектриктерден айырмашылығын түсіндір;
  
• 
  активация энергиясы деген ен? Ол қандай шамаларға тәуелді?
  
• 
  жартылай өткізгіштің кедергісінің температураға тәуелділігінің
  

Зертханалық жұмыстың әдістемелік нұсқауына сәйкес өлшеулер жүргізіп, төмендегі сұрақтарға жауап беру:

- электр тогының болу шарттарын ата;

- ток көзінің ЭҚК деген не?

- ток көзінің толық және пайдалы қуаты деп нені айтйды?

- толық және пайдалы қуатты есептеу формулаларын жаз;

- пайдалы қуаттың максимал болу шартын қорыт;

- максимал толық және максимал пайдалы қуаттардың өзара байланысын түсіндір;

- тізбектің берілген максимал пайдалы қуатының мәніндегі ПӘК ң шамасы;

-өзара бірдей ток көздерін тізбектей және параллель жалғағандағы ЭҚК және ішкі кедергісін анықта;

- толық тізбекке арналған Ом заңын тұжырымда;

9. «Мыстың электрохимиялық эквивалентін анықтау»

Жұмыстың мақсаты: электролит арқылы өтетін токтың физикалық механизмін эксперименттік зерттеу;

Зертханалық жұмыстың әдістемелік нұсқауына сәйкес өлшеулер жүргізіп, төмендегі сұрақтарға жауап беру:

- бірінші және екінші текті өткізгіштер деп қандай өткізгіштерді айтады? Олардағы ток механизмін түсіндір;

- заттың электрохимиялық эквиваленті деген не?

- химиялық эквивалент деген не?

- Фарадей саны мен заттардың электрохимиялық, химиялық эквиваленттерінің байланысы;

- ертінді арқылы айнымалы ток өткенде заттың электрохимиялық эквивалентін анықтауға болама?

10. «Соленоидтің магнит өрісін зерттеу»

Жұмыстың мақсаты: соленоидтің өрісін зерттеу негізінде, магнит өрісінің сипаттамаларын милливольтметр арқылы анықтау .

Зертханалық жұмыстың әдістемелік нұсқауына сәйкес өлшеулер жүргізіп, төмендегі сұрақтарға жауап беру:

- заттардың магнит өтімділігінің мағанасын түсіндір?

Зертханалық жұмыстың әдістемелік нұсқауына сәйкес өлшеулер жүргізіп, төмендегі сұрақтарға жауап беру:

- магнетиктердің классификациялануын түсіндір;

- ферромагнетиктердің магнит өтімділігі шамасы бойынша үлкен. Бұл не себепті болады?

- «Кюри нүктесі» деген не?

- эксперименттік қондырғының құрылысын және жұмыс принципін түсіндір;

- үлгінің температурасы Кюри нүктесіне жеткенде екінші орамадығы индукция ЭҚК не себепті шұғыл төмендейді?

12. «Жердің магнит өрісі кернеулігінің горизонталь құраушысын анықтау»

Жұмыстың мақсаты: Жердің магнит өрісі кернеулігінің горизонталь құраушысын анықтау.

Зертханалық жұмыстың әдістемелік нұсқауына сәйкес өлшеулер жүргізіп, төмендегі сұрақтарға жауап беру:

- құралдың стрелкасы магнит меридианы жазықтығында орналасу үшін тангенс-гальванометрді қалай орналастыру керек?

- тангенс-гальванометрдің жұмыс принципін түсіндір;

- катушка орамы арқылы ток өткенде тангенс-гальвонометр көрсеткішінің бағдары неге өзгереді?

13. «Электронның меншікті зарядын магнетрон әдісімен анықтау»

Жұмыстың мақсаты: Виртуаль лабораторияның көмегімен магнетронның жұмысын зерттеу. Шамдағы анодтық токтың соленоидтағы токқа тәуелділігін график арқылы көрсету. Электронның меншікті зарядын есептеу.

Зертханалық жұмыстың әдістемелік нұсқауына сәйкес өлшеулер жүргізіп, төмендегі сұрақтарға жауап беру:

- магнетрондық жүйенің құрылысын түсіндір;

- магнит өрісінде қозғалған электронның қисықтық радиусының басқа шамаларға тәуелділігін сипатта;

- Лоренц күші деген не, оның бағытын қалай анықтайды?

- не себепті Лоренц күші зарядталған бөлшектің кинетикалық энергиясын өзгертпейді?

- катодтан ұшып шыққан электрондардың магнит индукциясының шамасы

B ≥ B_кр болса , электрондар қандай күйге көшеді?

- магнит және электр өрістерінде бірмезгілде қозғалған электрондар үшін қозғалыстың тәуелсіздік заңы орындала ма?

- кинетикалық энергиялары E₁ и E₂ болатын екі электрон өріске перпендикуляр қозғалады. Олардың периодтары мен радиустарының қатынасын анықта.

Зертханалық жұмыстың әдістемелік нұсқауына сәйкес өлшеулер жүргізіп, төмендегі сұрақтарға жауап беру:

- қандай тербелістер периодты деп аталады? Өшетін тербелістер периодты тербеліс бола алама?

- еркін электромагниттік тербербелістерді қандай жүйенің көмегімен алуға болады?

- тербелмелі контурда электромагниттік тербелістер қалай пайда болады?

- контурдағы электромагниттік тербелістердің өшуін түсіндір;

- өшу коэффициенті контурдағы өшетін тербелістердің периодына қалай әсер етеді?

- өшетін тербелістер амплитудасын сандық тұрғыдан қандай шама сипаттайды?

Зертханалық жұмыстың әдістемелік нұсқауына сәйкес өлшеулер жүргізіп, төмендегі сұрақтарға жауап беру:

- айнымалы ток жиілігі артқан сайын сиымдылық кедергі неге азаяды, ал индуктивтік кедергі артады?

- индуктивтік каткушка мен конденсатордағы ток пен кернеудің фазаларының арысындағы айырмашылық қандай?

- индуктивтік және сиымдылық, кедергілердің өлшем бірліктері;

- ток пен кенеудің әсерлік мәндерінің өрнектерін жаз;

Машықтану сабақтарын жүргізудегі мақсат теориялық матриалдырды бекіту, есеп шығару дағдыларын қалыптастыру. «Электр және магнетизм» пәні бойынша есептер шығаруды төмендегі ретпен жүгізу ұсынылады:

• 
  тақырып бойынша теориялық материалды оқу;
  
• 
  есеп шығару процесінде мазмұнын терең түсініп, оған байланысты құбылыстарды білумен қатар есепті шығарудың қарапаыйым да түсінікті жолдары іздестіріледі;
  
• 
  есептің мазмұнына сәйкес шығарылу жолдарына түсініктеме беретін схемалар, графиктер салынып, электр тізбегі құрастырылады;
  
• 
  есептің шарты қықаша жазырып, физикалық шамалардың өлшеу бірліктері БХЖ өрнектеледі;
  
• 
  физикалық тұрақтылардың мәндері сәйкес таблицалардан жазылып алынады;
  
• 
  шығару жолдарына қысқаша түсініктеме жазылады;
  
• 
  ізделіп отырған шама жалпы түрде шығарылады, яғни әуелі жұмыс формуласы қортылып, одан кейін формуланың дұрыстығы тексеріледі;
  
• 
  формуланың дұрыстығын тексеру үшін шамалардың бірліктері негізгі бірліктер арқылы өрнектеліп жазылады да теңдіктің екі жағының өлшем бірліктерінің дәл келуі анықталады;
  
• 
  шамалардың сан мәндері формулаға қойылып ,есептеулер жүргізіледі;
  

Көрсетілген әдебиеттер мен әдістемелік нұсқауларды қолданып курстың жеке тақырыптары бойынша есептер шығару мысалдары қарастырылады: