2-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырмалар Жануарлар дүниесі мен өсімдіктер әлемі бөлімі бойынша жиынтық бағалау

сай қолдану

-Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсініп,негізгі,қосымша ақпаратты

анықтайды;

- Мәтін құрамындағы сөздердің синоним, антонимдері мен

омонимдердің баламасын табады

-Мәтіндегі орфографиялық қателерді тауып, түзетеді

Ойлау дағдыларының деңгейі Түсіну және қолдану

Орындау уақыты 15-20 минут

1-тапсырма

Мәтінді мұқият оқыңыз, негізгі,қосымша ақпаратты табыңыз.

1-мәтін

Дәрілік өсімдіктер (лат. Plantae medicinalis) , шипалы өсімдіктер – медицинада және мал дәрігерлігінде емдеу және аурудың алдын алу мақсатында қолданылатын өсімдіктер. Дәрілік өсімдіктердің емдік қасиеті олардың құрамында стероид, тритерпен, алкалоид пен гликозидтердің, витаминдердің, эфир майлары мен тұтқыр заттар сияқты түрлі химиялық қосылыстардың болуына байланысты. Қазақстанда өсетін алты мыңнан астам өсімдік түрінің бес жүздей түрі дәрілік өсімдіктерге жатады.Дәрілерді дайындау үшін шикізат ретінде пайдаланылатын дәрілік өсімдіктер бөлек іріктеледі.Дәріні көбінесе жабайы өсімдіктерден алады .

Дәрілік өсімдіктер кептірілген шөп, тұнба, қайнатынды, шай, ұнтақ, т.б. түрінде қолданылады. Дәрілерді дайындау үшін шикізат ретінде пайдаланылатын дәрілік өсімдіктер бөлек іріктеледі. Дәріні, көбінесе, жабайы өсімдіктерден алады. Көптеген өсімдіктердің емдік қасиеттері бар. Оларды дәрілік өсімдіктер дейді. Осы заманғы кейбір ең таңдаулы дәрілер жабайы шөптерден жасалған.

(https://el.kz/kz/news/archive/content-)

3-мәтін

Үй жануарлары— жануарлардың қолға үйретілген түрлері.

Сондықтан кейде бұларды қолға үйретілген жануарлар деп атайды. Мүйізді ірі қара, түйе, жылқы, есек, қой-ешкі, ит, шошқа, мысық, үй қояны, теңіз тышқаны; құстардан тауық, үйрек, қаз, күркетауық, кептер; тоғандарда өсірілетін балықтар үй жануарларына жатады. Өркениет дамуының барысында адам жәндіктердің 2 түрін (бал арасы мен жібек көбелегі), құстардың 10 — 12 және сүтқоректілердің 60-қа жуық түрлерін қолға үйреткен. Зертханалық жануарлар — егеуқұйрықтар мен тышқандар, сайрағыш және әсем құстар, тоты, шымшық, т.б., аквариум балықтары да өсіріледі. Үй жануарларын қолға үйрету алғашқы адамдар мекендерін қазып зерттеу нәтижесінде, бұдан 15 — 10 мың жыл бұрын басталған. Аңшылық тәсілі жетілген сайын жабайы, тағы жануарлар саны азайып, адам баласының күнделікті тұрмыс қажетін қанағаттандыру үшін үй жануарлары қолға үйретіле бастады.

(https://kk.wikipedia.org/wiki/)

2-тапсырма

Мәтіндегі асты сызылған сөздердің синонимін, антонимін, омонимін жазыңыз

Алоэ үй ішінде өсірілетін әсем де пайдалы әрі кең таралған өсімдік түрі. Бұл өсімдік халықтық және медициналық тәжірбиеде кең қолданылады.

Алоэ лалагүлділер тұқымдасына жататын жапырақты өсімдік, кейде шырмауық түріндегі мәңгі жасыл, қуаңшылыққа төзімді Мағынасы «ащы» дегенді білдіреді. Сондай - ақ, емдік қасиетіне байланысты «Үй гүлдерінің королі» деген де балама атқа ие.
Отаны Оңтүстік Африка.Жапырағы  шырынды,кедір бұдырлы,кейбіреуінің түсі алабажақ болады.Ұзындығы – 60 см. Шырынды алоэ негізінен Оңтүстік Африкада өсетін жабайы алоэдан алынады.

Сирек гүлдейді, негізінен құстар арқылы тозаңданады. Тұқымынан кейде өсімді (вегетативті) жолмен де көбейеді. Тұқымы жалпақтау қоңыр түсті. Алоэны көбейту үшін сабағының түбінен шығатын атпа бұтақтарын аналық өсімдіктен бөліп алып, құмды құнарлы топыраққа отырғызу керек. Қазақстанда ағаш тәрізді Алоэ (Алоэ arborescens) деген түрі қолдан өсіріледі. Алоэның жапырақ құрамында глюкозид, эфир майы т. б. дәрілік заттар бар, сондықтан Алоэның шырынын түрлі ауруларды емдеуге қолданады.

Өсімдіктің кесіп алынған бұтақшасын бір тәулік кептіріп, содан кейін өзеннің дымқыл құмы салынған құмыраға отырғызады. Екі үш жыл өткеннен кейін көктемде өсімдік көшіріліп отырғызылады.Көшіріліп отырғызылатын топырақтың өте құнарлы болуы шарт емес.Ол үшін бақтағы, ауладағы топырақты қолдана беруге болады.

(https://bilim-all.kz/article/)

Қой ғазына, мырзалық,