20 балл эталон Қан тапсыру үшін қандай құжаттар керек?
жүктеу/скачать 1,02 Mb.
|
20 балл эталон
- Бұл бет үшін навигация:
- Резус-фактор
| Қан топтары – бір биологиялық түр дарабастары қанының иммуногенетикалбелгілері. Адамның қан тобы ұрықтың жатырда даму барысында қалыптасып, өмір бойы өзгермейді. Қан белогының құрамында агглютинин деп аталатын ерекше заттар болады. Олар a және b әріптерімен таңбаланады.
Барлық адамдардың қаны 4 топқа бөлінеді: I, II, III, IV. Қан беретін адамды - донор (латынша «donore» – сыйлаушы), қабылдайтын адамды – реципиент (латынша «recepiens» -қабылдаушы) дейді. Қаны I топка жататын адамдардың қанын барлық топқа (I, II, III, IV) аз мөлшерде (200-300 мл) құюға болады. II топқа жататындардың қанын III және IV топқа береді. III топтағылардың қанын III, IV топқа, ал IV топтағылардікін тек IV топқа құюға болады (10-кесте). Егер қан топтары сәйкес келмесе, эритроциттер желімденіп қалады да, аяғы сәтсіздікке ұшырайды. Қазіргі кезде қан құюда тек өз тобына сәйкес қан құйылады. Резус-фактор[1] (rhesus) — адамдар мен макака-резус маймылының (аталуы осыған байланысты) эритроциттерінің құрамында болатын антиген. Резус-факторды 1940 ж. австриялық иммунолог К.Ландштейнер (1868 — 1943) мен америкалық ғалым А.Винер (1907 — 78) ашты. Адамдардың 85%-нда эритроцит құрамында оң Резус-фактор, ал 15%-нда теріс Резус-фактор. болады. Резус-фактор жүйесінде бірнеше әр түрлі антигендер, сондай-ақ Hr тобы болады. Осы топ пен резус (Rh) қосылып, ортақ жүйе Rh — Hr құрады. Rh-тің құрамында Д, С, Е, ал Hr-те д, с, е агглютиногені бар. Hr агглютиногені адамдардың 83%-нда эритроцит құрамында кездеседі. Резус-фактор тұқым қуалайды және өмір бойына өзгермейді. Қан құйғанда қан топтары сияқты Резус-фактор да қатаң есепке алынады, себебі, бұл кезде Rh — Hr агглютиногендер жүйесінде арнайы антидене түзіледі; организмге антигенді қайталап құйғанда, “антиген — антидене” реакциясы пайда болуы мүмкін, ал бұл организмнің қалыпты қызметін бұзады. Мыс., қанының Rh-ы оң реципиентке теріс Rh-ы бар қан құйылса, гемотрансфуз. реакция (адамның денесі қалтырайды, температурасы көтеріледі, белі ауырады) жүреді. Ал жүктілік жағдайында, ананың Rh-ы теріс болып, құрсақтағы нәрестенің Rh-ы оң болса, иммундық өзгеріс болуы мүмкін. Бұл құрсақтағы нәрестенің өліміне әкеліп, әйел түсік тастайды, мұны Rh-конфликт деп атайды. Егер мұндай жағдайда әйел аман-есен босанса да, кейін жаңа туған сәби тұқым қуалайтын қан ауруына шалдығады. Жүкті әйелдерде Rh-конфликт болмау үшін оларға антирезус-гамма-глобулин егіледі. Ананың денесі ұрық қанының резус-факторына қарсы антиденелер шығарады. Ана мен баланың резус-факторының сәйкес келмеуі жаңа туған нәрестенің гемолитикалық ауруына ұласуы мүмкін. Баланың эритроциттері ананың денесі жасаған антидененің әсерінен бір-біріне жабысады. 13.КЕЛЛ жүйесіне анықтама берініз? Kell жүйесі — бұл құрамына 25 антигендер, соның ішінде А, В және D кейін ең иммуногенді К антигені кіретін қан тобының жүйесі. K антигенінің эритроциттерде болуы негізінде немесе оның болмауынан барлық адамдар екі топқа бөлінуі мүмкін: Kell-теріс және Kell-оң. К антигенінің болуы (Kell-оң) патология болып табылмайды және адамдардың басқа да топтық антигендері сияқты тұқымқуалаушылық арқылы беріледі. Иммунологиялық асқынулардың пайда болуы үшін ең қауіпті К антигенінің бар болуын қазіргі уақытта қан қызметі мекемелерінде анықтайды. К антигені жоқтарға гемолизді сақтап қалу үшін,теріс –Kell-ге қан тек донорлардан құйылуы тиіс. Оң - Kell – ді тұлға әмбебап қан реципиенті болып табылады, өйткені оларда оның компоненттерін қабылдамау болмайды. Посттрансфузиялық асқынуларды алдын-алу мақсатында Kell жүйесінің К антигенімен негізделген бұл фактор құрамында жоқ болса қан орталықтары эритроцитті жүзгінді емдеу мекемелеріне құю үшін береді. Плазманың барлық түрлерін және тромбоциттерді құю кезінде Kell жүйесінің К антигені ескерілмейді. Сондықтан оң –Kell - ді донорларға плазмалар донорлығы ұсынылады. 14.Аферез анықтамасы және түрлері? Аферез: Белгілі бір компонентті қаннан уақытша шығару процесі. 1) Плазмаферез – қан плазмасын алу/қабылдау және қан жасушаларын науқасқа қайтару Цитаферез – қан жасушаларын алу/алу, ол бөлінеді а) Эритроцитеферез – қаннан эритроциттерді алып тастау/алу б) Тромбоцитферез – плазманың аз мөлшерімен тромбоциттерді алу/қабылдау в) Лейкоцитаферез – қаннан лейкоциттерді шығару/алу г) Гранулоцитаферез – гранулоциттерді жою/алу. 15. Жаңа мұздатылған плазмаға анықтама беріңіз? Жаңа мұздатылған плазма (бұдан әрі – ЖМП) консервіленген, жаңа алынған қанды центрифугалаудан кейін немесе жабдық өндірушінің нұсқаулығына сәйкес плазмаферез әдісімен қан донациясынан кейінгі алғашқы 18 сағаттың ішінде мұздату әдісімен алынады. Дайындалған қанның немесе плазманың дозасы валидацияланған арнайы жабдық арқылы +200С+240С температурасына дейін жедел мұздатылған кезде ЖМП дайындау мерзімі қан донациясынан кейінгі 24 сағатқа дейін ұзартылады. Қанды центрифугалау және фракциялау өндірістік регламентке – қан қызметі ұйымында әзірленетін ЖМП алудың құжатталған рәсіміне сәйкес жүргізіледі. Центрифугалаудан кейін плазма механикалық экстрактор (немесе автоматты фракционатор) арқылы трансферттік қапшыққа ауыстырылады, қажетті гематокритті қамтамасыз ету үшін ЭМ бар қапшықтағы глобулиндік масса үстінен биіктігі 2-3 сантиметр плазма қалдырылады. Көлемі 230 мл. артық қан компонентін алу үшін аферез әдісімен немесе жаңа алынған қан дозаларынан алынған плазма монодонорлық және полидонорлық компонент түрінде біріктіріледі. Монодонорлық біріктірілген плазма бір донациялау коды бар бір донордан алынған плазма дозаларын немесе донациялау кодтары әртүрлі бір донордан алынған плазма дозаларын біріктірген кезде өндіріледі. Полидонорлық біріктірілген плазма АВО жүйесі бойынша қан тобын сәйкестендіру қағидатын сақтай отырып, донациялау кодтары әртүрлі екі немесе одан артық донордан алынған плазма дозаларын біріктіру жолымен өндіріледі. Плазманы мұздату қан қызметі ұйымында пайдаланылатын жаық өңдірушісінің нұсқаулығына сәйкес жүзеге асырылады. 16.Консультативтік кеңесші орган не үшін қажет? МҰ-да консультациялық-кеңесші орган (құрамында бас дәрігердің медициналық бөлім жөніндегі орынбасары, трансфузиолог дәрігері, клиникалық бөлімшелердің меңгерушілері кіретін трансфузиялық кеңес) құрылады, ол: 1) трансфузиялық терапия тиімділігіне және трансфузиядан кейінгі барлық асқынуларға талдау жүргізеді; 2) қанды, оның компоненттерін құю үдерісінің әрбір кезеңі үшін стандартты операциялық рәсімдердің (СОР) тізбесі мақұлдайды, оның ішінде: қанға, оның компоненттерін жоспарлы және шұғыл тәртіпте тапсырыс беру; өтінімдерді ресімдеу және қанды және оның компоненттерін трансфузиология бөлімшесінен (кабинетінен) алу; топтық және резус-тиістілікті анықтау және (немесе) жеке үйлесімдікке сынама жүргізу үшін қан үлгісін алу; қанды, оның компоненттерін сақтау және тасымалдау; құю алдында реципиентті сәйкестендіру; трансфузиялық терапияны құжаттық ресімдеу; құюға дейін, трансфузия кезінде және одан кейін реципиент жағдайына мониторинг жүргізу; трансфузиядан кейінгі реакцияларды және асқынуларды тіркеу, талдау және емдеу; қанды және оның компоненттерін жою; 3) қанды және оның компоненттері мен препараттарын құюды жүргізу үшін мамандардың теориялық және практикалық даярлығын бағалау жүзеге асырылады. 17. Халықаралық номенклатура бойынша қан топтарын жазыңыз жүктеу/скачать 1,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|