Овуляция (лат. ovulla-аналық без)

Шошқа мен қойда 5-6 тәулік, ірі қара малда 7 тәулік бойы трофобласт пен эмбриобласт арасында қуыс пайда болады, ол сұйықтықпен толтырылады. Морула қуыс допқа айналады. Эмбриобласт жасушалары осы шардың бір жағында трофобластың астында жиналады (сур. 12.1; 12.3).

Бластомерлерді ұсақтау процесін энергетикалық материалмен қамтамасыз ету негізінен ұрықтандыру кезінде зиготаға келіп түскен аналық жасушаның цитоплазмалық массасы және спермия есебінен жүзеге асырылады. Жартылай қоректік заттар мөлдір қабық арқылы жұмыртқа жолынан және жатырдан сіңеді, онда осы кезеңде секреция процестер күрт жандандырылады. Шошқада 6-7-ші, қойда 7-8-ші, жылқыда 8-ші және сиырларында 9-11-ші тәулікте бластоцист мөлдір қабықтан шығады. Бұл бластоцистаның өсуі, оның көлемінің артуы, сондай-ақ оның мөлдір қабық қабырғасының лизисін тудыратын протеолитикалық ферменттерді өндіруі нәтижесінде оның қабырғасының жұқаруы мен үзілуі салдарынан болады.

Бұл процестерде жатырдың эпителийі шығаратын литикалық ферменттер де қатысады.

Сур. 12.3. Зиготаны ұсақтау:

А - ұрықтанудан кейінгі зигота; б – 2 - клеткалық зигота; в - 8-клеткалық зигота; г - морула; д - бластоциста; е - кеңейтілген бластоциста

Эмбрионалды дамудың ерте сатылары:

1 - морула, 2-бластула

Ұрықтың сыртқы қабығының рөлін одан кейін ұрықтың қарқынды қоректену процесі жүзеге асырылатын трофобласт өзіне алады. Бластоцистаның тез өсуі жүреді, ол цилиндрлік, созылған пішінді алады (сур. 12.4, 12.5).