Сөздердің орнын тауып кестеге орналастырыңыз:
гүл
адам
сұйықтық
ұшы
қабық
ерітінді
Дауыссыз тип, дауысты тип, аралас типтегі зат есімдерді әр бағанға теріп жазыңыз:
Genus, eris n; solutio, onis f; manuale, is n; apis, is f; Adonis, idis f ; cor, cordis n; os, ossis n; mare, is n; dens, dentis m; exemplar, aris n; pubes, is f; Secale, is n; os, oris n; radix, icis f; Ribes, is n; rhizoma, atis n; homo, inis m; pulmo, onis m; cutis, is f; pars, partis f; caput, itis n; corpus, oris n; nomen, inis n; foramen, inis n.
№
|
Дауыссыз тип
|
Дауысты тип
|
Аралас тип
|
1.
|
|
|
|
2.
|
|
|
|
3.
|
|
|
|
4.
|
|
|
|
5.
|
|
|
|
11. Жаңа тақырыпты бекіту. 9 мин (10%)
Тест
1. Os,ossis n зат есiмінiң септеуi:
І
ІІІ
ІІ
V
IV
2. Semen, inis үшінші септеу зат есiмінiң тегi:
f
m
n
m, n
f, n
3. Сortex, icis m сөзінің аудармасы:
шөп
жер топырағы
қабық
дән
гүл
4. «Сұйықтық» сөзінің аудармасы:
aqua
nomen
liquor
solutio
decoctum
5. Caput, itis n зат есiмі ... жатады.
3-шi септеу аралас түріне
4-шi септеу дауыссыз түріне
3-шi септеу аралас түріне
3-шi септеу дауыссыз түріне
2-шi септеуге
6. Papaver,eris n сөздің аудармасы:
эфир
бұрыш
ұйқы
көкнәр
жемiс
7. Semen, inis n зат есiмнiң негiзi:
Semen
Semin
Sem
Semina
Seminum
8. «Ауыз» зат есiмнiң аудармасы:
os,ossis n
cor,cordis n
vas,vasis n
os,oris n
pax,pacis f
9.Adonis, idis f-жанаргүл зат есiмінiң негiзi мен септеуi:
Adonid-ІІ
Adon-ІІІ
Adon-IV
Adonid –ІІІ
Adonid-I
10. Үшiншi септеудегi зат есiмдердің негiздерi ... жалғауы алыну арқылы анықталады.
Nom.Рl.
Gen.Sing.
Nom.Sing.
Gen.Рl.
12. Сабақты қорытындылау. 2 мин 2%)
Студенттердің білім деңгейін бағалау және түзеу. Әр студентке сабақта алған бағасы айтылады, жіберілген кемшіліктер талқыланады.
13. Үйге тапсырма беру. 2 мин 2%)
Н-1 §62, §65, §69 жазу, жаттау §64, §68, §71 сөздікке жазу, жаттау
§63, §67, §70 терминдерді аудару.
№8 сабақ
1. Сабақтың тақырыбы: 2-топтың сын есімдері.Есімше. Сын есімнің шырайлары.
2. Сағат саны: 2 сағат 90 мин (100%)
3. Сабақ түрі: тәжірибелік
4. Сабақтың мақсаты:
Оқыту: жаңа сабақтың тақырыбы бойынша алған білімдерін пысықтау, тиянақтау.
Тәрбиелік: мысалдар арқылы оқушыларға идеялық-саяси тәрбие беру, туған өлкеге деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу.
Дамыту: есте сақтау танымдық қабілеттерін дамыту, ой-өрістерін грамматикалық тапсырмалар арқылы кеңейту
5. Материалды-техникалық жабдықталуы:
а) техникалық құралдар: интерактивті тақта, ноутбук
ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: плакат, слайд, өзіндік жұмыстарға арналған кеспелер, сұрақтар.
б) оқыту орны: латын тілі дәрісханасы
6. Әдебиеттер:
1. Городкова Ю. И. Элементы латинского языка и основ медицинской терминологии: Учеб. -2-е изд., доп. –М.: Медицина 2001
2. Латинский язык и основы медицинской терминологии: учеб. для мед. вузов/под ред. Щульц Ю.Ф. -М.:Б.и;1993
3. М.Д. Машковский. Лекарственные средства. Пособие для врачей.-15-е изд.. перераб. испр. и доп. –М.: РИА «Новая волна»: Издатель Умеренков, 2008
1. Руководство к лабораторным занятиям по фармакологии: учебное пособие/ под ред. Д.А. Харкевича.-4-е изд.,испр. и доп. –М.: Медицинское информационное агенство, 2005
2. Д.А. Харкевич. Фармакология: учеб. для вузов. -10-е изд., испр. и доп.
-М.: ГЭОТАР –Медиа, 2008
3. П.Х. Попандопуло. Общая рецептура: учебно-метод. пособие. Шымкент: Б. и., 2001
1. А. Рақышев. Анатомиялық терминдердің сөздігі. Алматы. Рауан, Демеу, 1994 ж.
2. Т.Г. Казаченок. Фармацевтический словарь. Минск, 1977
3. Дворецкий И.Х.. Латинско-руский словарь: ок 50000 слов. -3-е изд.., испр. –М.: Русский язык, 1986
4. Бабичев Н.Т. Словарь латинских крылатых слов: 2500 единиц
М.: Русский язык, 1982
5. Ж.К. Ермахан. Тәнтану атауларының латынша-қазақша-орысша тақырыптық сөздігі. Алматы: Ана тілі, 1996
7. Ұйымдастыру кезеңі: 5 мин (6%)
Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
Сабақтың мақсаты мен міндеті.
8. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру: 14 мин (15%)
Төменде берілген терминдердің дұрыс аудармасын табыңыз: (ауызша)
1) кең бұлшықет а) musculus lata
б) musculus latus
2) сары байлам а) ligamentum flavum
б) ligamenta flava
3) көлденең қойнау а) sinus transversus
б) sinus transversi
4) ішкі беті а) facies interna
б) facies internus
5) мұрын бөлігі а) pars nasalis
б) pars nasale
Көп нүктенің орнына тектің жалғауларын қойып көшіріп жазыңыз:
m f n
1. profundus, a, um profund …, profund … profund …
2. niger, gra, grum nigr …, nigr … nigr …
3. saluber, bris, e salubr …, salubr … salubr …
4. ruber, bra, brum rubr …, rubr … rubr …
5. celer, celeris, e celer …, celer … celer …
9. Жаңа сабақты түсіндіру: 27 мин (30%)
ІІ топ сын есімдері ІІІ-ші септеумен септеледі. Сөздік формасының тек жалғауларының санына қарай ІІ топ сын есімдері былай бөлінеді.
а) 3 - жалғаулы сын есімдер;
б) 2 - жалғаулы сын есімдер;
в) 1 - жалғаулы сын есімдер;
а) 3 - жалғаулы сын есімдерде барлық 3 текте әртүрлі жалғау бар.
Еркек тегі (m) – er
silvester
Әйел тегі (f) – is
silvestris –
Орта тегі (n) – e
silvestre
Сын есімнің «er» жалғауымен аяқталатын сөздерде, зат есімдегідей талданғанда «e» дыбысы түсіп қалады. Мыс.: ruber, bra, brum – қызыл.
б) 2 - жалғаулы сын есімдер Nom.sing. формасында еркек тегі және әйел тегінде бірдей жалғау алады – is, ал орта текте – e жалғауына аяқталады.
Мыс.: vernalis (m), vernalis (f), vernale (n)
көктемгі
в) 1 - жалғаулы сын есімдерде барлық үш текке Nom.sing. формасында бір ортақ жалғауы бар. Ондай жалғау: -х, -s;
Сөздіктерде 1-жалғаулы сын есімдер, ІІІ-ші септеу зат есімдеріндей ілік септігін көрсетеді.
Мыс.: simplex, icis –қарапайым;
recens, ntis –жап-жаңа
teres, etis –жұмыр
Латын сын есімнің ІІ-ші тобының ІІІ септеуі зат есімнің ІІІ-ші септеуінің дауысты түрінің үлгісімен талданады.
Abl.sing. (m,f,n) – i
Gen.pl. (m,f,n) – ium
Nom.Acc.pl. (m,f ) – es (n) – ia жалғауымен аяқталады.
3 жалғаулы сын есімнің септелу үлгісі.
silvester, tris, tre
Casus
|
Singularis
|
Pluralis
|
masc.
fem.
|
neutr.
|
masc.
fem.
|
neutr.
|
Nom.
|
silvester
silvestris
|
silvestre
|
silvestres
|
silvestria
|
Gen.
|
silvestris
|
silvestris
|
silvestrium
|
silvestrium
|
Dat.
|
silvestri
|
silvestri
|
silvestribus
|
silvestribus
|
Acc.
|
silvestrem
|
silvestre
|
silvestres
|
silvestria
|
Abl.
|
silvestri
|
silvestri
|
silvestribus
|
silvestribus
|
2-жалғауы бар сын есімнің септелу үлгісі.
vernalis, e
Casus
|
Singularis
|
Pluralis
|
masc.
fem.
|
neutr.
|
masc.
fem.
|
neutr.
|
Nom.
|
vernalis
|
vernale
|
vernales
|
vernalia
|
Gen.
|
vernalis
|
bernalis
|
vernalium
|
vernalium
|
Dat.
|
vernali
|
vernali
|
vernalibus
|
vernalibus
|
Acc.
|
vernalem
|
vernale
|
vernales
|
vernalia
|
Abl.
|
vernali
|
vernali
|
vernalibus
|
vernalibus
|
жалғауы бар сын есімнің септелу үлгісі.
Simplex icis – ая, ое
Casus
|
Singularis
|
Pluralis
|
masc. fem. neutr.
|
masc. fem. neutr.
|
Nom.
|
simplex
simplicis
simplisi
simplicem simplex
simplici
|
simplices simplicia
|
Gen.
|
simplicium
|
Dat.
|
simplicibus
|
Acc.
|
simplices simplica
|
Abl.
|
simplicibus
|
Латын тілінде өткен шақ есімшелері супиннің негізіне тектік жалғаулар(us,a, um) жалғану арқылы жасалады. Супин – етістіктің негізгі формаларының бірі -um жалғауына аяқталады.
Мыс: datum – dat(негіз) + us,a, um
mixtum - mixt (негіз) + us, a, um
Өткен шақ есімшелері 1топ сын есімдері сияқты септеледі: яғни І септеумен әйел тегі, ал ІІ септеумен ер тегі және орта текпен септеледі.
І – ае
ІІ – і
10. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы. 31 мин (35%)
Төменде көрсетілген сурет бойынша қаңқа бөлімдерінің аудармасын жазыңыз:
1 -бассүйек;
2-омыртқалық бұғана
3-бағана;
4-жауырын;
5-төс;
6-тоқпан жілік;
7-кәріжілік;
8-шынтақ сүйек;
9-білезік сүйектері;
10-алақан сүйектері;
11-саусақ сүйектері;
12-жамбас сүйек
13-сегізкөз;
14-құйымшақ;
15-ортанжілік;
16-тізе тобық;
17-үлкен жіліншік;
18-кіші жілншік;
19-тілерсек;
20-табан сүектері;
21-башпай сүйектері;
22-қабырға;
Зат есімдердің негізіне -al, -ar жұрнақтарын толықтырып жазыңыз, аударыңыз:
Front-, pariet -, lumb -, jugul -, dors -, vestibul -, uln -, cost -, centr -, muscul-, nas-, radi-, sacr -, spin -, occiput -, later -, mandibul -, maxill -, crani -, granul -, condyl -, orbit -, lacrim -, horizont -, clavicul -, alveoli -, stern -, acromi -, labi -, auricul -, faci -, pyramid -, dent -, patell -, tempor -.
Көп нүктенің орнына тиісті жалғауларды қойып, терминдерді толықтырыңыз:
Аrteria comitans nervi median … ramus communicans cum nerv … zygomatic … ramus communica … cum gangli … ciliar … rami communicant … cum nervo facial … ramus communicans cum ram … auricular … nervi vagi.
Аударыңыз:
Сolon transversum, glandula alveolaris composǐta, musculus transversus abdominis, pars compacta substantivae nigrae, substantia perforāte posterior pedunculi cerebri, arteria circumflexa humeri anterior et posterior.
Екі бағандардағы сөздерді сәйкестендіріңіз:
albus, a, um оң жақ
osseus, a, um тістік
sinister, tra, trum бұдырлы
dexter, tra, trum қызыл
asper, era, erum сегізкөзді
ruber, bra, brum сүйектік
frontalis, e сол жақ
occipitalis, e маңдайлы
nasalis, e ақ
temporalis, e мұрындық
sacralis, e самайлық
dentalis, e шүйделік
11. Жаңа тақырыпты бекіту. 9 мин (10%)
Сұрақтар:
1. Өткен шақ есімшелері қай септеумен септеледі?
2. Өткен шақ есімшесінің белгісі қандай?
3. Өткен шақ есімшелерінің негізін қалай анықтаймыз?
4. Супин дегеніміз не?
5. Өткен шақ есімшелері қалай жасалады?
12. Сабақты қорытындылау. 2 мин 2%)
Студенттердің білім деңгейін бағалау және түзеу. Әр студентке сабақта алған бағасы айтылады, жіберілген кемшіліктер талқыланады.
13. Үйге тапсырма беру. 2 мин 2%)
Достарыңызбен бөлісу: |