5 сынып Жаратылыстану Тақырыбы: Дыбыстық құбылыстар Мақсаты

ерекшелігімен, дыбыстың естілуімен,

дыбыстарды ести білсе қоршаған ортаны

тануға болатындығымен, дыбыс қаттылығы-

шудың зияндығымен танысады.

Дамытушылық: оқушылардың ойлау мен ойлану дағдыларын,

өздігінен білім алу,танымдық қабілеттерін,өз

ойларын жүйелі түрде жеткізе білу

дағдыларын жетілдіру.

ету, өздігінен білім алу,өз ойларын жүйелі

түрде жеткізе білуге тәрбиелеу.

Көрнекілік: Интерактивті тақта, Т.Әубәкіров,Т.Мұсабаев

суреттері,үнтаспадағы әртүрлі дыбыстар,

камертон,резонатор,домбыра.

Сабақтың түрі: Саяхат сабақ
Сабақтың әдісі: табиғатты танып білу әдістерін ( бақылау,

тәжірибе жасау,) сын тұрғысынан ойлау

технологиясының стратегиялары
Сабақтың барысы:
I.Ұйымдастыру

-Топтарға бөлу,оқу құралдарын түгендеу.

Балалар,бүгінгі сабағымыз ерекше саяхат сабақ.Біз саяхатқа

«Қазақстан-2030» зымыранымен шығамыз.Ол үшін сынып 3 экипажға бөлінеді және экипаж капитандарын сайлап алайық.Біз ғарышқа «Байқоңыр айлағынан» аттанамыз.Ғарышқа аттанбас бұрын ғарышкерлерді сынақтан өткізіп алатыны сияқты, «Байқоңыр айлағында » экипаж капитандары және экипаж мүшелеріне сұрақ беріп білімдерін сынап алайық.

1.Байқоңыр айлағы қайда орналасқан?

2.Ең алғаш ғарышқа ұшқан адам кім?

3.Қазақ халқының тұңғыш ғарышқа ұшқан ғарышкері кім?

1.Жұлдыз дегеніміз не?

2.Галактика дегеніміз не?

3.Күн деген не?

4.Орбита деген не?

5.Күн жүйесіне қанша ғаламшар кіреді? Аттарын атап бер.

6.Меркурий қандай ғаламшар?
Ғарышқа қазақ ұшпаса,

Аспан мен жерді құшпаса.

Азат ел болып не керек,

Биікке шырқау шықпаса?

«Байқоңыр» сапар күтіп тұр,

Тоқтар мен Талғат мықтаса.

Ұшуға старт беру. 3,2,1,0! Аспан әлеміне кеттік!

Балалар, алдымыздағы қандай ғаламшар екен?

Қане, сендер көп білу үшін мен көмектесіп жіберейін.Жаңа сабақ.

Бүгінгі тыңдайтын жаңалықтарың «Дыбыстық құбылыстар».Олай болса бәрің жақсылап тыңдап отырыңдар.(Жаңа сабақты түсіндіру).

Ұғыммен жұмыс.Түсініктемелерді дәптерге жазады.Дыбыс-тербелістің толқын түрінде ауада таралуы.Кез-келген денені қозғалысқа түсіру арқылы,оның дыбысын естуге болады.

Топтағы оқушыларға тапсырма беріледі.

1.Қалың қағаздың бетіне тарақты тісімен жүргіз.Дыбыстың неге шыққанын түсіндір.

2.Орындықтың аяғына жіпті керіп байлап,дыбысын шығарып көріңдер.Не байқалды?

3.Үнтаспадан 10 см-дей қашықтықта үрленген шарды қойып тыңда.Қандай құбылысты байқадыңдар?
2-қадам.

Дыбыс көзі-дыбысты шығаратын денелер.Камертон-өте таза дыбыс шығаратын құрал.Қағып көрсету.Дыбыстың қаттылығы қандай? Әлсіз.

Резенатор –камертонның дыбысын күшейтетін жәшік.Қағып көрсету.Дыбыс қатты шықты.Себебі,жәшіктің қабырғалары камертонның тербеліс жиілігіндей тербеліске келеді.Осының арқасында камертонның дыбысы күшейеді.
3-қадам.

Дыбысты есту органы құлақ.Есту органын сақтау үшін орындалатын талаптар.Бір оқушы оқулықтың 95-бетіндегі ережені оқып береді.

Дыбыстың қаттылығын децибелмен (дБ) өлшейді.Егер шу деңгейі 130 дБ –ден асса,адамға зиянды әсерін тигізеді,ауру сезімін тудырады.Оқулықтағы 95-96 беттегі суреттерді талдау.

Енді әрі қарай сапарымызды жалғастырайық.

Қазір жұмбақтарды шешіп,мақал-мәтелдердің жалғасын табайық.

Көк жүзінде көп жолақ, Қағазсыз-ақ,қаламсыз-ақ,

Қойды екен оны кім бояп? Сурет салар адамға ұқсап.

(Кемпірқосақ) (Аяз)

Әлемге нұр таратқан Аяғы жоқ-қашады.

( Күн) ( Жел)
3-топқа

Бір орнынан тапжылмай, Қараңғыда жымыңдайды,жанады,

Бағыт беріп,бұлжымай, Жарық түссе,бірден сөніп қалады.

Қандай жұлдыз шырағы, ( Жұлдыз)

Жол көрсетіп тұрады?

( Темірқазық)

1.Батыр туса-ел ырысы

Жаңбыр жауса-жер ырысы

2.Боранды күні ит пен бала құтырады.

3.Жел-дауылды шақырады,

Бұлт жауынды шақырады

Балалар,осы ғаламшарда ғарышкер ағаларымыз Тоқтар Әубәкіров пен Талғат Мұсабаев болып, тапсырма қалдырып кетіпті.Қандай тапсырма екен.Қане,ағаларымызды ұятқа қалдырмаңдар.

1. Алау,шам,электр лампасының жарығын не дейміз?

2.Жұлдыз,Күн,кейбір жануарлардың жарығы?

3.Табиғатта болатын барлық процестер.

4.Жылуды тез өткізетіндерге нелер жатады?
2- топқа: Топтастыру.



Табиғи

құбылыстар

3-топқа: Сәйкесін тап

1.Тербелістің толқын түрінде ауада таралуы.

А) сөз Б) дыбыс С) жаңғырық

2.Дыбыстың қаттылығын немен өлшейді?

А) барометр Б) термометр С) децибел

3.Өте таза дыбыс шығаратын құрал

А) камертон Ә) радио С) резонатор

4.Шу деңгейі қанша децибелден асса адамға зиянды әсерін тигізеді?

А) 130 Б) 80 С) 10

5.Камертонның дыбысын күшейтетін жәшік.

А) камертон Б) радио С) резенатор
Жауаптары:

1.Б 2.С 3.А 4.А 5.С
VI.Қорытынды

-Міне, жерге де қондық.Қазір сіздерге елбасының сыйлығын таратайын.

«5»-ке жауап берген оқушыларға қызыл, «4» - ке жауап бергендерге жасыл, «3»-ке жауап бергендерге сары зымыран таратып беріп, сабақты қорытындылау.

1.§ 38. Дыбыстық құбылыстар.