5 в 010200 «Бастауышта оқытудың педагогикасы мен әдістемесі» мамандығына арналған
Жолдан, істен тайдырар, -деген жолдар жаксы талданып
жүктеу/скачать 166,24 Kb.
|
| Жолдан, істен тайдырар, -деген жолдар жаксы талданып,
«Кісіге қарап есінеме, есіней қалсаң, аузыңды қолыңмен қалқала» деген сиякты әдеп ере желерін оқушылар мүғалімнің көмегімен естеріне түсіреді. Ә) Мысалды оқу: Мүғалім мысалдағы елдің сөзіне, сүтке башщнысты әрекеттерге ерекше мән бере, накышына келтіріп оқиды. Ертегіні оқушылар оқиды. Ертегіні рөлге бөліп окиды. Б) Мысалды талдау. Мынадай сүрақтарға жауап алы- нады: Автор ертегіде ненің әрекетін суреттеген? Бір күні сүтке не болыпты? Ел-жүрт неге кайран қалды? Үйықтаймын деп сүт қандай күйге үшырады? Сүттің аянышты халін кім байкады? «Бүл сүтке үйқы үя салыпты» дегенді қалай тү- сінесің? Оқушы мынадай тапсырмаларды орындайды: Мысалдағы үйқыға қатысты мақалды тап (үйқы де- ген дүшпан бар); Мысалдан сүттің әрекетін білдіретін тіркестерді та- уып көр (сүт үйып қалыпты, сүт айран болыпты, ашыған айран); В) Мысал бойынша қорытынды жүмыс. Мысалдағы «Көп үйықтаған зиян-ау» дегеннен көңі- ліңе не түйдің? Мысалдағы сүттің өрекетін ретімен әңгімеле (сүт үйып қалады, айран болады, айран ашып, дорбаға қүйылып сүзіледі); Дорбаға қүйылып сүзілген айраннан не жасайсың? (қүрт, ірімшік); Ірімшіктің қалай жасалатынын әңгімеле (Ірімшікті дайындау үшін ыдысқа қүйылған шикі сүтке азырақ ай- ран күйып, қайнатады. Ірімшіктің сары суы бөлінген кез- де, оны сүзеді. Сүзілген ірімшікті сөреге жайып кептіреді.) Осы сүрактарға жауап беру барысында мысалдың төрбиелік мәні ашылады. Сонымен, қорыта айтқанда, дәл казіргі кезде, яғни жас буынның қатыгездік пен бойкүйездікке бет бүрып кетпеуі үшін, олардың жан дүниесіне әсер етіп, жақсылық пен жа- мандықтың ара жігін ажыратуға көмектесетін күшті қү- ралдардың бірі сатиралық шығармалар болып отырғаны сөзсіз. Сатираның қоғамдағы жағымсыз болмыс, қүбылыстар- ды, адам бойындағы үнамсыз мінез-қүлық, өдеп-тәртіптерді әшкерелеп, күлкіге жығу, келемеж ету ниетімен жазыла- тыны жөнінде әдебиет зерттеушілерінід пікірлері бір арнаға саяды, бәрі де оның осы пафосын мойындайды. Міне, осын- дай негізгі ойы бір пөндік немесе зат туралы болғанымен, оның арғы жағында адам бейнесі, адам ісі, адам характері түратын идея, ой-пікір жасырылып, жүмбақ түрінде айты- латын сатиралық жанрдың бірі - мысалдардағы ойдың түс- палдап берілуі ашық сынаудан корыққандық емес, керісін- ше - айтар ойды өткір, әсерлі етіп жеткізудің тиімді әдісі. Қазақ әдебиетінде халық шығармаларынан бастау алып, көш басында Абай Қүнанбаев, Ахмет Байтүрсынүлы, Сәбит Дөнентаев, Бейімбет Майлин, Майлықожа Сүлтанқо- жаүлы, Асқар Тоқмағамбетов, т.б. батыл, туралықты ай- тудан тайынбайтын, қорқақтыққа, сасқалақтыққа бой ал- дырмайтын, дертті түйреп толғайтын талантты сықақшы- лар катарын бүгінде Оспанхан Әубәкіров, Шона Смахан- үлы, Е. Ерботин, Ә. Асылбеков, т.б. жалғастыруда. Аталған сөз өнері шеберлерінің бастауыш сыныптар- дың «Әдебиеттік оқу» окулықтарындағы мысалдары окушы- ны адамшылыққа жат, кісілікке жатпайтын өнегесіздіктің не екенін түсінуге көмектеседі, керісінше, өзіне өзі сын көзбен қарап, дүрыс қыльщтарға бой үруға жетелейді. Мы- салдардағы осындай өнегелі, үлгілі ойды дол жеткізу үшін бастауыш сынып мүғалімін теориялық, практикалық білігін арттырып отыруға міндеттейді, мысалдардағы ирония, аллегорияларды ашып, шындықты шартты түрде үлкейте немесе әсірелеп көрсетіп отырған жазушы тілін балаға үғындыру мүғалімнен үлкен шеберлікті қажет етеді. жүктеу/скачать 166,24 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|