ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: Сұрақтар арқылы жөтілген тақырыптарды қайталау.
Екі санның қатынасы дегеніміз не?
Пропорция дегеніміз не?
Пропорцияның негізгі қасиеті қандай?
Пропорцияның белгісіз ортаңғы мүшесін қалай табады?
Пропорцияның белгісіз шекті мүшесін қалай табады?
Қандай шамалар тура пропорционал шамалар деп аталады?
Масштаб дегеніміз не?
Қандай шамалар кері пропорционал шамалар деп аталады?
ІІІ. Ой қозғау. Жаңа сабақ Шеңбер - барлық нүктелері қайсыбір О нүктесінен бірдей қашықтықта жататын тұйық сызық. Кез келген шектеулі сызықтың ұзындығы бар, яғни шеңбердің де ұзындығы бар.
Шеңбердің ұзындығын табуды қарастырсақ, мыалы кесені алайық. Оның жиегін жіппен орап, шеңбердің ұзындығын өлшегендеғ жиегінің ұзындығы 44см, диаметрі 14см, ал стаканның жиегінің ұзындығы 20,7см, диаметрі 6,5см болады. Кесе үшін де, стакан үшін де олардың жиегі болып табылатын шеңбер ұзындығының оның сәйкес диаметріне қатынасы тұрақты шама.Оны гректің (пи) әрпімен белгілейді:
– дің нақта мәні шектеусіз ондық бөлшек-иррационал сан, 3,14159265...
Есептеулерде -дің жуық мәні 3,14 мәні алынады. Шеңбердің ұзындығын С әрпімен, ал диаметрін D әрпімен белгілесек:
Шеңбердің ұзындығы саны мен шеңбер диаметрінің көбейтіндісіне тең.
Егер диаметрді радиус арқылы өрнектесек, D=2R. Онда шеңбер ұзындығының формуласы C=2R түрінде жазылады.
1-есеп. Диаметрі 2м шеңбердің ұзындығын табыңдар.
Шешуі.
С=3,14*2=6,28м
Жауабы: 6,28м
2-есеп. Радиусы 10м шеңбердің ұзындығын табыңдар.
Шешуі. C=2R
C=2*3,14*10=62,8
Жауабы: 62,8
Егер дөңгелектің радиусы R болса, қабырғасы дөңгелектің радиусына тең квадраттың ауданы болады.
Демек, дөңгелектің ауданын мына формуламен есептейміз:
Мұндағы S-дөңгелектің ауданы, R- дөңгелектің радиусы.