6 тақырып. Нарық шаруашылықТЫҢ жалпы сипаттамасы. Нарықтың мәні және түрлері



бет7/7
Дата31.01.2023
өлшемі37,82 Kb.
#166880
1   2   3   4   5   6   7
Байланысты:
6 дәріс

Монополия – ерекше тауардың бір ғана сатушысы, монопсопия – тауарды бір ғана сатып алушының болуы. Сипатына және пайда болу себептеріне байланысты монополияны бөлуге болады:

  1. Табиғи монополия – сирек кездесетін және өндірілмейтін өндіріс факторына биіктеу жағдайында пайда болады (тұтынушыларға – су отын, энергия қуатын, газ беру және т.б. фирмалар).

  2. Жасанды монополия - фирмалардың бірігу және келісу нәтижесінде пайда болады.

  3. Кездейсоқ монополия - өз шеңберіндегі тұтынушылардың сұраныстының ұсыныстан уақытша артуы жағдайында пайда болады.

Монополияның пайда болуының басты себебі- өндірістің және капиталдың шоғырлануы.


Шоғырланудың бағыттары


Көлденең Тікелей Диверсификация



Бір саладағы ком-паниялардың бірігуі немесе әлсіз кәсіп-орындарды күшпен тартып алу.

Ортақ технология арқылы әртүрлі саладағы фирма-лардың бірігуі.



Технология жағы-нан байланысы жоқ әр түрлі саладағы фирмалардың бірігуі.





Монополияның ұйымдастыру формалары:

  1. Картель - өндірістің көлемі туралы, бағалар туралы келісу

  2. Синдикат – кәсіпорындардың тәуелсіздігі сақталып, бірлесіп тауар өткізу мақсатымен ұйымдасқан бірлестік.

  3. Концерн - бірнеше бағыттағы формалардың бірыңғай қаржы орталығына бірлесуі.

  4. Конгломерат – шаурашылық іс-әрекетіне байланысы жоқ компаниялардың бірлесуі .

Монополияны шектеуге және тыйым салуға монополияға қарсы
заңдылықтар қолданылады.


Негізгі түсініктер мен терминдер
Бәсеке
Картель
Конгломерат
Концерн
Монополия
Монопсония
Олигополия
Синдикат


Бақылау сұрақтары



  1. Нарықтың мәні мен түрлері.

  2. Нарықтық механизмнің негізгі элементтері.

  3. Нарықтың артықшылықтары мен кемшіліктері.

  4. Жетілмеген және жетілген бәсекелердің сипаттамасы.

  5. Көленкелі экономиканың негізгі сипаты.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет