6B06149 – «Ақпараттық жүйелер» мамандығына арналған «AZhN 1202– АҚпараттық ЖҮйелер негіздері»

жүктеу/скачать 3,7 Mb.

бет	7/66
Дата	13.09.2023
өлшемі	3,7 Mb.
	#180956

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ... 66

Байланысты:
umkd akparatt k zhuieler negizderi 2022

1. Дәрістер

Бағалау критерийлері

Балл (max)

апталар

Сабаққа қатысу

Конспект

Белсенділік, сыни ойлау және басқа критерийлер

Барлығы

100

Білім алушының зертханалық сабақтағы жұмысын бағалау критерийлері:

№

Бағалау критерийлері

Балл (max)

апталар

Сабаққа қатысу

Теориялық дайындығы

Зертханалық жұмыстар орындау

Қорғау

Барлығы

100

Білім алушының БОӨЖ бағалау критерийлері :

№	Бағалау критерийлері	Балл (max)	апталар
№	Бағалау критерийлері	Балл (max)	1	2	3	4	5
1	Сабаққа қатысуы	20	+	+	+	+	+
2	Конспект, Жеке таныстырылым, топтық жоба, және т.б.	80	+	+	+	+	+
	Барлығы	100	100	100	100	100	100

Білім алушының БӨЖ бағалау критерийлері:

№	Бағалау критерийлері	Балл (max)	апталар																Барлығы
№	Бағалау критерийлері	Балл (max)	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15
1	Глоссарий	25	+			+				+						+		100
2	Топтық презентациялар	50							+						+			100
3	Жоба	100														+		100

VI. ПӘННІҢ АКАДЕМИЯЛЫҚ САЯСАТЫ

Білім алушылар пәнді игеру барысында келесі ережелерді қадағалаулары тиіс:

Білім алушылар пәнді игеру барысында келесі ережелерді қадағалаулары тиіс:
1. Сабаққа қатысу үшін білім алушылар алдын ала сұрақтар құрастырып, алған тапсырмаларына жауаптар дайындайды;
2. Жұмыстардың барлық түрлерін орындамаған білім алушылар емтиханға жіберілмейді.
3. Білім алушылар Қорқыт Ата атындағы ҚУ Академиялық адалдық кодексін орындауға міндетті. Толерантты, өзгелердің пікірімен санасатын болуы тиіс. Наразалығын әдепті түрде жеткізуі керек. Плагиат және басқа теріс жұмыс түрлеріне жол берілмейді. Прокторинг арқылы аралық бақылаулар, емтихан өткізу кезінде көшіру, шпаргалкалар пайдалану, басқа біреулер шығарған есептерді көшіру, басқа біреудің орнына емтихан тапсыруға жол беру және пәннің кез келген ақпаратын бұрмалау, интернетке рұқсатсыз кіру фактілері анықталған жағдайда білім алушы «F» қорытынды бағасын алады.
Өзіндік жұмыстарды орындау (БӨЖ), оларды тапсырып, қорғау жөнінде кеңестер алу, сондай-ақ өтілген материалдар бойынша қосымша ақпараттар алу және оқитын курс бойынша туындаған барлық басқа сұрақтар бойынша білім алушылар оқытушыға оның офис-сағаттары кезінде жүгінуге құқылы.
Білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың дәстүрлі бағалар
шәкілі және ECTS аударылған балдық-рейтингтік әріптік жүйесі

Әріптік жүйе бойынша бағалар	Балдардың сандық эквиваленті	Балдар (%-тік құрамы)	Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар
А	4,0	95-100	Өте жақсы
А-	3,67	90-94	Өте жақсы
В+	3,33	85-89	Жақсы
В	3,0	80-84
В-	2,67	75-79
С+	2,33	70-74
С	2,0	65-69	Қанағаттанарлық
С-	1,67	60-64
D+	1,33	55-59
D	1,0	50-54
FX	0,5	25-49	Қанағаттанарлықсыз
F	0	0-24	Қанағаттанарлықсыз

«Компьютерлік ғылымдар» кафедрасының меңгерушісі:	_________________	Қоңырбаев Н.Б.
Пән оқытушылары:	_________________	Мырзамуратова А.А. Өмірзақова Ф.Н.

1. Дәрістер

Дәріс №1. АЖ негізгі түсініктері. Жүйе. Элемент. Ішкі жүйе. АЖ. Мақсаты. Құрылымы. АЖ-гі процестер. АЖ-ге қойылатын талаптар.

«Ақпараттық жүйелерінің негізі» курсында ақпараттық үрдістердің негізгі модельдерімен танысу, ақпараттық үрдістерді физикалық және арна деңгейінде ұйымдастыру, әр түрлі ақпараттық жүйелерді құрастырудың қазіргі әдістері мен модельдері қарастырылады.

Пәннің мақсаты әртүрлі класты және әртүрлі міндет атқаратын ақпараттық жүйелерді құру бағытында модельдер мен әдістерлі жасаудың арнайы білімдерін қалыптастыру болып табылады.
Жүйе болып кез келген объект түсініледі. Ол бір бүтін сияқты, сонымен қатар әр тектес элементтер жиынтығының қойылған мақсатына жету негізіне біріктірілген болып қарастырылады. Жүйе құрамы бойынша да, басты мақсаты бойынша да бір-бірінен ерекшеленеді.
Мысал. Әр түрлі элементтерден тұратын бірнеше жүйелерді қарастырайық.
1-кесте

Жүйе	Жүйе элементтері	Жүйенің басты мақсаты
Фирма	Адамдар, құрал-жабдықтар, материалдар, ғимараттар және т.б.	Тауарларды өңдіру
Компьютер	Электрондық және электромеханикалық элементтер, байланыс линиялары және т.б.	Мәліметтерді өңдеу
Телекоммуникация-лық жүйе	Компьютерлер, модемдер, кабельдер, желілік программалық қамтамасыз ету және т.б.	Ақпаратты беру
Ақпараттық жүйе	Компьютерлер, компьютерлік желілер, адамдар, аппараттық және программалық қамтамасыз ету	Профессионалды ақпаратты өндіру

Жалпы мағынада жүйе деп – біршама тұтастықты құрайтын, табиғаты ерікті объектілердің, құрамдастардың немесе элементтердің жиынтығын атайды (білім беру жүйесі, ас қорыту жүйесі, күн жүйесі және т.б.). Кейбір жиынтықты жүйе ретінде бөліп шығарудың айқындаушы алғышарты онда оны құрайтын элементтерінде жоқ жаңа қасиеттердің туындауы болып табылады.

Жүйелер өз арасында құрамы бойынша, сонымен бірге қызмет ету мақсаттары бойынша айтарлықтай ажыратылады. Жүйенің жалпылама үлгісі деп «қара жәшікті» санайды. Бұл жағдайда жүйе – ішкі құрылысы талдаушыдан жасырылған немесе белгісіз тікбұрыш түрінде болады. Алайда жүйе сыртқы ортадан толығымен оқшауланған болып табылмайды, өйткені соңғысы жүйеге біршама ақпараттық немесе материалдық ықпал жасайды. Мұндай ықпалдар кіріс ықпал деп аталады. Өз кезегінде, жүйе басқа жүйелерге белгілі бір ақпараттық немесе материалдық ықпал жасайды, олар шығыс ықпалдар деген атауға ие болды.
«Жүйе» түсінігі – бұл абстрактілі ұғым, оның көптеген анықтамалары бар. Жүйе біздің миымызда, объективті өмірде бар. Олар сонымен қатар адамдармен құрылуы мүмкін. Мысалы, математика абстрактілі ғылыми жүйе болып табылады.
Жүйені бір-бірімен байланысқан және бір-біріне әсер ететін элементтер тобы ретінде анықтауға болады, олар бір бүтін немесе бір мақсатқа жету үшін құрылған компоненттер тобы ретінде құрылады.
Жүйеге келесі компоненттер кіреді:

Құрылым – жүйенің көптеген элементтері және олардың арасындағы байланыс. Құрылымның математикалық моделі граф болып табылады.
Кіріс және шығыс – жүйеге келіп түсетін және онымен шығатын материалды жиынтық немесе хабартар жиынтығы.
Жүйені жүргізу заңдылығы– жүйенің кіріс пен шығыс өзгерістерін байланыстыратын функция.
Мақсат және шектеу.

Басқа жүйелермен әсер ететін жүйе ашық деп аталады. Егер жүйенің өзін немесе ортаны өзгерту қабілеті бар болса, онда оны адаптивті жүйе деп атаймыз.
Сонымен, жүйе – бұл зерттеушіні қызықтыратын бір мақсатқа жету үшін арналған бір уақытта әрекет ететін және қатынас бойынша реттілген кез келген бір-бірімен байланысқан элементтер жиынтығы.
Жүйелік талдауды операцияны зерттеудің одан кейінгі дамуы деп есептеуге болады, нақты жинақталған мақсатқа жетудің ең жақсы әдісін табуға арналған тәсілдер жиынтығын қамтиды.
Жүйелік талдау әдістемесі негізінде жатқан белгілі бір принциптер орыс ғалымдарымен ХХ ғасырдың басында анықталды. Олардың жұмыстарында шикізаттарды рационалды пайдалануға қатысты маңызды теориялық сұрақтар қарастырылды. Демек, қоғамның даму мөлшеріне қарай оның ең басты маңыздылығы әлеуметтік жүйе қызметін интеграциялаудың өндірістік есептері болды.
Қиын жоспарлы және өндірістік-басқармалы есептердің пайда болуы шешімдерді түсінікті ететін әдістерді құруды қажет етті. Ғылыми пәндер құрылды, олардың оқу пәні операцияны зерттеу, статистикалық шешім теориясы және т.с.с. болып табылады. Одан кейін жүйелік зерттеу, ең бастысы жүйелік анализ дами бастады.
Жүйелер теориясының терминологиясы. Жүйелік үйлесім – бұл күрделі жүйелерді зерттеу, жобалау және ұйымдастыруға арналған жүйенің жалпы теориясының негізгі жағдайын пайдалану әдісі.
Жүйелік талдау – бұл жүйелік үйлесім арқылы пәндік облысты зерттеу әдісі.
Кез келген ақпараттық жүйені жобалау алдында ең алдымен келесі сатылардан өту керек:

қажеттіліктерді анықтау
жүрзеге асыру бағасы
қауіпсіздік бағасы
логикалық модель құру
прототип құру

«Жүйе» түсінігіне «ақпараттық» сөзінің қосылуы оның құрылу және жұмыс істеу мақсатын көрсетеді. Ақпараттық жүйелер есептерді шешуде шешім қабылдау процесіне қажетті ақпараттарды жинау, сақтау, өңдеу, іздеу, беруді қамтамасыз етеді. Олар мәселелерді анализдеуге және жаңа өнімдер құруға көмектеседі.
Ақпарат — бұл қоршаған ортаның объектілері, құбылыстары, процестері, оқиғалары туралы білімнің белгісіздігін азайтатын қоршаған ортаның объектілері, құбылыстары, процестері, оқиғалары туралы мәліметтер.
Ақпараттық жүйелерінің түсінігі. Басқару жүйе компоненттері арасындағы, сонымен қатар қоршаған ортамен ақпарат алмасумен байланысты. Басқару процесі уақыттың әрбір мезетінде жүйе жағдайы туралы мәлімет алуды болжайды. Демек, экономикалық объектпен басқарудың кез келген жүйесіне өзінің ақпараттық жүйесі сәйкес келеді, ол экономикалық ақпараттық жүйе деп аталады.
Ақпараттық жүйе (АЖ) басқару функциясын өндіру үшін ақпаратпен әртүрлі рангтегі жұмысшыларды қамтамасыз ететін объект туралы ақпаратты жинау, жіберу, қайта өңдеу бойынша коммуникациялық жүйені көрсетеді.
Ақпараттық жүйелер ақпаратты өңдеудің қазіргі индустриясының негізгі ерекшеліктерін қанағаттандырады. Олар басқару және шешім қабылдауды ұйымдастырады және қабылданатын шешімнің сапасын, толықтығын, нақтылығын, дұрыстығын және өз уақытында берілуін әлдеқайда жоғарлатады. Ақпараттық жүйелер функциялары есептің екі класымен өндіріледі: ақпараттық және технологиялық.
Ақпараттық есептер ақпаратты қайта өңдеу және көрсетуді қамтамасыз етеді, ол адаммен басқару және шешім қабылдау процесінде пайдаланылады. Технологиялық есептер деректер базасын белсендендірумен, оларды бүтіндік жағдайында қолдаумен, эксплуатациямен, ақпараттық жүйені баптаумен байланысты.
Ақпараттық жүйелерге келесі талаптар қойылады:

Жаңа функционалды облыстарға өзгертуге және баптауға қабілеттілігі;
Уақыттың қажет периодында пайдаланушылар сұранысына жүйенің реакциясы;
Қосымшаларды кеңейту және жаңа қосымшаларды қосуға мүмкіндігі;
Есептеу ресурстарын пайдалану тиімділігі.

Экономикалық ақпараттық жүйе (ЭАЖ) — бұл экономикалық объекттің түзу және кері ақпараттық байланысының ішкі және сыртқы ағымдарының, ақпаратты өңдеу және басқарушы шешімдерін алу процесіне қатысатын мамандар, құралдар, тәсілдер жиынтығы.
Ақпараттық жүйелер миссиясы. Ақпараттық жүйелер ақпарат және ақпараттық технологиялар сияқты қоғамның пайда болу моментінен бастап бар. Өйткені оның дамуының кез келген сатысында басқару қажеттілігі бар. Ал басқару үшін жүйелендірілген, алдын-ала дайындалған ақпарат қажет.
Демек, ақпараттық жүйенің миссиясы – оның барлық ресурстарымен тиімді басқаруды қамтамасыз ету үшін мекемеге қажет ақпаратты өндіру, мекемемен басқаруды жүзеге асыру үшін ақпараттық және техникалық орта құру.
Ақпараттық жүйе мысалдары. Авиабилеттерді сату ақпараттық жүйесі, қойма шаруашылығының ақпараттық жүйесі, технологиялық процестерді автоматтандыруға арналған ақпараттық жүйелер және т.с.с.
Кез келген жүйе негізінде процесс жатыр. Ақпараттық жүйе негізінде – ақпаратты өндіру процесі жатыр. Бұл мағынада ақпараттық жүйені басқару жүйесі ретінде қарастыра аламыз, мұнда бұл процесс басқару объектісі болып табылады. Басқарудың кез келген жүйесіндегідей ақпараттық жүйені басқару органдары бар.
2-кесте.
Ақпараттық жүйе басқару объектісі ретінде

Басқару объектісі	Басқарудың жедел деңгейі	Басқарудың тактілік деңгейі	Басқарудың стратегиялық деңгейі
Мекеменің ақпараттық жүйесі	Ақпараттық жүйе персоналы, бөлімшелер мен функционалды қызметтер менеджерлері		Директорлардың корпоративті мүшелері мен ақпараттық жүйенің бас менеджерлері
Қолданылатын ақпараттық технологиялар	Персонал, ақпараттық жүйелер		Ақпараттық жүйенің бас менеджерлері

Қазіргі уақытта ақпараттық жүйе компьютерлік техника көмегімен өндірілген жүйе ретінде пікірлер туындады. Бірақ олай емес. Ақпараттық технологиялар сияқты, ақпаратты жүйелер техникалық құралдарды қолданумен және де оны қолданбай-ақ жұмыс істеуі мүмкін.

Ақпараттық жүйе – қойылған мақсатқа жету үшін ақпараттарды сақтау, өңдеу және беруге пайдаланатын әдістер мен қызметші әдістердің өзара байланысқан жиынтығы.
Ақпараттық жүйенің қазіргі түсінігі дербес компьютердің ақпараттарды қайта өңдеудің негізгі техникалық әдістері ретінде пайдалануды қамтамасыз етеді. Ірі өндірістерде дербес компьютерлермен қатар ақпараттық жүйенің техникалық қоры құрамына мэйнфрейм немесе суперЭЕМ кіреді.
Ақпараттық жүйелердің даму сатылары. Бірінші ақпараттық жүйелер 50-ші жж. пайда болды. Бұл жылдары олар есептерді өңдеуге және еңбек ақыны есептеуге арналған болатын.
60-шы жылдар ақпараттық жүйелерге деген көзқарастың өзгеруімен ерекшеленеді. Бұл жылдары алынған ақпарат көптеген пара
метрлері бойынша периодтық есеп беру үшін қолданыла бастады. Ол үшін көптеген функцияларға қызмет көрсете алатын мүмкіндігі бар компьютерлік жабдық қажет болды.
70-ші жж. мен 80-ші жж. басында ақпараттық жүйелер шешім қабылдау процесін жеделдететін және қолдайтын басқарушы бақылауының әдісі ретінде кеңінен пайдалана бастады.
80-ші жж. аяғында ақпараттық жүйелерді пайдалану концепциясы тағы да өзгеріске ұшырады. Бұл кезеңнің ақпараттық жүйелері дер кезінде ақпаратты беру арқылы өндірістерге табыс әкелуге, тауарлар мен қызметтер құруға, өтімділіктің жаңа нарығын табуғы, өзіне теңдес серікті қамтамасыз етуге, төмен бағамен өнімді шығаруды қамтамасыз ету және т.б. көмектесті.
Ақпараттық жүйелердегі процестер. Ақпараттық жүйенің жұмысын қамтамасыз ететін процестерді схема (1-сурет) түрінде көрсетуге болады, олар бірнеше блоктардан тұрады:

жүктеу/скачать 3,7 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ... 66