7-8 Дәріс тақырыбы: Тұқым қуалаудың молекулалық деңгейі. Днқ тұқым қуалау информациясы және негізгі тұқым қуалаушылықты тасымалдауыш
жүктеу/скачать 396,54 Kb.
|
1 2
Байланысты:Дәріс.№7-8.Doc3
- Бұл бет үшін навигация:
- -8 Дәріс тақырыбы:Тұқым қуалаудың молекулалық деңгейі. ДНҚ тұқым қуалау информациясы және негізгі тұқым қуалаушылықты тасымалдауыш Дәріс мақсаты
- Жоспар: Генетикалық код. Ақуыз синтезі Генетикалық код
- 1. Генетикалық код
- 2.Ақуыз синтезі.
- Бақылау сұрақтары: Генетикалық код. Ақуыз синтезі Пайдаланылған əдебиеттер тізімі
2. Генетикалық код
ДНК-ларда АНАЛЫҚ ДНК-ның материалы болмайды. 2.Жартылай консервативтік түрінде ДНК-ның жаңа молекуласының бір тізбегі аналық ДНК-дан болса, екіншісі жаңадан құрылған тізбек; 3. дисперсиялық (лат.дисперсия-шашырау) түрінде аналық ДНК-ның матрериалы кездейсоқ шашырап жаңа ДНК молекуласында орын алады. ДНК тізбектің ажырауы қосылуы ферменттер ықпалымен жүзеге асады (полимераза, лигаза, ревертаза т.б.) Ал екінші нуклеин қышқылының түрі РНК төрт нуклеотидтен тұрады айырмашылық көмірсу РИБОЗА және тименнің орнына – урацил азоттың негізі кіреді. А-РНК, ядролық-РНК не гетерогенді РНК 3.р-РНК 4. т-РНК. №-8 Дәріс тақырыбы:Тұқым қуалаудың молекулалық деңгейі. ДНҚ тұқым қуалау информациясы және негізгі тұқым қуалаушылықты тасымалдауыш Дәріс мақсаты: Ақуыз синтезі және оның табиғаттағы маңызын түсіндіру. Жоспар: Генетикалық код. Ақуыз синтезі Генетикалық код. ДНК-дан белокқа. Гамов Г. (1954) жасушада ДНК-ң 4 әріпті (нуклеотидті) тіліп жиырма әріпті (амин қышқылдары) белок тіліне аударатын «сөздік» болуы керек деген. Әр амин қышқылына ДНК-дағы үш негіз сәйкес келетінін ашты. Он кодон. 1. Генетикалық код
Бір объекті басқа объектілердің жәрдемімен бейнелеуді КИБЕРНЕТИКА КОДПЕН ЖАЗУ – дейді. 2.Ақуыз синтезі. Ақуыз құрамына 20 түрлі амин қышқылы кіреді. Сондықтан нуклеотидтік құрылысы бір-біріне ұқсамайтын 64 кодон алуға болады. Артық 44 кодонның неге керек . біріншіден , аминқышқылдарының әрқайсысына бірнеше кодон сәйкес келеді, екіншіден үш кодон ешбір амин қышқылына сәйкес келмейді. Олар мәнсіз кодондар –УАА, УАГ және УГА ДНК-дағы АТТ,АТЦ және АУТ сәйкес . Дегенмен а-РНК-ның қызметі пайдаланылады. Сол хабармен белок а-РНҚ келеді. Рибосома а-РНК сол хабармен кодондарға қарап сәйкес аминқышқылдарын бір-бірімен тізіп жалғастыра береді. Дж.Билд пен Э.Гейтум (1940) жасушада әр ферменттің пайда болуы және белсенділігі бір генмен бақыланатынын эксперименттерде көрсетті. /ген/ фермент Пастер институтының ізденушілері Ф-Жакоб мен Ж.Моно ДНК ақуыыздар жинағын тікелей басқармайды деді. Белок синтезі ДНК- РНК- ақуыз пайда болуы. 1 амин қышқылы кодонның үш негізімен анықталады. Синглетті жалғыз код төрт амин қышқылын алады. Дуплетті (қосарланған) қосу амин қышқылы , ал триплетті әртүрлі кодон түзеді. аРНК 3-ұшына поли –А- синтетаза деген фермент байланысып информосома атты кешен құрады (М.Ә.Айтхожин Ленин.сыйл.алған) (Транскрипция – көшіру – генетикалық ақпараттың ДНК-дан РНК-ға ауысу процесі терминация (тізбектің өсуінің тоқталуы) – РНК тізбегінің одан әрі өсуі ДНК-ның терминатор (стоп-сигнал) деген бөлігінде тоқталуы. Сплайсинг – артық нуклеотид тізбектері бөлініп тасталды. Про-а-РНКдан алынып тасталған бөліктерін – интрон, ал белокты синтездеуге қажет қалған біліктерін экзон дейді. Про-а РНК ешбір ферменттің көмегінсіз-ақ өзі-өзіне сплайсинг жүргізе алатындығы кейін дәлелденді. Осындай өзіне-өзі ферменттік катализ жүргізетін ДНК құрамын геном деп атайды. Адамның геномының құрамында 50000 ген бар. Сонша гендер адам геномының 15 пайызы жуығын құрап тұр. Қалғандары нитрондар, қайталанып отыратын әртүрлі ДНКжәне т.б. ДНК малдағы триплеттер: аРНК молекуладағы толықтыратын (сәйкес) кодондар: т-РНҚ үш молекуладағы антикодондар. Ақуыз молекуласы фрагменттеріндегі үш амин қышқылының орналасуы: ...Фен-Лей-Лиз -... гендегі «генетикалық ақпараттың» бір бөлігі деп саналады. Макромолекула иерархиясы ДНК – РНК – ақуыз. Трансляция – бұл аРНК-ның «құпиясын ашу». Ол цитоплазмадағы процесс. Ол кезде аминоацил –тРНК кешені құрылады. 5-6-7 суретте рибосомадағы ақуыз синтезі көрсетілген. Сонымен рибосомадағы ақуыз синтезі өте күрделі және толық зерттеліп бітпеген процесс (А.С.Спирин басшылығымен жұмыс жүргізілуде). Бақылау сұрақтары: Генетикалық код. Ақуыз синтезі Пайдаланылған əдебиеттер тізімі: 1.Бурунбетова, К. К. Генетика негіздері [Текст] : оқулық / К. К. Бурунбетова. - Алматы : Дәуір, 2013. - 264 бет 2.Генетика негіздері: Оқу құралы. – Өскемен:С.Аманжолов атындағы ШҚМУ баспасы, 2012. – 103 б. 4.Генетика и селекция микроорганизмов. - М.: аука, 2017. - 308 c. 5. Генетика и селекция растений на Дону / ред. В.Г. Картамышева. - М.: Ростов-на-Дон Изд-во Ростовского университета; Издание 2-е, 2013. - 160 Интернет ресурстары: 1.https://www.youtube.com/watch?v=idGcenXwbE0 2.https://www.youtube.com/watch?v=TJfPbtXmngs 3.https://www.youtube.com/watch?v=AMVvVBTxszM 4.ttps://www.youtube.com/watch?v=Xyy3OduaQjQ 5. https://www.youtube.com/watch?v=xIvexSkcorE жүктеу/скачать 396,54 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1 2