Патогенез (гр. παθος — бүліну, ауру, гр. γενεσις — даму) - аурудың немесеоныңкөріністерініңпайдаболуы мен динамикасының механизмдері. Патогенездізерттепдәрігерлераурудыңқалайпайдаболып ,дамығанжолын айқындайды. Патогенез әртүрлідеңгейлердезерттеледі: молекулярлықдеңгейденбастап, жалпыбүкілағзаныңбұзылымынадейін.
Патогенез аурудың этиологиясымен өтетығызбайланысты. Қандай да болмасынэтиологиялықәсерәрқашанаурудың даму жолдарыныңбасталуынаәкеледі. Бүлүшінденемүшелерініңкез-келгенбөлшектеріндеалғашқыбүліністерпайдаболуықажет. Алғашқы бүліністер әртүрлі дәрежедежәнедеңгейлердеболуымүмкін. Оларкейдеқарапайымкөзбенбайқалатынүлкендәрежедеболса (мысалы, жарақат, күйік, сынық, қанқүйылу т. б.) көпшілікжағдайлардажайкезбенкөрінбейтін, анықтауүшінарнайытәсілдерқолданудықажетететінболады. Олармолекулаішілік, субжасушалық, ағзалық, тіндік, жасушалық, жүйелікдеңгейлердеболуымүмкін. Сондықтан, олардыанықтауүшінәртүрлі биохимиялвіқ, гистологиялық, иммунологиялық және басқа да тәсілдерді қолданады. Бүлбүліністергеорганизмдежауапретіндеқорғану-икемделуүрдістерідамиды. Мысалвы, атмосфералықауадаоттегіжетіспегендетынысалужиілейді және тереңдейді, жүрексоғысыжиілеп, айналымдағыканағымын: жылдамдатады, эритроциттердің, соныменбірге гемоглобиннің деңгейі көтеріледі т. с. с. Бұлардыңбарлығыорганизмгежетіспейтіноттегінтолтыруғабағытталғанорганизмніңикемделістікшаралары.
Патогенездіңнегізгіжәнееңжалпы зандылығы:
өзін-өзідамыту,
өзін-өзіреттеупринципіболыптабылады.
Демек, үрдістербіркездепайдаболып, одансоң «тізбек» принципібойыншадамиды.
Ауру ұдайыдамып, өзгеріптүратындинамикалық үрдіс. Осығанбайланыстааурудыңәрбір даму сатыларынасәйкес «себеп-салдарлық» арақатынастарпайдаболады. Мысалы, жарақаттанутіндердіңсезімталрецепторларынқоздырыпауырусезімталдығына әкеледі. Ауырусезіміорталықжүйкежүйесінеберіліп, ондағықантамырларыныңқимылдық орталығын әлсіретеді, соңғысы артериялық қан қысымы төмендеуіне әкеледі. Артериялыққанқысымытемендеуіқанменоттегініңтасымалдануыбүзылуына, тіндердеоттегініңжеткілікзідігіне (гипоксияға) әкеледі. Ары қарай гипоксия заталмасуүрдістерініңбұзылуына, қышқылдық-негіздікүйлесімніңметаболизмдік ацидоз жағынаауысуына т. с. с. өзгерістерге әкеледі.
4 . "Функционалдық сынама"ұғымы. Саногенез. Қорғау-компенсаторлық процестер.
Достарыңызбен бөлісу: |