8-9 сыныптағы оқушылардың дене шынықтыру сабағында күш қабілетін дамыту әдістемесі Методика развития силы у мальчиков 8 – 9 классов

1.мектептегі дене шынықтыруда оқушылармен жұмыс кезінде психологиялық, морфофункциялық даму деңгейін, дене жағынан, техникалық дайындығын ескерудің қажеттілігі туралы түсінік берік орныққан. Бұл жағдай заңдылық деп саналады және оқу-тәрбие сабақтарын өткізудің тиісті мазмұны мен ұйымдастырудың әдістемелерін қолдануға бағыттайды. Алайда бұл заңдылық спорттың түрлеріндегі, соның ішіндегі баскетболдағы көрініс беруінің арнайылығын білдірмейді.

Әдеби туындыларда және спорттық-педагогикалық тәжірибеде бұл алуан түрлі нұсқаларда көрініс береді. Нәтижесінде дене шынықтыру мұғалімдерінің сабақты өткізудің нақты құралдарын таңдап алу мен ұйымдастыру мәселелері бойынша қажетті білімдері жоқ, тиісті міндеттерді ішкі түйсігімен, ең бастысы, жеке педагогикалық және спорттық тәжірибесін басшылыққа алып, шешеді.

Басқа авторлар жүргізген зерттеулерде, оқушылардың дене шынықтыру үдерісін жетілдіруді зерттеудің объективті маңыздылығын атап өтеді. Оқушылардың дене жағынан, техникалық дайындығы көрсеткіштерінің төмендеу себептерінің бірі- бағдарламалық құжаттарда мектептегі дене шынықтыру негіздері бойынша жұмыстың бағдарының жоқтығы. Оқу-тәрбие жұмысын оқуларды дайындауды бейімдеуге өту мәселесі де өз шешімін күтіп тұр.

2. Жалпы мектеп бағдарламасын орындау оқушылардан ақыл-ой және денені жетілдірудегі қабілетілігінің жоғары деңгейін талап етеді, ал бұлар дене шынықтырумен және, спортпен, соның ішінде баскетболмен жүйелі түрде айналысқанда дамиды: а) жоғарыда аталған факторлардың барлығы қандай да бір түрде дене шынықтырудың мектептегі бағдарламасында ескеріледі. Сонымен қатар, осы бағдарламаға бір жағынан, мазмұны тұрғысынан, екінші жағынан- оны ұйымдастыру мен өткізудің әдісінде жаңаланған мазмұн мен дене жаттығуларын орындаудың реттілігіне түзетулер енгізу қажеттігі туындап отыр; ә) дене жағынан қалыптасу қасиеттері оқушылардың осы контингентіне қойылатын талаптарға сай болмай отыр. Бұл туралы олардың дене жағынан қалыптасу қасиеттері деңгейінің төмендегі дәлелдеп отыр; б) мектептегі қалыптасқан дене шынықтыруды әдістемелік қамту да қажетті деңгейіне жетпей отыр. Осы тұрғыдан алғандағы динамикасының оң болуына қарамастан, бірқатар мәселелер өзгертуді және жаңалауды қажет етеді; в) баскетболшының дене шынықтыру жүйесінде қолдану, осы негізде оқу-тәрбие үдерісін және үйретудің нәтижелері мен оның барысын педагогикалық бақылауды ұйымдастыру жалпы білім беретін мектептің 4 сынып оқушыларымен баскетбол техникасының негіздеріне үйретудің бастапқы кезеңін жетілдірудің балама бағыттары ретіндегі технологиялық қадамын жасаудың негізі бола алды.

3. Оқушыларды баскетболға үйретудің бастапқы дайындығы кезіндегі технологиялық қадамның негізгі құрылымдары: мақсатты- баскетбол ойынының техникалық тәсілдерін кезеңдеп қалыптастыруға және жан-жақты дене жағынан дайындығы мен психомоторлы үдерістердің үндесе дамуына бағытталған; ұйымдастырушылық- оқу-тәрбие үдерісін жоспарлы даралауды жүзеге асыру үшін модулді оқытуды жобалаумен байланысты; бақылау- жекелеген операциялар мен қозғалыс қимылдарын дер кезінде түзету үшін ойынның техникалық тәсілдерінің өлшемдерін өзіндік бақылаудың объективті бақылау қызметін қалыптастыруды білдіреді.

Құрылымдық бөлімдерге сәйкес қозғалыс әрекеттерін кезеңдеп қалыптастыру негізінде баскетболды үйреніп жүрген оқушылардың техникалық дайындығының технологиясы негізделген.

4.Оқу үдерісінің бастапқы кезеңіндегі модулдік оқыту баскетболшылардың интегралды дайындығының талаптары, әдістері мен құралдары түріндегі динамикалық ойын жағдайларын қарастырады.

Оқу үдерісіндегі динамикалық ойын жағдайлары ойын және оқу тәжірибесін, оқушылардың қысқартылған, дене жағынан қалыптасудың қарқындатылған қасиеттерінде белсенді ойын әрекеттеріне дайындығын қалыптастыруды моделдеуге қажетті және жеткілікті, бірегей динамикалық жүйеге жалпы мақсатта біріктірілген әрекеттердің жиынтығы түрінде қарастырылады: а) Дене жағынан және техникалық дайындықтағы, экспериментті режимде оқитын оқушылардың психомоторлы үдерістерінің өтуіндегі қол жеткізілген оң өзгерістер оқу үдерісінің бастапқы кезеңінде технологиялық қадамды қолданудың тиімділігін дәлелдейді; ә) алынған материалдар оқу үдерісін технологиялық қадамды қолдану негізінде ұтымды басқару мүмкіндігі туралы ережелер бойынша жалпы білім беретін мектептерде баскетболға оқытудың бастапқы кезеңінде теориялық және тәжірибелік базасын кеңейтуге, динамикалық ойын жағдайлары сабақтарында жүзеге асырғанда үйрету әсерінің және денеге түсетін салмақтың өлшемдері мен талаптарын нақтылауға мүмкіндік береді.

Жан-жақты талдау, алдын ала жүргізілген сараптама мен эксперименттік мұқият тексеру біздер ұсынған ғылыми болжамның растығын дәлелдейді және мектептегі дене шынықтыруды бұдан әрі тереңдете дәлелдеуге негіз бола алады.

2. Э.И.Адашкявичене. Баскетбол для дошкольников: Өзінін тәжірибесінен. - М.: Просвещение,

3. Баскетбол: Жоғары оқу орындарына арналған оқу құралы /

4. Баскетбол: Дене тәрбиесі институтына арналған / Ю.И.Львов.,

5. Би Клер жене Нортон Кен. Упражнение в баскетбол.

6. Вуден, Джон Р. Современный баскетбол/ ағылш.тіл.ауд.Е.Р.Яхонтева. - М.:

7. И.А.Горбашев., Г.Р.Амренова. Подбор упражнении

8. И.Т.Горбашев. Баскетбол в вузе. Оқу

9. Давыдов М.А Судейство в баскетболе.: М: ФиС, 1983.

10. Л.В.Костикова. Методика ведения научно-исследовательской работы по баскетболу: Әдістемелік

11. Б.Коузи., Ф.Пауэр. Баскетбол концепции и анализ /ағылш.тіл.ауд. Е.Р.Яхонтева.

12. В.В.Кузин,, С.А.Полиевской. Баскетбол: Оқудың бастапқы

13. Официальные правила баскетбола для мужчин и женщин. М.:

14. К.В.Суетнов. Обучение школьников игре в баскетбол: Оқу құралы.

15. Юный баскетболист: Жаттықтырушылар үшін оқу құралы / ағылш.тіл.ауд./

16. Гандбол. Справочник /сост. Н. П. Клусов/. М: 1982.

17. Зотов В.П., Кондратьев А.И. Моделирование подготовки гандболистов высокой

18. Ивахин Е.И. Ручной мяч. /Лечебное пособие для секций

19. Игнатьев В.Я. Гандбол пособие для ИФК. М: ФиС,

20. Клусов Н.П. Ручной мяч в школе. Пособие для

21. Клусов Н. П. Тактика гандбола. М.: ФиС, 1980.

22. Кудрнцкий В. Н. Гандбол. Минск: «Белорусе», 1977.

23. Спортивные игры и методика преподавания. Учебник для ИФК

Латышкевич Л. А., Турчнп И.Е.,

24. Теория и методика гандбола. Программа

25. Программа для ДЮСШ

26. Правила соревнований по гандболу. М.: ФиС, 1995.

27. Бриль М. С. отбор в спортивных играх. М.:

28. Волков В. М., Филин В. П. Спортивный отбор.

29. Гандбол. Программа для групп начальной подготовки ДЮСШ. М.:

30. Гандбол. Поурочная программа для учебно-тренировочных групп и групп

31. Кузнецов З.И. Мектеп жасындағы балалардың негізгі дене қасиеттерін дамыту // Ғылыми конференциясының жинақтары, Поланга, 1986 ж.

32. Сапарбаев М.Б. Дене тәрбиесі пәнінің мұғалімдеріне үздіксіз педагогикалық білім беру жүйесінің теориясы мен практикасы. п.ғ.д. дисс. авторефераты. Алматы, 1993, 318 б.

33. Гейнца К.А. Қазақстандағы жалпы білім беретін мектептердегі 1-9 сынып оқушыларының нұсқалық бөлімдерін жете зерттеу. п.ғ.к. дисс. авторефераты. М., 1995, 22 б.

34. Жұманова А.С. «7-9» жастағы қазақ балаларының дене тәрбиесі ісінің мазмұнын тәжірибеде дәлелдеу. п.ғ.к. дисс. авторефераты Алматы,-1997.

35. Алимхананов Б.У. Дене мәдениеті бойынша оқу бағдарламасының нұсқалары. п.ғ.к. дисс. авторефераты. Санкт-Петербург. 1994, 22 б.

2006 жылы баскетболдан ерлер арасындағы әлем чемпионаты өткізілген мемлекет - Япония

Қазақстанда ең мықты баскетбол командасы - Астаны

СКА «Алма-Ата» ойыншысы Тихоненко В. КСРО құрамасымен олимпиада чемпионы болды - 1988 ж

Баскетболдан ҚР-ның бірінші чемпионаты өтті - 1992 ж

ҚР жастар құрамасы баскетболдан Азия жүлдегері болды - 2008 ж

КСРО құрамасы сапында баскетболдан олимпиада чемпионы болған тұңғыш қазақ - Жармухамедов

Қазақстан командасында баскетболдағы еңұзын ойыншы - Ахтаев

Баскетболдан бірінші әлем чемпионаты ерлер арасында өтті - 1950 ж

Баскетболдан бірінші әлем чемпионаты әйелдер арасында өтті - 1953 ж

Олимпиада бағдарламасына баскетбол енгізілді - 1936 ж

Баскетболдан бірінші әлем чемпионаты ерлер арасында өтті - Аргентина

Баскетболдан бірінші әлем чемпионаты әйелдер арасында өтті - Чили

«Баскетбол ойын ережесі» кітабының бірінші жарыққа шығуы - 1892 ж

Баскетболдың негізін салушы Джеймс Нейсмита туылды - 1861 ж

Баскетболдың негізін салушы Джеймс Нейсмиттің отаны - Канада

Баскетболдың негізін салушы Джеймс Нейсмит қайтыс болды - 1939 ж

ФИБА халықаралықұйымы құрылды - 1932 ж

Баскетболдан КСРО ерлер құрамасы ...олимпиада чемпионы болды- 3

Айып соққысы енгізіледі - 1895 ж

Баскетболдан арнайы ойын ережесі бірінші рет шығарылды - 1894 ж

Баскетболдан арнайы ойын ережесі бірінші рет шығарылады - АҚШ

Баскетболдан Қазақстан ерлер командасы КСРО чемпионатына қатыса бастады - 1940 ж

Баскетболдан Қазақстан әйелдер командасы КСРО чемпионатына қатыса бастады - 1946 ж

Баскетболдан КСРО чемпионатының жоғары лигасына қатысқан Қазақстанның бірінші командасы - Буревестник

Баскетболдан Қазақстан командасы КСРО халықтар спартакиадасында жоғары алған орындары - IV және VIII

Барлық арнайы ойындар жабықғимараттарда өткізіле бастады - 1968 ж

ФИБА мәліметі бойынша баскетболдағы шабуылдауға берілген 30 секунд енгізіледі - 1960 ж

ФИБА мәліметі бойынша баскетболдағы шабуылдауға берілген 24 секунд енгізіледі - 2000 ж

Баскетболдағы торы бар темір шығыршық пайда болды - 1893 ж

Ойын тактикасы - бұл: жеке дара, топтық және командалықәрекеттерді тиімді қолдануы

Баскетболда допты берудегі негізгі тәсіл - Кеудеден екі қолмен

Баскетболдағы допты торға кіргізудің ең басты тәсілі - Бір қолмен жоғары

Спорттық ойындардағы техникалық тәсілдерді үйрену фазалары - 4 фаза

Баскетболда әр бір команданың мақсаты - Қарсылас топтың шығыршығына допты түсіріп, басқа командаға допты алуға және шығыршыққа лақтыруға жол бермеу

Баскетболда допқа шабуыл жасағанда қорғаушының тұратын орны - Шабуылшы мен шығыршық арасында

Баскетболда қорғаушының орналасатын аумағы - Шабуылшы мен шығыршық арасында

Баскетболда жылдам ұмтылуға қатысатын ойыншылар- 2-3 ойыншы

Баскетболдағы ең белсенді қорғаныс түрі - Прессинг

Шабуылдағы баскетболшының тұру қалпы - Бір аяқ алда, екіншісі артта, қол кеуде алдында

Қорғаныстағы баскетболшының тұру қалпы - Бір аяқ алдыда, екіншісі артта, бір қол төменде, екіншісі жоғарыда

Баскетболдағы тоқтату түрлері - Секіріп және екі адымдап

Баскетболдағы допты дұрыс ұстау - Екі қолмен

Баскетболдағы допты берудің негізгі әдісі - Кеудеден екі қолмен

Баскетбол торына түсірудегі негізгі лақтыру - Иықтан бір қолмен

Баскетболдағы допты меңгеру техникасына енеді - Қағып алу, беру, лақтыру, жүру

Баскетболдағы доппен жүру түрлері - Жоғары және төмен

Баскетболдағы доппен жүрудіңәр түрлігі - Тік сызық және бағытын өзгертіп

Баскетболдағы финт түрлері - Қарапайым және күрделі

Баскетбол ойын техникасына кіреді - Шабуыл және қорғаныс техникасы

Баскетболдағы допты меңгеру техникасына кіреді - Шығарып жіберу, қағып жіберу, жабу, алып қою

Баскетболдағы допты секіріп қабылдау орындалады - Бір аяқ және екі аяқпен итеріліп секіру

Баскетболдағы шабуыл тактикасына кіреді - Жекелей, топтық, командалықәрекет

Баскетболдағы қорғаныс тактикасына кіреді - Жекелей, топтық, командалықәрекет

Баскетболдағы ойыншы әрекетінің жекелей түрлері - Ойыншының допсыз және доппен орындағы әрекеті

Баскетболдағы ойыншылардың топтықөзара іс-әрекетінің түрлері - Екі немесе үш ойыншының топтықөзара іс-әрекеті

Баскетболдағы ойыншының доппен әрекеті - Ойынға қосу, торға шабуыл

Баскетболда бір қолмен лақтыру кезіндегі аяқтаушы қимылды орындайтын дене бөлімі - Алақан қимылы

Баскетболдағы орын ауыстыру техникасын үйрету - Тұру

Баскетболдағы допты дұрыс қағып алу - Допқа қарсы шығу

Баскетболдағы доппен қозғалуды үйретуге арналған алғашқы жаттығу) Көзбен бақылай отырып, бір орнында еденге соғу

Дене шынықтыру сабағын өткізу барысында шешілетін міндеттер саны) 3 міндет

Баскетболдағы доп беруді үйретуге арналған жаттығулар реттілігі) Жұптасып бір орында орындайтын жаттығу, қарама-қарсы колонналық жаттығу, жұптасып қозғалыста орындайтын жаттығу

Баскетболдағы доппен қозғалуды үйрету реттілігі) Бір орында допты еденге соғу, доптың жерден қайта серпіліп, өзгеруімен қозғалу, доппен жүгіре қозғалу және үдей қозғалу

Жалпы білім беру мектептеріндегі дене шынықтыру мұғалімінің жоспарлау құжаттары саны) 4

Баскетболды оқыту түрі) Бақылау

Баскетболды үйретуде қолданылатын қозғалыс ойыны) «Баскетбол құралдарымен эстафета жүргізу»

Баскетболдағы бір қолмен иықтан лақтыру кезіндегі дұрыс қалып) Аяқ сәл бүгіледі, доп ыңғайлы қолмен ұсталады екіншісі ұстап тұрады, қозғалыс аяқтан басталып, білезіктен аяқталады

Баскетболдағы алғы шеп дегеніміз – бұл) Қарсыластың аумағы

Баскетболдағы талас лақтыру кезіндегі әрекет) Доп ойынға қапталдан кезектесіп енгізіледі

Баскетболдағы спорттық жаттығу әдісі) Біркелкі

Баскетболдағы спорттық жаттығу кезеңдері) Жарыстық

Спортшының дене шынықтыру жүктемесін ұзақ уақыт орындай білу қабілеті) Шыдамдылық

Спортшының сыртқы қарсылықты жеңу немесе оған бұлшықет әрекетімен қарсы тұра білу қабілеті) Күш

Спортшыныңқандай да бір әрекетті берілген уақыт ішінде аз қимылмен орындау қабілеті) Жылдамдылық

Спортшыныңқозғалысты жоғары амплитудада орындау қабілеті) Иілгіштік

Қозғалыстың жоғарғы координациясын қажет ететін сапа) Ептілік

Спортшының жарыста нәтижелі көрсеткішке жетуі үшін қажетті ерік-жігер және психикалық сапасына бағытталған дайындық) Психикалық дайындық

Ағза дамуының жалпы негіздері, дайындық және демалыс тәртібі, қалпына келудіңқұралдары мен әдістері және дәрігерлік бақылауға қатысты бөлімдерден тұратын дайындық) Теориялық дайындық

Ағзаныңқимыл-қозғалыс дағдылары мен қызметтік мүмкіндіктерін жан-жақты дамытуға бағытталған дайындық) Жалпы дене дайындығы

Арнайы жаттығулар мен жабдықтар қолдану арқылы ерекше сапалар мен дағдыларды дамытуға бағытталған дайындық) Арнайы дене дайындығы

Шеберлікті жетілдіру мен техниканы үйренуге бағытталған дайындық) Техникалық дайындық

Түрлі жағдайдағы жарыс әрекеттеріне қажетті, күрес жүргізу амалдарын меңгеруге бағытталған дайындық) Тактикалық дайындық

Баскетбол добының салмағы) 600-650 г

Баскетбол алаңының еңүлкен көлемі) 28 х15 м

Баскетбол алаңының ең аз көлемі) 24 х13 м

Баскетбол добының шеңберлігі) 65-68 см

«24 секунд» ережесі) Допты меңгеруші команда «24 секунд» аралығында допты шығыршыққа лақтыруы керек

Баскетбол ойынының бір кезеңінде айып добын лақтыру үшін қажет әрекет) 5 командалық ескерту

Спорт ойындарында жарысты айналымды жүйемен өткізу тәсілдері) 3 тәсілі

Баскетболда айып добын лақтыруға берілетін уақыт) 5 сек

Ойыншы алаңнан қуылатын жеке ескертулер саны) 5

Баскетболда қалқандағы шығыршық бекітілетін биіктік) 3.05 м

Баскетболда допты алып жүруге берілетін уақыт) 5 сек

Баскетболда тылдан алдыңғы шепке өту үшін қажет уақыт) 8 сек