8 ақпан 020 жыл жұма №24 (18976) Қасқырбай Қойшыманов
жүктеу/скачать 7,44 Mb. Pdf көрінісі
|
Nomer 024
- Бұл бет үшін навигация:
- Oйласањ, мыњ бір пєле тілден туѓан
- Шал аќын. Кμктем туды...
| Oйласањ, мыњ бір пєле
тілден туѓан ¤ЛЕЊ – С¤ЗДІЊ ПАТШАСЫ Ашу – д±шпан болѓанда, нєпсі – жауыњ, Аќыл – т±рѓан алдыњда асќар тауыњ. Ж‰рекке ашу келіп толѓан шаќта, Денењніњ біле алмассыњ ауру-сауын. Ойласањ, мыњ бір пєле тілден туѓан, Шешендер топ ішінде тілді буѓан. Бір адам ќателікпен сμз сμйлесе, Жабылып мыњ бір пєле соны ќуѓан. Шал аќын. Кμктем туды... Шыѓыс к‰нтізбесі бойынша наурыз – жыл басы, маусымдыќ бμліністе кμктем айы. Ол парсыныњ "нау" – жања, "руз" – к‰н де- ген, яѓни "жања к‰н" деген сμзінен шыќќан. Кμне ж±лдыздыќ есепте оны "‰т" деп атаѓан. "‡т кірді, ‰сік шыќты" – деп, наурызда ауа- райыныњ жылынатынына ќуанѓан. Халќымыз: "Наурыздыњ он бес к‰ні ќ±дайдікі, он бес к‰ні кедейдікі", – дейді. Б±л наурыздыњ алѓашќы жартысында ауа райыныњ аумалы-тμкпелі болып, ќал- ѓан жартысында к‰н жылынып, ќыстан ќысылып шыќќан кедейге кењшілік болатынын білдіреді. Наурыздыњ бірінші к‰ні (жањаша 22 – ж±лдызы) к‰н мен т‰н тењеседі. Наурызда μтіп болмайтын ±заќ к‰ндер – "±зын сары" келіп, ќоњторѓайлау ќараμзек шаќ та туады. Наурызда атан т‰йені жыѓар, кμктемніњ ќар ерітер "алтын к‰рек" μкпек желі, ќара суыѓы соѓады, "самарќаныњ кμк тасы еріп", тењескен к‰н мен т‰ннен соњ к‰н ±зарады. Наурыздыњ орта неме- се соњѓы шені μкпек жел соѓып, ќар к‰рт еріп, жер лайсањ тарта- тын шаќ "Аласапыран" аталады. Жања жылдыњ алдында не алѓаш- ќы к‰ндері жауѓан, жылтылдап кμз шаѓылыстырар ж±мсаќ ±лпа ќар – "Наурыздыњ аќша ќары" тез ериді. Б±л ќар "Ќ±с ќанаты" яѓни ќ±с келер алды ќар деп те аталады. Наурыздыњ 17 ж±лдызы- нан (кібісе жылы 16 ж±лдызынан) 21 ж±лдызына дейінгі аралыќ – "Бес-ќонаќ". Халыќ: "Аќпан ќысты аластаса, Наурыз жаназасын шыѓарады. Наурыз – єзілќой ай, жылатады да, к‰лдіреді де", – дейді. Наурыздыњ соњында шаруаѓа жайлы жаѓдай туѓызар 5-10 к‰ндік жауын-шашынды амал "Бес тоѓыстыњ бет жуары" аталады. Б±л ай-ит шуаќ, кемпір шуаќ, ескек желді ай. Наурызда ‡ркер туа тањ атады. |