9 арман пв баспасы

1 1 0
ЕСЕП ШЫҒАРУ ҮЛГІЛЕРІ
Мас­са­сы­ 1000­ т­ де­не­нің­ по­люс­те­гі­ жә­не­ эк­ва­тор­да­ғы­ сал­ма­ғын­ анық­
таң­дар.­Жер­дің­ра­диусы­6400­км­деп­алыңдар.
Бе­ріл­ге­ні:
­ ­
1000­т
R
ж­
=­6400­км
ХБЖ
10
6
­кг
6,4 10
6
­м
е­шуі:
Де­не­нің­өз­осінен­ай­на­лу­
ра­диусы­по­люс­те­нөл­ге­
тең,­эк­ва­тор­да­Жер­ра­диу
-
сы­на­тең.
Де­мек,­по­люс­те­де­не­нің­сал­ма­ғы­ау­ыр­лық­кү­ші­не
Р
1
­ ­
Р
2
­ ­
тең:­
P
1­
=­
g.­
Эк­ва­тор­да­де­не­сал­ма­ғы­аз­бо­ла­ды:­
P
2
=­
m
(
g
­–­
a
),­се­бе­бі­центр­ге­
тарт­қыш­үдеу­ер­кін­тү­су­үдеуі­мен­ба­ғыт­тас.­Есеп­тің­шар­ты­бой­ын­ша­Жер­
ра­диусы­ның­өз­ге­рі­сін­ес­кер­мей­міз,­эк­ва­тор­да­да,­по­люс­те­де­g­=­9,81­м/с
2
.­
Эк­ва­тор­да­ғы­де­не­нің­өз­осі­нен­ай­на­лу­үдеуін­келесі­формула­бойынша­
анықтаймыз:­
a
R
Ò
æ
=
4
2
2
p
,­мұндағы­Т­=­24­сағ­=­86400­с.­­
Сонда:­
Ð
m g
R
Ò
æ
2
2
2
4
=
−






p
.
Есептеулер­жүргіземіз:­
P
êã
ì
ñ
Í
1
6
2
6
10
9 81
9 81 10
=
⋅
=
⋅
,
,
.
P
êã
ì
ñ
ì
ñ
2
6
2
2
6
2
8 2
10
9 81
4 3 14 6 4 10
8 64 10
9
=
−
⋅
⋅
⋅
⋅








=
,
,
,
,
, 777 10
6
⋅
Í
.
­
Жау­абы:
­
P
1­
=­9,81­МН;­
P
2
=­9,77­МН.
Ба қы лау сұ рақ та ры
1. Мы на шарт тар дың орын да лу ын көр се тің дер: а) де не нің сал ма ғы ау ыр лық 
кү ші не те ңе се ді; ә) де не нің сал ма ғы жо ға рылай ды; б) де не нің сал ма ғы 
азаяды; в) де не сал мақ сыз да на ды.
2. Ас қын сал мақ де ге ні міз не? Салмақсыздық деген не? 
Жат ты ғу 
18 
1.­ Дө­ңес­ кө­пір­ден­ өт­кен­де­ ав­то­
көліктің­ сал­ма­ғы­
P
m g
R
=
−






u
2
.
­
бо­ла­ты­нын­ дәлел­дең­дер­
(113-су-
рет)
.
N
a
N
R
ж­
R
0
113-су­рет.­
Дө­ңес­бет­пен­қоз­ға­лыс­­
ке­зін­де­ден­енің­сал­ма­ғы­азаяды
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

1 1 1
2.­ Ға­рыш­­ зы­мы­раны­ 5­ м/с
2­
үдеумен­ вер­ти­каль­ жо­ға­ры­ қоз­ға­ла­ды.­
Ға­рыш­кер­дің­ мас­са­сы­ 75­ кг­ бол­са,­ сал­ма­ғы­ қан­дай­ бо­ла­ты­нын­
анықтаңдар.
g
ì
ñ
=
10
2
­деп­алыңдар.
3.­ Массасы­3­т­ав­то­көлік­36­км/сағ­жыл­дам­дық­пен­кө­пір­ден­өт­кен­де,­
кө­пір­ав­то­көліктің­ау­ыр­лы­ғы­нан­ра­диусы­50­м­до­ға­жа­сап,­майы
-
сады.­Автокөліктің­кө­пір­дің­ор­та­сын­да­ғы­нүк­те­ге­тү­сі­ре­тін­қы­сым­
кү­шін­анықтаңдар.
g
ì
ñ
=
10
2
.­Жау­ап­та­рың­ды­ки­лоньютон­мен­(кН)­
және­бүтін­санға­дей­ін­дөң­ге­лек­теп­бе­рің­дер.
Жаттығу 
18
1.­ Ұшақ­тың­ тө­мен­ шүйілуінен­ (пилотаж­
түрі)­шы­ғу­ке­зін­де­траек­то­рия­ның­тө­мен­гі­
нүк­те­сін­де­ ұш­қыш­
Ð
ò g
R
=
+






u
2
­ асқын­
салмақ­се­зе­ті­нін­дә­лел­дең­дер­
(11 -су­рет).
2.­ Ға­рыш­­ ке­месі­ 8,38­ м/с
2­
тұ­рақ­ты­ үдеу­мен­
(Айға­қа­тыс­ты)­вер­ти­каль­ба­ғыт­та­ке­мі­ме­лі­
қоз­ға­лып,­Айға­қо­на­ды.­Осы­ке­ме­де­гі­мас­
са­сы­70­кг­ға­рыш­кер­дің­сал­ма­ғы­қан­дай
3.­ Қи­сық­тық­ ра­диусы­ 40­ м­ дө­ңес­ кө­пір­
ар­қы­лы­ мас­са­сы­ 2­ т­ болатын­ ав­то­бус­
36­ ­ км/сағ­ жыл­дам­дық­пен­ қоз­ға­ла­ды.­ Кө­пір­дің­ жо­ға­ры­ нүк­те­сі­не­
ав­то­бус­тың­тү­сі­ре­тін­қы­сым­кү­шін­та­бың­дар.
g
ì
ñ
=
10
2
­деп­алып,­
жау­ап­та­рың­ды­ки­лонью­тонмен­(кН)­бе­рің­дер.
Экс пе ри мет тік тап сыр ма
Та ра зы ны пай да ла нып, жеделсаты (лифт) қоз ға лы сы ның бас та луы ме зе-
тін де гі, оның кө те рі лу сәтін де гі және те же лу ке зін де гі өз сал мақ та рың ды анық-
таң дар.
Осын дай өл шеу лер ді жеделсатының тү суі ке зін де де жүр гі зің дер. Өл шеу-
лер дің нәти же сі бой ын ша жеделсатының үдеуін және ас қын сал ма қты та-
бың дар. Жол дың қан дай бө лі гін де жеделсатының қоз ға лы сы бір қа лып ты еке-
ні н а нық таң дар.
114-су­рет.­
Траекторияның­
төменгі­нүктесінде­дененің­
салмағы­артады
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

1 1 2

жүктеу/скачать 8,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: