9 арман пв баспасы

1 1 4
0
0 x
0 x
0 y
0 x
y
g
h
m ax
x
y
α
l
0
117-су­рет.
­Көкжиекке­бұрыш­жасай­лақтырылған­дененің­
ауырлық­күші­әсерінен­болатын­қозғалысының­траек­то­риясы
Траек­то­рия­ның­ жо­ғар­ғы­ нүк­те­сін­де­ υ
y
=­ 0,­
со­дан­кей­ін­де­не­тө­мен­тү­сіп,­теңүдемелі­қоз­ға­
лыс­та­бо­ла­ды.
Мак­си­мал­­кө­те­рі­лу­уа­қы­ты­υ
­
=­0­шар­ты­мен­анық­та­ла­ды,­υ
0­
sinα­–­
gt­
=­0­шар­ты­
орын­дал­ған­кез­де:
­
t
көтерілу­
=
υ
α
0
sin
g
­
(10)
0­шар­ты­нан­ұшу­ұзақ­ты­ғы­та­бы­ла­ды:­
y
t
gt
0
0
2
2
0
+
−
=
(
sin )
υ
α
,
y
0­
­
0­бол­ған­да­тең­дік­мына­түр­ге­ке­ле­ді:­
(
sin )
υ
α
0
2
2
0
t
gt
−
=
.
Уа­қыт­ты­жақ­ша­­сыр­ты­на­шы­ға­рып,­өр­нек­ті­түр­лен­ді­ре­міз:­
t
gt
υ
α
0
2
0
sin
−





 =
.
Алын­ған­тең­деу­дің­екі­ше­ші­мі­бар:
­
t
1­
=­0­және­
t
g
2
0
2
=
υ
α
sin
.­
(11)
Бі­рін­ші­ше­шім­де­не­қоз­ға­лы­сы­бас­тал­ған­уа­қыт­қа­сәйкес­ке­ле­ді,­ал­екін­
ші­сі­де­не­нің­құ­лау­уа­қы­ты­на­сәйкес­ке­ле­ді­жә­не­ұшу­ұзақ­ты­ғын­анық­тай­ды.
Мак­си­мал­ұшу­би­ік­ті­гін­υ
y
=­0­бол­ған­да,­де­не­жо­ғар­ғы­нүк­те­де­тоқ­тай­тын­
болғандықтан,­­
h
g
y
y
y
y
=
−
u
u
2
0
2
2
­қатынасынан­және­(9)­фор­му­ла­да­н­таба­мыз:
­
h
g
y
ó
=
υ
α
0
2
2
2
sin
­
(12)
Ұшу­қашық­ты­ғын­анық­тау­да­бір­қа­лып­ты­қоз­ға­лыс­фор­му­ла­сы­қол­да­ны­
ла­ды­
­
=­υ
0 x
t
.­Жыл­дам­дықтың­0х­осі­бойымен­құ­рау­шы­сын­(8)­ес­кер­сек,­ол­
мы­на­түр­ге­келеді:
­
l
t
=
(
cos )
υ
α
0
­
(13)
Жауабы қандай?
о сым ша бұ рыш тар үшін 
ұшу ұзақ ты ғы бір дей деп 
ай ту ға бо ла ма?
Естеріңе түсіріңдер!
Ма­те­ма­ти­ка­кур­сы­нда­қан­дай­бұ­рыш­тар­ды­
қо­сым­ша­бұ­рыш
­деп­атай­ты­нын­ес­те­рі­ңе­
тү­сі­рің­дер.­Олар­дың­си­ну­сы­мен­ко­си­ну­сы­қан­дай­қа­си­ет­ке­ие
Назар аударыңдар!
Ұшу­уа­қы­ты­кө­те­рі­лу­
уа­қы­ты­нан­2­есе­ар­тық,­
де­мек­кө­те­рі­лу­уа­қы­ты­
тү­су­уа­қы­ты­на­тең.
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

1 1 5
IV Жердің жа сан ды се рік те рі нің қоз ға лы сы
Ра­диусы­ Жер­ ра­диусы­нан­ сәл­ ға­на­­ ар­тық
­
h­
­
­(118-су­рет)­
ор­би­та­­бойы­мен­қозғ­ала­тын­
Жердің­жа­сан­ды­се­рі­гі­нің­жыл­дам­ды­ғын­анық­
тай­ық.
­
1
­
F
а
R
ж
h
118-су­рет.­
Жердің­жасанды­серіктерінің­­
Жер­дің­ау­ыр­лық­өрі­сін­де­гі­қоз­ға­лы­сы­денелердің­­
ер­кін­тү­су­үдеуі­не­мы­сал­бо­ла­ала­ды
Қоз­ға­лыс­та­ғы­ жа­сан­ды­ ­се­рік­ үшін­ ди­на­ми­
ка­ның­не­гіз­гі­тең­деуін­жа­за­мыз:­
m a
­=­
F
.
g
­ау­ыр­лық­кү­ші­нің­әсерінен­де­не­
a
R
= u
2
­
цент­рге­тарт­қыш­үдеу­мен­қоз­ға­ла­ды,­де­мек:
m
R
mg
u
2
=
.
Алын­ған­тең­дік­тен­жыл­дам­дық­ты­өр­нек­тей­міз:
­
u =
gR
.­
(14)
Егер­жа­сан­ды­се­рік­Жер­бе­ті­нен­Жер­ра­диу
-
сы­на­тең­би­ік­тік­те­ор­би­та­бо­­йы­мен­қоз­ға­ла­тын­
бол­са,­ жыл­дам­дық­ты­ есеп­теу­де­ бү­кі­лә­лем­дік­
тар­ты­лыс­за­ңын­қол­да­ну­ке­рек:
m
R
h
GM m
R
h
æ
æ
æ
u
2
2
+
=
+
(
)
,
мұн­да­ғы­
­ ­
ж
­+­
h
­–­ор­би­та­ра­диусы.
Алын­ған­ фор­му­ла­дан­ Жер­ бе­ті­нен­ әртүр­лі­
h
­би­ік­те­гі­жыл­дам­дық­ты­анық­тай­ық:
­
u
=
+
GM
R
h
æ
æ
.­
(15)
Ор­би­та­ра­диусы­үл­кейген­сай­ын,­оның­жыл­
дам­ды­ғы­кеми­түседі.
Есте сақтаңдар!
Жа­сан­ды­се­рік­ас­пан­
де­не­сі­нің­ай­на­ла­сын­да­
дөңге­лек­ор­би­та­­бойымен­
қоз­ға­ла­тын­жыл­дам­дық­
бі­рін­ші­ға­рыш­тық­жыл-
дам­дық­
деп­ата­ла­ды.­Жер­
үшін­оның­мә­ні­7,9­км/с.
4-тапсырма 
1 .
Біз­дің­пла­не­та­мыз­үшін­
бі­рін­ші­ға­рыш­тық­жыл­
дам­дық­тың­мә­нін­анық­
таң­дар.­ р­кін­тү­су­үдеуін­
9,8­м с
2
,­Жер­ра­диусын­
6,4 10
6
­м­деп­алың­дар.
2.­ Жер­мен­ арс­тағы­
бі­рін­ші­ға­рыш­тық­жыл­
дам­дық­­бір­бірінен­неше­
есе­өзгеше?
-тапсырма 
1.­ Жер­ра­диусы­на­тең­би­ік­
тікте­гі­жа­сан­ды­се­рік­тің­
ор­би­та­лық­жыл­дам­ды­ғын­
анық­таң­дар.
2.­ Ор­би­тал­ық­жыл­дам­ды­ғы­
Жер­бетіндегі­бі­рін­ші­ға­­­
рыш­тық­жыл­дам­дық­тан­екі­
есе­кі­ші­жа­сан­ды­се­рік­тің­
ұшу­би­ік­ті­гін­анық­таң­дар.
Маңызды ақпарат
ЖЖС­тің­ор­би­та­бойы­мен­
Жер­ді­ай­на­ла­қоз­ға­лу­ын­
си­пат­тай­тын­бар­лық­ки­не­
ма­ти­ка­лық­ша­ма­лар­шең­бер­
бойы­мен­қоз­ға­латын­дене
-
лерді­­си­пат­тай­тын­шамалар­
сияқты­анықталады.
-тапсырма 
Па­раг­раф­та­қа­рас­ты­рыл­ған­
қоз­ға­лыс­тар­ға­қор­ша­ған­
ор­та­дан­мы­сал­кел­ті­рің­дер.

жүктеу/скачать 8,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: