№9 дәріс сабағы
Үзіліссіз кездейсоқ шамалардың бірқалыпты, қалыпты, көрсеткішті үлестірілуі және олардың сандық сипаттамалары.
1. Бірқалыпты үлестірім заңы. Х кездейсоқ шамасы бірқалыпты үлестірілген болса, оның үлестірім тығыздығы , болады.
Бірқалыпты үлестірімінің тығыздығы мен функциясының графигі 13-суретте көрсетілген.
13-сурет
Бірқалыпты үлестірімнің негізгі сандық мінездемелері: математикалық күтім, дисперсия сәйкесінше төмендегі формулалармен анықталады:
.
2. Қалыпты үлестірім заңы. Х кездейсоқ шамасы қалыпты заңмен үлестірілген деп аталады, оның үлестірім тығыздығы:
формуласымен анықталса, мұндағы дегеніміз - Х кездейсоқ шамасының математикалық үміті, дегеніміз – орташа квадраттық ауытқу.
Онда оның сәйкес ықтималдығының үлестірім функциясы
Қалыпты үлестірімінің тығыздығы мен функциясының графигі 15-суретте көрсетілген.
Қалыпты үлестірім өзінің математикалық күтіміне қатысты симметриялы. Қалыпты үлестірілген Х кездейсоқ шамасының модасы, медианасы және математикалық күтімдері өзара тең. Қалыпты заңмен үлестірілген үлестірімнің қисығы Гаусс қисығы деп аталады.
Сондай-ақ, қалыпты үлестіріммен берілген кездейсоқ шаманың берілген интервалдан мән қабылдауының ықтималдығы:
,
мұндағы -Лаплас функциясы.
Мына формула
кездейсоқ шаманың өзінің математикалық үмітінен ауытқуының абсолют шамасы -дан кіші болуының ықтималдығын анықтайды.
Егер формулада болса, онда
немесе
яғни, кездейсоқ шаманың өзінің математикалық күтімінен ауытқуының абсолют шамасы -дан аспауының ықтималдығы бірге өте жақын екенін көрсетеді.
Осыдан үш сигма ережесі шығады:
Егер кездейсоқ шама қалыпты үлестіріммен берілсе, онда оның математикалық күтімінен ауытқуының абсолют шамасы үш орта квадратталған ауытқудан аспайды.
3. Көрсеткіштік (экспоненциалды) үлестірім заңы. Х кездейсоқ шамасы көрсеткіштік үлестірілген болса, оның үлестірім тығыздығы
мұндағы - оң тұрақты шама.
Оған сәйкес ықтималдықтың үлестірім функциясы
Көрсеткіштік үлестірімнің тығыздығы мен ықтималдығының үлестірім функциясы 14-суретте бейнеленген.
К өрсеткіштік үлестірімнің негізгі сандық мінездемелері: математикалық күтім, дисперсия, орташа квадраттық ауытқу сәйкесінше төмендегі формулалармен анықталады:
Экспоненциалды функция жалғыз параметріне тәуелді. Оның кейбір сандық мінездемелері де осы параметрімен анықталады. Дербес жағдайда, оның математикалық күтімі орташа квадраттық ауытқумен беттеседі.
Достарыңызбен бөлісу: |