А. Амангелді, С. Симбаева
жүктеу/скачать 1,92 Mb. Pdf көрінісі
|
Амангелди-Сембинова-готовая-к-печати
- Бұл бет үшін навигация:
- 1. Болжалды келер шақ
- ІІ. Мақсатты келер шақ
|
КЕЛЕР ШАҚ (Будущее время глагола) І. Келер шақ Будущее время Келер шақ іс-әрекет, қимылдың сөйлеп тұрған уақыттан кейін болатындығын білдіреді. Келер шақтың үш түрі болады: 1) болжалды келер шақ; 2) мақсатты келер шақ; 3) ауыспалы келер шақ. 1. Болжалды келер шақ Будущее предположительное время Іс-қимылдың орындалары белгісіз, болжалды екенін білдіретін келер шақтың түрін болжалды келер шақ дейді. Болжалды келер шақ етістіктің түбіріне -ар/-ер/-р жұрнақтары, болымсыз етістіктен кейін -с жұрнағы жалғанып, одан кейін жіктік жалғауы жалғану арқылы жасалады. Жекеше І-жақ Мен түбір етістік+ -ар/-ер/-р/-с -мын/-мін, -пын/-пін Мен жаз+ар+мын ІІ-жақ Сен түбір етістік+ -ар/-ер/-р/-с -сың/-сің Сен жаз+ар+сың Сіз түбір етістік+ -ар/-ер/-р/-с -сыз/-сіз ІІІ-жақ Ол түбір етістік+ -ар/-ер/-р/-с 168 Көпше І-жақ Біз түбір етістік+ -ар/-ер/-р/-с -мыз/-міз, -пыз/-піз ІІ-жақ Сендер түбір етістік+ -ар/-ер/-р/-с -сыңдар/-сіңдер Сіздер түбір етістік+ -ар/-ер/-р/-с -сыздар/-сіздер ІІІ-жақ Олар түбір етістік+ -ар/-ер/-р/-с ІІ. Мақсатты келер шақ Будущее время намерения Мақсатты келер шақ қимылдың, іс-әрекеттің келешекте мақсат етіле орындалатынын білдіреді. Мақсатты келер ашқ етістіктің түбіріне -мақ/- мек, -бақ/-бек, -пақ/-пек жұрнағы жалғану арқылы, кейде оған -шы/-ші қосымшасы қосылып, болымсыз түріне емес деген көмекші етістіктің тіркесуі арқылы жасалады. Жекеше І-жақ Мен түбір етістік+ -мақ/-мек, -бақ/-бек, -пақ/-пек + -пын/-пін Мен жаз+бақ+пын ІІ-жақ Сен түбір етістік+ -мақ/-мек, -бақ/-бек, -пақ/-пек + -сың/-сің Сен жаз+бақ+сың Сіз түбір етістік+ -мақ/-мек, -бақ/-бек, -пақ/-пек + -сыз/-сіз Сіз жаз+бақ+сыз ІІІ-жақ Ол түбір етістік+ -мақ/-мек, -бақ/-бек, -пақ/-пек Ол жаз+бақ Көпше І-жақ Біз түбір етістік+ -мақ/-мек, -бақ/-бек, -пақ/-пек + -пыз/-піз Біз жаз+бақ+пыз ІІ-жақ Сендер түбір етістік+ -мақ/-мек, -бақ/-бек, -пақ/-пек + -сыңдар/- сіңдер Сендер жаз+бақ+сыңдар Сіздер түбір етістік+ -мақ/-мек, -бақ/-бек, -пақ/-пек + -сыздар/- сіздер Сіздер жаз+бақ+сыздар ІІІ-жақ Олар түбір етістік+ -мақ/-мек, -бақ/-бек, -пақ/-пек Олар жаз+бақ жүктеу/скачать 1,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|