А. К. Муханова Мектеп: «Жаңақоныс жоббм» кмм «Т. Шанов атындағы жоббм» кмм күні
жүктеу/скачать 2,74 Mb.
|
10 кл кмж шык ылгал
| ІV.Жаңа тақырыпты түсіну
Bilimland платформасы арқылы бейнекөрсетелім көрсету Жердегі әр адам үшін ауа-райы ерекше қызығушылық тудырады. Ауа-райы Жердегі ең керемет көрініс деп айтылады, онда тек үш актер қатысады: күн радиациясы, ылғал және ауа. Біз бір табиғи «актер» туралы - ауаның ылғалдылығы туралы әңгіме бастадық. Ауа-райы бұл физикалық мөлшерге байланысты, көптеген физикалық құбылыстар мен процестер байланысты: - булану процесі; - конденсация; - жылу алмасу; - жауын-шашын мөлшері; - Терезелердегі қыраулардың пайда болуы, терезелердің тозуы, тұманның, шудың, аяздың, түрлі жауын-шашынның (қардың, бұршақтың, жаңбырдың) пайда болуы. Ауаның ылғалдылығы деген не? Біз әңгімемізді Жер бетінің судың үштен екі бөлігімен тұратынын географиядан білетіндігіңізбен байланыс-тырамыз.Су жер шарының 70,8% -ын алады.Тірі ағзалар судың 50-ден 99,7% -на дейін бар.Атмосферада шамамен 13-15 мың. км куб су бар. Теңіз бетінен, өзендерден үнемі және кез-келген температурадағы булану нәтижесінде пайда болады, соның салдарынан қоршаған ортада әрдайым су буы болады (атмосферада шамамен 24 * 1016 м3 су буы бар). Ылғалдылық атмосферада су буларының болуын көрсетеді. Атмосферада берілген температура су буы көп болған кезінде, ауаның ылғалдылығы жоғары болады. Ылғалдылық атмосферада су буларының мазмұны болып табылады. Ылғалдылықты қалай анықтауға болады? Ауадағы ылғалдылықты анықтау кезінде абсолютті және салыстырмалы ылғалдылық ұғымы енгізіледі. Абсолютті ылғалдылық ρ осы шарттарда 1 м3 ауада қанша грамм су буының бар екенін көрсетеді. су буларының тығыздығы, г / м3 кезінде өлшенеді. Температура мен қысымның әрбір мәніне қаныққан су буының тығыздығының мәні берілген кесте бар. Ылғалдылық деңгейін бағалау үшін ауадағы су буының қаныққан күйге жақын немесе алыс екенін білу маңызды. Ол үшін салыстырмалы ылғалдылық тұжырымдамасын енгізу керек. Ауа салыстырмалы ылғалдылығы φ - ауа температурасының абсолютті ылғалдылығының ρ-дың қаныққан су буының тығыздығына қатынасы. φ пайызбен көрсетілген. Салыстырмалы ылғалдылық мына формула бойынша анықталады: φ = ρ/ρ0 •100%. (1) Су буы қаныққан буға айналатын температура шық нүктесі деп атайды. Ауа шық нүктесіне дейін салқындағанда будың конденсациясы басталады; тұман пайда болады, щық түседі. Шық нүктесі су буының парциал қысымын, салыстырмалы ылғалдылықты анықтауға мүмкіндік береді. Абсолютті ылғалдылықты ρ арнайы кестені пайдалана отырып, шық нүктесінен анықталуы мүмкін. Берілген ауа температурасы үшін сол кестелерді пайдаланып, қаныққан будың ρ0 тығыздығы анықталуы мүмкін, содан кейін салыстырмалы ылғалдылық формула бойынша анықталады (1). Ылғал адамның тері бетіндегі ылғалдың булану қарқындылығына байланысты. Ал ылғалдың булануы дене температурасының тұрақты болуын қамтамасыз ету үшін өте маңызды. Адамдар үшін ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 40-60% қолайлы. Бұл ылғалдылық тұрғын үйлердегі, ғарыш кемесінің бортында өндіріс орындарында сақталады. Ауа-райы болжау үшін метеорологиядағы ылғалдылықты білу өте маңызды. Су буларының конденсациясы бұлт түзілуіне және кейінгі жауын-шашынның пайда болуына әкеледі. Сонымен қатар, атмосфераға жылудың көп мөлшері шығарылады. Керісінше, булану жылу алмасумен бірге жүреді. Тоқу, кондитерлік өнімдер, баспа және басқа да өндірістерде әдеттегі үрдістер үшін белгілі бір ылғалдылық талап етіледі. Өнер туындыларын, кітаптарды, музыкалық аспаптарды сақтау талап етілетін деңгейде ылғалдылықты сақтауды талап етеді. Мұғалім: гигрометр және психометр сияқты құрылғылар көмегімен салыстырмалы ылғалдылықты өлшеу болады. RoQED платформасы арқылы психрометр түрлерімен таныстыру жүктеу/скачать 2,74 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|