А. Соловьева, Б. Ибраимова
жүктеу/скачать 5,3 Mb. Pdf көрінісі
|
8 сынып биология окулык.pdf
- Бұл бет үшін навигация:
- Эритроциттер
| Формалы элементтер
– бұл қан жасушалары. Олардың үш түрі бар: эритроциттер , тромбоциттер , лейкоциттер (49, 50-суреттер) . Қанның барлық жасушалары сүйек кемігінде түзіледі де, бауырда және көкбауырда тіршілігін жояды. Қан жасу ша ларының әрбір түрінің өз ерекшеліктері бар, ол белгілі бір қыз мет атқаруға мүмкіндік береді. Эритроциттер – қанның ең ірі жасушалары. 1 мм 3 қан дағы мөл- шері – 4,5–5 млн. Олар қызыл түсті, екі жағы нан иілген дискі пішінді, ядросы жоқ, 120 тәулік тір шілік етеді. Оларда күрделі нәруыз – гемо- глобин болады. Ол оттек (өкпеден мүшелерге) пен көмірқышқыл газын (өк пеге) тасымалдайды. Темірдің оттекпен қосылуы қызыл түс береді (тот басу). Сондықтан эритроциттер қызыл түсті, қан да қызыл түсті, ал гемоглобинді қан пигменті деп атайды. Қан құрамындағы гемогло- бин мөлшері тұрақты болады: 120–150 г/л (12–15 г/100 мл). Егер адам- да қанының құрамында гемоглобин, темір, эритроциттер мөлшері азая- тын болса, анемияауруы (қаназдық) аурына шалдығады. Емдеу жолы: 78 құнарлы тамақтану, құрамында темір бар препараттар мен өнімдер, В 12 дәруменін пайдалану. Адам шамадан тыс көп қан жоғалтқан кезде (жарақаттану, ота жасағанда) анемияның белгілері пайда болуы мүмкін. Мұндай жағдайда қан тобының сәйкестігін анықтап қан құю керек. Қанның тобын эритро- цит анықтайды. Лейкоциттер – қанның ақ жасушалары. Бұл ядросы бар және қан ағысымен ғана емес, жалған аяқтарымен де (амеба сияқты) қозғалатын, қан тамырларының арнасынан шыға алатын қан жасушалары. 1 мм 3 қан мөлшерінде 6–8 мың лейкоцит болады. лейкоциттер ағзаны ауру тудыра- тын микробтардан қорғайды, иммунитетті жүзеге асырады . Сондықтан олар дың мөлшері жұқпалы аурулар, ауыр дене жүктемесі кезін де және т.б. жағдайда артуы мүмкін. Қанның басқа жасушалары сияқты лейкоциттер сүйек кемігінде түзіледі. Жетілген кезде иммундық мүшелерде қызмет атқарады. лейкоциттердің әртүрлі типтері айырша безде (тимуста), лимфа түйіндерінде, көк бауырда түзілуі мүмкін. лейкоциттердің бес типі бар, ал олардың пайыздық арақатынасы лейкоциттік формула деп ата- лады. Олар тіршілік ету мерзімі, қызметі және құрылысы бойынша ерекшеленеді. Егер лейкоцит көп бактерия сіңірсе, ол уланып, тіршілігін жояды. 49-сурет. жүктеу/скачать 5,3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|