А. Соловьева, Б. Ибраимова
§17. қанның құрамы мен қызметі
жүктеу/скачать 5,3 Mb. Pdf көрінісі
|
8 сынып биология окулык.pdf
- Бұл бет үшін навигация:
- Қанның құрамы
| §17. қанның құрамы мен қызметі
Қан құрамы мен қызметін сипаттау. Қанның формалы элементтерінің құрылысының ерекшеліктері Гемоглобин дегеніміз не? Бұл нәруыз құрамында қандай металл болады? Адам ағзасында неше литр қан бар? Лейкоциттер (лимфоциттер) не үшін керек? қ а н н ы ң қ ы з м е т і н тасымалдау,қорғаныш және гуморальдық деп 3 топқа бөлуге болады. Тасымалдауқызметі: • оттекті өкпеден ұлпа жасушаларына, ал көмір- қышқыл газын жасушалардан өкпеге тасымалдайды; • асқорыту мүшеле рі нен қоректік заттарды жасуша- ларға жеткізеді; • жасушалардан зиянды заттарды шығарып тастайды; • заттардың ыдырау өнім дерін бүйрекке және басқа да сыртқа шығару мүшелеріне тасымал дайды; • бауыр және бұлшық еттегі жылуды тері мен өкпеге тасымалдайды. Қорғанышқызметі: • ағзаны зиянды заттардан және ауру тудыратын микроағзалардан қорғайды; • микроағзалармен күресетін заттарды қалыптастырады; • дене температурасының тұрақты лы ғын сақтайды; •жасушаларда қышқылдың, судың деңгейін реттейді. Гуморальдыққызметі: • ішкі секреция бездерінен бөлінген заттарды тасымалдайды. қанның құрамы. Қан дене масса сының 6–8%-ын құрайды. Ол сұйық бөлік – плазма (55%) мен қатты тұнба ға – қан жасушаларына (45%) жақсы бөлінеді (48-сурет). қан плазмасы. Плазма 90% судан тұрады. Тұздар глюкоза, амин- қышқылдары, кейбір гормондар мен басқа заттар суда ериді және еріген күйін де тасымалданады. Су бұл шық етте, бауырда және ішекте жылы- нып, тері мен өк пеге жылуын береді. Мысалы, плазма құрамындағы су заттардың тасымалы мен жылу алмасуды жүзеге асырады. Плазмада тұрақты концентрацияда – 0,9% тұздар (NаСl және т.б.) болады. Осы- лай қан жасушаларының қалыпты күйі қамтамасыз етіледі. Олардың фи- зиологиясы сақ талады, сондықтан тұздардың осындай концентрациясын физиологиялықерітінді деп атайды. 48-сурет. Қанның құрамы плазма лейко- цит тер, тромбо- циттер эри тро- цит тер |