А. Соловьева, Б. Ибраимова

 
2. Қолданады, талдайды, 
синтез жасай алады  
Бұлшық ет ұлпасына 
сипаттама беру, түрлерін 
ажырату. 
Қаңқа бұлшық еттерінің 
құрылысын зертханалық 
жұмыс арқылы талдау, 
қорытынды шығару. 
Бұлшық еттерді әртүрлі 
өлшемдерге байланысты 
жүйелеу 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«Төрт сөйлем» 
стратегиясы 
Көпшілігі: 
Бұлшық ет ұлпаларын 
ажыратады, ерекшеліктерін 
талдайды. 
Қаңқа бұлшық еттерін 
анықтайды, басқа бұлшық 
еттерден ерекшеліктерін 
айқындайды. 
Бұлшық еттерді жүйелейді. 
– Қаңқа бұлшық еттерінің 
құрылысын талдайды. 
– Қажудың ағзаға тигізетін әсерін 
зерделейді. 
 
 
Оқыту әдістемесі. 
Ғаламтор желісі 
3. Ойланады /баға береді 
Бұлшық ет қажуының 
ағзаға тигізетін әсерін 
болжау 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Зертханалық 
жұмыс  
Кейбіреуі:  
Бұлшық еттердің қажуының 
ағзаға тигізетін зиянын 
болжайды. 
6. 
№10 зертханалық 
жұмыс. 
Бұлшық ет 
ұлпаларының 
құрылысын 
зерттеу 
1. Білу және түсіну 
Зертханалық жұмыстың 
мақсаты мен міндеттерін 
айқындау 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Ойқозғау 
Барлығы: 
Зертханалық жұмыстың 
мақсатын айқындайды. 
– Зертханалық жұмыстың 
қорытындысын шығарады. 
Кембридж 
бағдарламасы бойынша 
мұғалімге арналған 
нұсқаулық. 
8-сыныпқа арналған 
оқулық.  
Оқыту әдістемесі. 
Ғаламтор желісі 
2. Қолданады, талдайды, 
синтез жасай алады  
Бұлшық ет ұлпасының 
құрылысын зерттеу, оның 
топтарын ажырату, 
ерекшеліктерін анықтау 
 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Зертханалық 
жұмыс 
Көпшілігі: 
Бұлшық еттердің топтарын 
анықтайды, жүйелейді. Оларды 
бір-бірімен салыстырады, 
орналасқан жерлерін біледі. 
3. Ойланады /баға береді 
Бұлшық ет топтарының 
құрылыс 
ерекшеліктерінің бұлшық 
ет жұмысына тигізетін 
әсеріне баға беру 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Кесте толтыру  
Кейбіреуі:  
Бұлшық еттердің қажуының 
ағзаға тигізетін кері әсерін 
болжайды. 
7. 
Гиподинамия. 
Сымбаттың 
бұзылуы және 
жалпақтабан- 
дылықтың пайда 
болу себептері. 
Олардың алдын 
1. Білу және түсіну 
Мәтіннен негізгі ойды 
бөліп алу. 
Гиподинамияның ағза 
үшін тигізетін әсерін 
талдау 
 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
ДЖИГСО 
Барлығы: 
Мәтіндегі термин сөздердің 
мәнін түсіндіре алады, 
гиподинамияның зияндығын 
түсінеді. 
Мәтіндегі ұғымдардың мәнін ашады, 
оның ағза үшін тигізетін әсерлерін 
болжайды. 
– Бұлшық еттердің гигиенасын 
талқылап, тұжырым жасайды. 
– Жалпақтабандылықты болдырмау 
шараларын қарастырады. 
Кембридж 
бағдарламасы бойынша 
мұғалімге арналған 
нұсқаулық. 
8-сыныпқа арналған 
оқулық.  
Оқыту әдістемесі. 
55

 
алу шаралары 
2. Қолданады, талдайды, 
синтез жасай алады  
Бұлшық еттер гигиенасын 
анықтау. 
Жалпақтабандылықтың 
алдын алу шараларын 
қарастыру. 
Сымбаттың бұзылуына 
алып келетін 
жағдайларды нақтылау 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«Суреттер 
сөйлейді» 
стратегиясы 
Көпшілігі: 
Қимыл-қозғалыстың 
аздығынан адамда болатын 
өзгерістерді болжайды, 
бұлшық ет гигиенасын 
талқылайды, 
жалпақтабандылық пен 
сымбаттың бұзылуына алып 
келетін факторларды 
жүйелейді, оның алдын алу 
шараларын қарастырады. 
– Сымбаттың бұзылуына алып 
келетін жағдайларды болжайды. 
– Тірек қимыл жүйесі үшін дене 
қозғалысының маңызына баға 
береді. 
Ғаламтор желісі 
3. Ойланады /баға береді 
Дене қимылының тірек-
қимыл жүйесі үшін 
маңызына баға беру 
 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«Үш қадамды 
сұхбат» 
стратегиясы 
Кейбіреуі:  
Тірек-қимыл жүйесі үшін дене 
қозғалысының маңыздылығына 
баға береді. 
8. 
Тік жүруге 
байланысты 
адам 
қозғалуының 
биомеханикалық 
ерекшеліктері  
1. Білу және түсіну 
Мәтіннен негізгі ойды 
бөліп алу, адамның өзіне 
тән ерекшеліктерін 
айқындау 
 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
INSERT 
Барлығы: 
Адамның тік жүруге 
байланысты пайда болған 
ерекшеліктерін біледі. 
Адам қозғалуының биомеханикалық 
ерекшеліктерін талдайды. 
Жоғары сатыдағы приматтар мен 
адамның қаңқасын, бұлшық еттерін 
салыстырады, айырмашылықтарын 
табады, оларды мысалмен дәлелдей 
отырып жүйелейді. 
Тік жүруге әсер ететін қаңқа 
ерекшеліктерінің маңызына баға 
береді. 
Кембридж 
бағдарламасы бойынша 
мұғалімге арналған 
нұсқаулық. 
8-сыныпқа арналған 
оқулық.  
Оқыту әдістемесі. 
Ғаламтор желісі 
2. Қолданады, талдайды, 
синтез жасай алады  
Тік жүруіне байланысты 
адам қозғалуының 
биомеханикалық 
ерекшеліктерін талдау. 
Тік жүруіне байланысты 
адамның қаңқа 
құрылысының 
ерекшеліктерін айқындау, 
приматтармен салыстыру 
Оқытудың 
әдіс-тәсілдері: 
«ВЕНН 
диаграммасы»  
 
Көпшілігі: 
Адамның қозғалуының 
биомеханикалық 
ерекшеліктерін талдайды, 
адамның және приматтардың 
қаңқасына талдау жасайды, 
салыстырады, 
айырмашылықтарын 
тұжырымдайды. 
3. Ойланады /баға береді 
Тік жүруге әсер ететін 
қаңқа ерекшеліктерінің 
маңызына баға береді 
Оқытудың 
әдіс-тәсілдері: 
«Шынжыр» 
әдісі 
Кейбіреуі:  
Адамның S-тәрізді 
омыртқасының тік жүрудегі 
маңызына баға береді. 
 
 
 
56

 
Сынып: 8 
9-бөлім. Координация және реттелу 
Бөлімдегі сағат саны: 8 
Сабақтың мақсаттары: 8.1.7.1 - көруді қабылдаудың ерекшеліктерін зерттеу және көру гигиенасы ережесін сипаттау 
8.1.7.2 - дыбысты қабылдау ерекшеліктерін зерттеу және есту гигиенасының ережелерін сипаттау 
8.1.7.3 - көру және есту рецепторларының құрылымы мен қызметтерін сәйкестендіру 
8.1.7.3 - көру және есту рецепторларының құрылымы мен қызметтерін сәйкестендіру 
8.1.7.4 - эндокринді, экзокринді және аралас бездердің орналасқан жерлерін анықтау 
8.1.7.5 - бездердің негізгі қызметтерін түсіндіру 
8.1.7.6 - эндокриндік бездер қызметінің бұзылуынан туындаған ауруларды атау 
8.1.7.7 - терінің сезімталдығын зерттеу 
8.1.7.8 - жылықанды жануарлардың дене температурасын сақтаудағы терінің рөлін сипаттау 
Тараудың жалпы мақсаты: Көру және есту анализаторларының құрылысы мен қызметін талдау, маңызын зерделеу, гуморальдық реттелу жолымен танысу, эндокринді 
бездердің құрылысы мен қызметін пайымдау, эндокринді бездердің қызметі бұзылуынан туындайтын ауруларды жүйелеу, олардың алдын алу шараларын қарастыру, жылу 
реттеудегі терінің рөліне баға беру 
№/ 
Сабақтың 
тақырыптары 
Оқытудың негізгі 
мақсаттары: 
Белсенді 
оқытуда 
қолданы-
латын жұмыс 
формалары 
/әдіс-тәсілдері 
      Оқытудың нәтижесі
 
       Бағалау критерийлері
 
Негізгі ресурстар 
1. 
Көру 
мүшелерінің 
құрылысы мен 
гигиенасы 
№11 зертханалық 
1. Білу және түсіну 
Тірек сөздер мен жетекші 
сұрақтар арқылы 
мәтіндегі негізгі ойды 
анықтау 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«ПОПС» 
стратегиясы 
Барлығы: 
Мәтінді оқып, көздің 
құрылысымен танысады, 
бөліктерін біледі, бөліктерін 
суреттен көрсете алады. 
Сезім мүшелерін жүйелейді, 
маңызыдылығына байланысты 
рейтингілейді. 
– Көздің қосымша бөліктері мен 
көздің қабықтарын ажыратады, 
Кембридж 
бағдарламасы бойынша 
мұғалімге арналған 
нұсқаулық. 
8-сыныпқа арналған 
57

 
жұмыс. 
Көру қабілетін 
зерттеу 
2. Қолданады, талдайды, 
синтез жасай алады  
Көздің құрылысы оның 
қосымша бөліктері мен 
қабықтарын анықтау. 
Көз бөліктерінің қызметін 
зерделеу. 
Көздің оптикалық 
бөліктерін анықтау. 
Зертханалық жұмыс 
арқылы көру жітілігі мен 
көру аймағының шегін 
зерттеу. 
Көрудің бұзылу 
себептерін талқылау, 
көрудің бұзылуының 
алдын алу шараларын 
қарастыру 
Оқытудың 
әдіс-тәсілдері: 
«Зертхана- 
лық жұмыс»  
 
Көпшілігі: 
Көз бөліктерінің қызметін 
нақтылайды, бөліктерді бір-
бірімен салыстырады. 
Көздің оптикалық бөлігінің 
ерекшелігін айқындайды. 
Зертханалық жұмыс арқылы 
көру жітілігі мен көру 
аймағының шегін зерттейді. 
 
жіктейді. 
– Көз бөлімдерінің қызметін 
нақтылайды. 
– Көрудің бұзылуының себептерін 
анықтайды. 
– Көрудің бұзылуының алдын алу 
шараларын қарастырады. 
– Зертханалық жұмыстың 
қорытындысын шығарады. 
оқулық.  
Оқыту әдістемесі. 
Ғаламтор желісі 
3. Ойланады /баға береді 
Көз гигиенасын 
сақтаудың ережелерін 
шығару 
Оқытудың 
әдіс-тәсілдері: 
«Рөлдік ойын» 
әдісі 
Кейбіреуі:  
Көздің бұзылу себептерін 
анықтайды, көз ауруларының, 
бұзылуының алдын алу 
шараларын ұсынады, көз 
гигиенасын сақтаудың 
маңыздылығын болжайды. 
2. 
Есту мүшесінің 
құрылысы және 
гигиенасы 
1. Білу және түсіну 
Тірек сөздер мен жетекші 
сұрақтар арқылы 
мәтіндегі негізгі ойды 
анықтау 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Ойқозғау  
Барлығы: 
Мәтінді оқып, мазмұнын 
түсінеді, құлақтың бөлімдерін 
біледі 
Құлақтың бөлімдерін ажыратады, 
бөлімдерді салыстырады. 
– Құлақ бөлімдерінің  қызметін, бір-
бірімен байланысын нақтылайды. 
– Естудің адам өміріндегі маңызына 
баға береді. 
 
Кембридж 
бағдарламасы бойынша 
мұғалімге арналған 
нұсқаулық. 
8-сыныпқа арналған 
оқулық.  
Оқыту әдістемесі. 
Ғаламтор желісі 
2. Қолданады, талдайды, 
синтез жасай алады  
Есту мүшесі – құлақтың 
бөлімдерін ажырату, 
құрылысын салыстыру. 
Құлақ бөлімдерінің 
қызметін анықтау. 
Есту мүшесінің 
гигиенасын  талдау 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«Фотогале-
рея» 
Көпшілігі: 
Құлақтың құрылысын 
талдайды, бөліктерін 
анықтайды, оларды 
салыстырады. 
Құлақтың әрбір бөлігінің 
қызметтерін нақтылайды. 
Есту мүшесінің гигиенасын 
талдайды. 
58

 
3. Ойланады /баға береді 
Естудің адам үшін 
маңызын пайымдау 
 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«Шағын 
ойтолғау» 
Кейбіреуі:  
Естудің адам үшін маңызына 
баға береді. 
 
 
3. 
 Есту және көру  
рецепторла-
рының 
қызметтерінің 
механизмі 
1. Білу және түсіну 
Көру рецепторлары – 
құтышалар мен 
таяқшалардың 
орналасатын орнын, 
олардың тітіркенгіштерін 
талдау, көрсету 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Ойқозғау 
Барлығы: 
Мәтіннің мазмұнын толық 
түсінеді, көру және есту 
рецепторларының орналасқан 
жерін біледі, суреттен, 
нақпішіннен көрсете алады. 
Мәтінді түсініп, нақты ақпаратты 
таба алады. 
– Көру рецепторлары орналасатын 
көз қабатын айқындайды, 
рецепторлардың қызметін 
нақтылайды, бір-бірімен 
салыстырады. 
– Соқыр дақ пен сары даққа 
түсініктеме береді. 
– Есту рецепторлары орналасатын 
құлақ бөлімін көрсете алады. 
– Фоторецепторлар жұмысына баға 
береді. 
Кембридж 
бағдарламасы бойынша 
мұғалімге арналған 
нұсқаулық. 
8-сыныпқа арналған 
оқулық.  
Оқыту әдістемесі. 
Ғаламтор желісі 
2. Қолданады, талдайды, 
синтез жасай алады  
Есту рецепторларының 
орнын,  
тітіркендіргіштерін 
анықтау 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«Шындық 
детекторы», 
«Фото- 
галерея» 
Көпшілігі: 
Көру және есту рецепторларын 
салыстырады, бір-бірінен 
ажырата алады, қызметтерін 
талдайды. 
3. Ойланады /баға береді 
Көз және есту мүшелері 
үшін рецепторлардың 
маңызын болжау 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«Ыстық 
орындық» 
Кейбіреуі:  
Көру және есту мүшелері үшін 
рецепторлардың маңызына баға 
береді. 
4. 
№12  зертханалық 
жұмыс. 
Дыбысты 
қабылдау 
ерекшеліктерін 
зерттеу. 
 №13 зертханалық 
жұмыс. 
Соқыр дақты 
анықтау, түстердің 
араласуына 
тәжірибе, 
дыбыстың ауа мен 
сүйек арқылы өтуі 
1. Білу және түсіну 
Нұсқаулықпен танысу, 
мақсатты айқындау 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Ойқозғау 
 
Барлығы: 
Зертханалық жұмыстың 
мақсатымен, нұсқаулықпен 
танысады. 
Зертханалық жұмыстарда жартылай 
зерттеу жұмысын жүргізеді, 
талдайды, қорытынды шығарады. 
Кембридж 
бағдарламасы бойынша 
мұғалімге арналған 
нұсқаулық. 
8-сыныпқа арналған 
оқулық.  
Оқыту әдістемесі. 
Ғаламтор желісі 
2. Қолданады, талдайды, 
синтез жасай алады  
Зертханалық жұмыстар 
арқылы дыбысты 
қабылдау ерекшеліктерін, 
көздегі соқыр дақтың 
орналасқан жерін, 
түстердің араласуын 
зерттеу 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Жартылай 
зерттеушілік 
Көпшілігі: 
Жұмыс алгоритмін пайдалана 
отырып, жартылай зерттеушілік 
жұмысын жүргізіп дыбысты 
қабылдау ерекшеліктерін, соқыр 
дақтың орналасуын, қызметін 
талдайды. 
59

 
3. Ойланады /баға береді 
Зертханалық жұмысқа 
қорытынды шығару 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Кесте толтыру 
Кейбіреуі:  
Зертханалық жұмыстың 
қорытындысын дәлелдеп 
шығарады. 
5. 
Гормондар 
арқылы 
гуморальды 
реттелу 
1. Білу және түсіну 
Тірек сөздер мен жетекші 
сұрақтар арқылы 
мәтіндегі негізгі ойды 
анықтайды. 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Ойқозғау 
Барлығы: 
Мәтіннің мазмұнын толық 
түсінеді, сыртқы және ішкі 
секреция бездерін ажыратады, 
жүйелейді. 
Эндокриндік, экзокриндік бездерді 
ажыратады, адам ағзасындағы 
барлық бездерді осы топтарға 
жүйелейді. 
– Гуморальды реттелу және гормон 
ұғымдарын түсіндіреді. 
– Бездерді салыстырады, 
ерекшеліктерін табады. 
– Гормонның гуморальдық 
реттелудегі маңызын 
тұжырымдайды. 
Кембридж 
бағдарламасы бойынша 
мұғалімге арналған 
нұсқаулық. 
8-сыныпқа арналған 
оқулық.  
Оқыту әдістемесі. 
Ғаламтор желісі 
2. Қолданады, талдайды, 
синтез жасай алады  
Сыртқы және ішкі 
секреция бездерін 
жүйелеу. 
Гормон ұғымына түсінік 
беру.  
Ішкі секреция бездерін 
салыстырып, 
ерекшеліктерін айқындау. 
Гормондар мен 
гуморальды реттелу 
арасындағы байланысты 
дәлелдеу 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«Т кестесі» 
Көпшілігі: 
Гуморальды реттелу, гормон  
деген сөздердің мағынасын 
ашады, гормондардың 
ерекшелігін, оның гуморальды 
реттелумен байланысын 
талдайды. 
Ішкі секреция бездерін 
салыстырады, 
айырмашылықтарын табады. 
 
3. Ойланады /баға береді 
Гуморальдық реттелудегі 
гормондардың маңызына 
баға беру 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«Фишбоун» 
стратегиясы 
Кейбіреуі:  
Гуморальды реттелудегі 
гормондардың маңызына баға 
береді 
6. 
Эндокринді 
бездерінің 
қызметі және 
оларға 
байланысты  
аурулар 
1. Білу және түсіну 
Тірек сөздер мен жетекші 
сұрақтар арқылы 
мәтіндегі негізгі ойды 
анықтау 
 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Ойқозғау, 
«Сынық 
вагон» 
Барлығы: 
Мәтінді оқып, мазмұнын 
түсінеді, ішкі секреция бездері 
қызметінің ауытқуынан болатын 
өзгерістерді жүйелейді. 
Эндокриндік бездердің 
ерекшеліктерін біледі. 
– Эндокриндік бездердің 
гиперфункциясы мен 
гипофункциясы кезінде болатын 
ауруларды талдайды. 
– Гормондарды бездерге 
байланысты жүйелейді. 
Кембридж 
бағдарламасы бойынша 
мұғалімге арналған 
нұсқаулық. 
8-сыныпқа арналған 
оқулық.  
Оқыту әдістемесі. 
Ғаламтор желісі 
60

 
2. Қолданады, талдайды, 
синтез жасай алады  
Эндокринді бездер 
қызметінің 
гиперфункциясы мен 
гипофункциясын ажырату, 
салыстыру. 
Эндокринді бездердің 
гормондарын талдау, 
олардың артуы немесе 
жетіспеуінен болатын 
ауруларды тізімдеу, ауру 
белгілерін сипаттау 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«Суреттер 
сөйлейді» 
стратегиясы 
Көпшілігі: 
Эндокринді бездердің 
гиперфункциясы мен 
гипофункциясын талдайды, 
салыстырады. 
Эндокринді бездердің 
гормондарын анықтайды, 
олардың артып немесе кеміп 
кетуінен туындайтын ауруларды 
нақтылайды, аурудың туу 
себептерін зерделейді, ауру 
белгілерін сипаттайды. 
– Эндокринді аурулардың болу 
себебін айқындайды. 
– Ауру белгілерін сипаттайды. 
– Гормондардың қызметіне баға 
береді. 
 
3. Ойланады /баға береді 
Ағзаның өсуі мен дамуы 
үшін гормондардың 
тигізетін әсеріне баға беру 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
«ПОПС» 
стратегиясы 
Кейбіреуі:  
Ағзаның өсуі мен дамуы үшін 
гормондардың тигізетін әсеріне 
баға беру 
7. 
Адам денесінің 
рецепторлары 
№14 зертханалық 
жұмыс. 
Терінің сезімтал-
дығын зерттеу 
1. Білу және түсіну 
Тірек сөздер мен жетекші 
сұрақтар арқылы 
мәтіндегі негізгі ойды 
анықтау 
 
Оқытудың 
әдіс-тәсіл-
дері: 
Ойқозғау, 
«Борт 
күнделігі» 
Барлығы: 
Мәтінді оқып, мазмұнын 
түсінеді, сезім мүшелерінің 
рецепторларын біледі. 
Тері рецепторларын біледі, 
ажыратады. Оларды бір-бірмен 
салыстырады, қызметтерін 
талдайды. 
– Тері рецепторларын 
тітіркендіргіштеріне қарай 
жүйелейді. 
– Денеде болатын басқа 
рецепторларды анықтайды, 
қызметін нақтылайды. 
– Тері анализаторының 
физиологиялық ерекшеліктеріне 
баға береді, қорытынды шығарады. 
 
Кембридж 
бағдарламасы бойынша 
мұғалімге арналған 
нұсқаулық. 
8-сыныпқа арналған 
оқулық.  
Оқыту әдістемесі. 
Ғаламтор желісі 
2. Қолданады, талдайды, 
синтез жасай алады.  
Тері рецепторларын 
анықтау, оларды 
тітіркендіргіштеріне 
байланысты жүйелеу. 
Терморецепторлар, 
механорецепторлар, 
ноцицепторларды 
салыстыру, 
ерекшеліктерін айқындау. 
Бұлшық еттерде, 
сіңірлерде, буындарда 
болатын рецепторларды 
анықтау, олардың 
қызметін талдау 

жүктеу/скачать 11,94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: