66
2
(1
)
t
t
S
m
t
m
S
H
R
R Ut
t
R
t
t
мұндағы t
m
– зат молекулаларының қайтымды адсорбциясы мен десорбциясы
арасындағы уақыт; t
s
– қозғалмайтын фазада
болатын молекулалардың
орташа болу уақыты.
Н = 2R
r
(1-R
r
)Ut
s
теңдеуі бойынша қозғалғыш фазаның сызықты
жылдамдығы (U)
өскен сайын ТЭТБ артады, сәйкесінше колонканың
эффективтілігі төмендейді.
Қозғалмайтын фазада болатын молекулалардың орташа болу уақыты (t
s
)
кеуектің тереңдігімен (d) және диффузия коэффициентімен (D)
Эйнштейн
теңдеуі арқылы байланысты:
2
2
S
d
Dt
Мұны жоғарыда аталған теңдеумен байланыстырсақ:
2
2
(1
)
/
t
t
H
R
R Ud
D
D көп болған сайын, Н өседі, сәйкесінше колонканың тиімділігі азаяды.
Адсорбенттерде кеуектің тым терең болуы себепті классикалық САХ әдісінің
тиімділігі төмен болады.
Қазіргі заманғы хроматографияда беттік-кеуекті адсорбенттер (БКА)
кең қолдануын тапты. Бұл қатты сфералық
пішінді дәндер, олардың бетіне
жоғарыкеуекті адсорбенттердің жұқа қабаты жағылған. Қалыңдығы шамамен
1 мкм. Бұл адсорбенттердің
терең кеуектері жоқ, сондықтан Н азаюына,
колонканың тиімділігінің және САХ жылдамдығының жоғарлауына әкелді.
4.1 – Суретте дизельді фракцияның хроматограммасы көрсетілген.
Сурет 4.1. Мұнайдың дизельді фракцияның хроматограммасы