Қайрғалиева гулфайруз батырлар институты және оның дәстүрлі қазақ қоғамындағы орны



бет15/29
Дата05.02.2022
өлшемі0,51 Mb.
#2121
түріДиссертация
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   29
Қорытынды

Қорытындыда зерттеу тақырыбынан туындаған ойлар тұжырымдалды. Батырлар институтының қазақ даласында қалыптасуы ерте орта ғасырларда басталып даму жолынан өтті. Сондықтан зерттеу қорытындысы құрылымның әр кезеңіндегі даму үрдісі Бөкенбай батыр мен оның әулетінің тарихымен байланыста қарастырылды. Дәстүрлі қазақ қоғамындағы батырлар институтының күрделі әлеуметтік құрылым ретіндегі басты белгілері қалыптасты. Оларды алдымен батырлар институтының кезеңдері, батырлардың әлеуметтік табиғаты және батырлардың қоғамда атқарған қызметі деп бөліп зерттеу тиімдірек болып табылады. Осы бөлініс негізінде қарасақ: біріншіден, батырлар ерте орта ғасырларда, Түрік қағандықтары тұсында қалыптасты; екіншіден, ол он сегізінші ғасыр мен он тоғызыншы ғасырдың бірінші жартысында гүлдену кезін басынан кешірді; үшіншіден, ресейлік отарлық әкімшіліктің ықпалымен батырлар институтының жойылуына арналған шаралар жүзеге асырылды. Патша үкіметі «батырлыққа жол бермеу саясатын» ашық ұстанды. Қазақ даласын басқарудың жаңа жүйесін жасау кезінде Хандар кеңесінің ережесі үшін дайындалған құжаттарда «батырлардың пайда болмауы» жайында нұсқау берілген [58,166-167 бб.]. Батырлар институтын күштеп жоюға жасалған іс-шараларға халық ұлт азаттығы үшін күрескен батырлардың өмірі мен қызметіне арнаған жырларды ұрпақтан-ұрпаққа жеткізу арқылы жауап берді.


Батырлардың қоғамдағы функциясы, біріншіден, батырлардың басты қызметі жауынгерлік қызмет, ел қорғау, соғыс өнерін, әскери тәлім-тәжірибені ұрпақтан ұрпаққа жеткізу болып табылады. Екіншіден, елдегі саяи басқару жүйесін, ел тыныштығын сақтап қалу жолында мемлекеттің саяси институттарымен бірге мемлекет мүддесі үшін қызмет ету. Үшіншіден, елдің саяси өмірі мен ішкі және сыртқы істеріне белсене қатысу. Төртіншіден, мемлекеттің саяси тәуелсіздігін сақтап қалу ісінде қазақ билеушілері билермен қатар батырлармен кеңесіп, маңызды шешімдер қабылдап отырды.
Батырлар институты - қазақтардың тарихи даму процесінде табиғи түрде көшпелі қазақ қоғамының қажеттілігінен туындап, қалыптасқан құрылым. Сонымен, қорыта келгенде, батырлар институты артына мол тарих қалдырған ұзақ даму жолдарынан өтті. Қай кезеңде де ол елінің, жұртының біртұтастығы үшін, тәуелсіздігі үшін қызмет етті деп анық айта аламыз. Батырлар институты тарихын зерттеу арқылы оның жаңа беттерінің нәтижесінде бүгінгі еліміздің тәуелсіздігінің іргесінің бекуіне септігін тигізетіндігі анық. Сонымен бірге қазақ батырлары тарихы өскелең ұрпақты отансүйгіштікке тәрбиелейтіні белгілі.




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   29




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет