басты соның алдына қояйық

80 
Табақ тарту
– қонаққа сыбағалы мүшелер салынған тиесілі табағын ұсыну 
[118, 312 б.]. Әдетте, бұл дәстүр бойынша басты жасы үлкен, сыйлы, мәртебесі 
жоғары адамның алдына қояды. Ал 
асықты жілік
– жастар табағының ең 
кәделі жілігі. 
Қазақ халқы өз тарихында ислам дінінің қағидаларын ұлттық менталитетке 
сай берік ұстанғаны, діни ырым-жоралғыларды бұлжытпай орындағаны белгілі. 
Халықтың осындай діни наным-сенімдерінің бір көрінісі – дүниеден өткен 
кісіге құран оқытып, құрбандыққа мал шалу дәстүрі.
«Тоқсанбай қарт пен кемпірі тұяқ біткеннен немерелеріне ала сиырды 
ғана қалдырып, өзгесінің бәрін сатып 
ас берді, құран оқытты, баласының 
басына Самарқаннан әкеп көк тас орнатты
, әйтеуір, қолда барды түгел 
жұмсады» («Дермене»).
«Әке-шешесінің 
өлі әруағына құран оқытсам
дегені 
ойына сап ете түсті»; «Тым болмаса жұмасына бір рет май тұтатпай 
кетіппін-ау, өлі әруақтар дәм етіп жүр ғой жарықтық... Өзім барып 
сұрамаушы ем, ертең екі-үш тиесілі кісіге жолығайыншы, малдың басы 
құралса 
қан шығарып, құран оқытып
жіберейін («Сүйекші»).
«Өлі жебемей, 
тірі байымайды» деген нақылды берік ұстанған қазақ қоғамында мұндай ырым-
жоралғыларға ерекше мән берілген, әрі бұлардың бәрі де қайтыс болған 
адамның артында қалған жақындарына міндет болып саналады. Жалпы
Д. Исабеков кейіпкерлерінің дені аузынан «Алласы» түспеген, бес уақыт 
намазы мен оразасын қаза қылмаған діни сенімге берік жандар болып келеді. 
Автор олардың мұсылманшылық қасиеттерін арнайы суреттеп, кейіптеп 
жатпаса да, жазушының олардың аузына салған сөздерінен-ақ бәрі белгілі 
болып тұрады. Мысалы:
«– Қашан бітеді мына жиналыс? 
– Ертең. 
– Қап, 

жүктеу/скачать 2,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: