§ Алғашқы қауым кезінде, сарматтарда қауымның барлық мәселелерін ру ақсақалдары, тайпа көсемдері қауым мүшелерімен ақылдаса отырып шешкен.
15. Сарматтардың әскери-демократия заманында қауымның ішкі, сыртқы мәселелерін шешетін: Әскербасшылары мен қолбасшылары 16. Сарматтарда әйелдердің қоғамдағы рөлі, орны басқа көшпелі тайпаларға қарағанда жоғары тұрды.
17. Сарматтар өмірінде әлеуметтік теңсіздік болғандығын дәлелдейтін: Археологиялық ескерткіштер.
18. Сарматтар шыныдан жасалған ыдыстарды: Шығыс елдерінен алғызған.
19. Сарматтардың өздері жасамай, шығыс елдерінен алғызған заттары: Шыны ыдыстар.
20. Сарматтардың торсық, саба сияқты ыдыстары жасалынған материал: Тері.
21. Сарматтардың негізгі шаруашылығы: Көшпелі мал шаруашылығы.
22. Сарматтарда көп өсірілген мал түрі: Жылқы, қой. 23. Сарматтар негізінен күш-көлікке пайдаланды: Түйе мен өгіз.
24. Егіншілікпен айналысқан сарматтардың мекендеген өңірі: Жайық бойы, Қара теңіз жағалауы.
25. Сарматтардың өмірінде қосымша кәсіп, сейіл құру қызметін атқарған: Аңшылық.
Ø Сармат ескерткіштері 26. Батыс Қазақстан аймағында кездесетін ескерткіштер Сарматтардікі.
27. Батыс Қазақстандағы савромат ескерткіштерінің өзіндік ерекшелігі:
v Обалардың ішкі құрылымы көбінесе ағаштан жасалған.
v Әр түрлі пішінді қабірлер көп кездеседі.
28. Бесоба қорымында жерленген: Абыз әйелдер. 29. Бесоба қорымынан табылған ерекше зат: Қасқыр бейнесі бар үш аяқты құрбандық тақта және моншақ.
30. Бесоба қорымына жерленген абыз әйелдердің басы қаратылған тұс: Оңтүстік-батыс.
31. Үш савромат жауынгері жерленген қорым: Сынтас.
32. Сынтас қорымынан табылған ерекше зат: Жануарлардың басы бейнеленген сүйек қасықтар.
33. Соңғы сармат кезеңінің Атырау облысы Жылыой ауданынан табылған ескерткіші: Аралтөбе.
v Обада сарматтар қоғамында қолбасшылық пен абыздықты қатар атқарған адам мен оның әйелі жерленген. Сонымен қатар көсемнің екі аты қоса жерленген. Мәйітті қабірге басын оңтүстікке қаратып шалқасынан жатқызған.
34. Аралтөбе ескерткішінен табылған: Көсемнің қару-жарағы, абыз асатаяғының бөліктері.
35. Үстіртте зерттелген сармат ескерткіштері:Бәйте, Терең. 36. Үстірттегі археологиялық ескерткіштерді қазған кезде табылды: Мінәжат жасайтын орындар (мінәжат жасау үшін салынған ғибадатханалар).
v Олардың ішінен тас төселген, дөңгелектеп салынған дуал құрылыстары, құрбандық шалатын тас үстелдер бар. Ғибадатханалардан от жағылған орындардың белгісі көп кездеседі.
37. Зерттеушілер пікірінше дай-массагеттерде болған рәсім түрі: Отқа табыну.
38. Қазақтың даласын шығыстан батысқа қарай бөліп жатқан аласа таулар желісі: Сарыарқа.
39. Сарыарқаның батысын қоршаған ойпат: Торғай, шығысын – Тарбағатай.
40. Геродот шығармаларында Орталық Қазақстанды мекендеген ежелгі тұрғындар: Аргиппей, исседондар.
41. Сарыарқаның орталығын мекендеген: Исседондар.
v Ежелгі заманда Сарыарқаның солтүстік батысын мекендеген: Аргиппейлер.
v Сарыарқаның шығысында тұрған: Аримаспылар.
42. Сарыарқаның ерте темір дәуірі ескерткіштері Тасмола мәдениеті деген атпен белгілі.
43. Тасмола мәдениетінің алғашқы ескерткіштері табылған өңір: Павлодар облысы, Екібастұз ауданы Тасмола өңірі.
44. Тасмола мәдениетіне тән ескерткіштер: «Мұртты обалар».
45. «Мұртты обалар» екі жерлеу орнынантұрады:
v Үлкендеу қорғанына адамды жерлеген, кішілеу қорғанына: Мініс атын.
46. «Мұртты қорғандар» көрсететін бағыт: Оңтүстік, солтүстік, шығыс, батыс.
v «Мұртты қорғандар», белгілі бір бұрышпен салынған және төрт бағытты көрсетеді.
47. Кейбір ғалымдардың пікірінше, «мұртты қорғандар» далада: Бағдаршам рөлін атқарған.
48. «Мұртты» обалардың төрт түрі кездеседі.
49. «Мұртты обалар» көп тараған аймақ: Орталық Қазақстан 50. Орталық Қазақстанның ерте темір дәуіріне тән ескерткіштері: «Мұртты обалар». 51. Тасмола мәдениетін қалдырған тайпа: Исседондар.
52. «Мұртты» қорғандардың шығысқа қарай бағытталуы бұл ескерткіштерді салған жұрттың Күнге табынғандығын білдіреді.
53. Ерте темір дәуірінде ерекше сыйлы, ақсүйек адамдардың басына тұрғызылған ескерткіштер:«Мұртты обалар».
54. Жайық пен Ертіс өзендері арасында сақ үлгісіндегі мәдениеттің қалыптасуына ықпал еткен: Тасмола мәдениеті.
5. Геродоттың айтуынша, савроматтардың «биік таулардың бауырында» тұрған көршілері: Аргиппейлер. 56. «Аргиппей» сөзінің латын тілінен аудармасы:«Ақ жалды жүйрік аттардың иелері» 57. Аргиппейлердің шығыстағы көршілері: Исседондар. 58. Исседондардың шығыстағы көршілері: Аримаспылар.
59. Геродот жазбаларында «Олардың әрқайсысы қыста ағашты қалың ақ киізбен жауып, соның астына паналайды. Мұндай адамдарға ешкім тиіспейді, өйткені оларды әулие тұтып құрметтейді. Олар өкпелескен көршілерін татуластырады, егер біреу өздеріне қорған іздеп қашып келсе, оны ешкім ренжітпейді,...» деп жазғандарға жататын:Аргиппейлер.
60. Ежелгі сақ тайпасы аргиппей жөнінде жазған: Геродот.
61. Солтүстік Қазақстан тұрғындарының көшпелі өмір салтына ауысқан уақыты: Б.з.б. І мың жылдық. v Жұт дегеніміз жаппай малдың қырылуы. Жұт 6-8, кейде 10-12 жылда бір қайталанып тұрды.
62. Солтүстік Қазақстаннан табылған өнер үлгілері жатады: «Аң стиліне».
v Солтүстік Қазақстан халқының мәдениеті еліміздің оңтүстігінде мекенлеген сақтардың мәдениетіне ұқсайды.
63. Аргиппейлерге тән Тасмола мәдениетіне ұқсас ескерткіштер табылған жер: Ұлыбай.
v Тасмолалықтар сияқты олар да «мұртты» обаларға иесімен бірге атын қоса көмді.
64. Солтүстік Қазақстанның ерте темір дәуірі мәдениеті: Ұлыбай – Тасмола.
65. Солтүстік Қазақстанда зерттелген сақтар заманының обалары: Бірлік, Алыпқаш, Покровка, Бектеңіз.
66. Сақ дәуірінің ерте кезеңіне жататын Солтүстік Қазақстандағы үш қоныс: Бөркі, Қарлыға, Кеңөткел.
67. Ерте темір дәуіріне жататын Ақтау бекініс қалашығы орналасқан жер:Есіл өзенінің оң жағалауы.
1. Шығыс Қазақстан аумағын ерте темір дәуірінде мекендеген: Аримаспылар. 2. «Аримаспы» атауының шығуы байланысты: Алтайда алтынның мол болуына.
3. Сақ дәуірінің 200-ден аса обалары орналасқан Шығыс Қазақстандағы аудан: Зайсан.
4. Зайсан ауданында патша қорғандарының ең көп шоғырланған жері: Шілікті қорымы.
5. Шілікті қорымындағы обалар саны: 51 оба.
v Шілікті қорымындағы алып қорғандардың диаметрі 100 м., биіктігі 8 – 10 м.
6. 1960 жылы Шілікті қорымында зерттелген: «Алтын қорған».
v Қабірде екі адам жерленген: 40-50 шамасындағы ер адам, 50-60 жастағы әйел.
7. 13 қола жебе, қорамсақтың жұрнағы табылған қорған: Шілікті.
8. Шіліктідегі «Алтын қорғанның» салынған уақыты: Б.з.б. 7-6 ғасырлар.
9. Қазақстан аумағындағы ең көне б.з.б. VIII ғасырға жататын патша жерлеу орны ескерткіштері: Шілікті.
v Обаның биіктігі 8 метр, диаметрі 100 метрге жуық. Ол үш қабаттан тұрады. Осындай алып обада бір ғана ер адам жерленген.
10. Шіліктінің №1 обасынан Әбдеш Төлеубаев тарапынан ашылған патша жерлеу орны Қазақстан тарихы ғылымында танымал болып отыр: «үшінші алтын киімді адамды» ретінде.
v «Үшінші алтын адамның» киіміндегі алтын қаптырма-түймешіктерінің саны: 4325 дана.
11. Үлкен Шілікті қорғанынан табылған ежелде биліктің белгісі болып саналған зат: Алтын бесжұлдыз.
12. Қабірхана ішінен майлы бояумен бұғының суреттері салынған тақтай қалдықтары табылған сақ обасы: Шілікті.
v Зерттеушілер бұл патша отыратын тақтың сақталып қалған бөлшектері деп есептейді.
13.
Берел қорымындағы № 11 оба
Шіліктінің №5 обасынан табылған алтын бұйымдардың саны: 500-ден астам.
14. Шығыс Қазақстанда сақ дәуіріне жататын тамаша олжалар табылған қорған: Шілікті.
15. Шығыс Қазақстанның ерте темір дәуірі б.з.б. 5-4 ғасырлар аралығын қамтитын кезеңі: Берел.
16. Берел қорымының орналасқан жері: ШҚО, Катонқарағай ауданы.
17. Берел қорымынан табылған обалар саны: 40-тан астам. 18. Берел мәдениетінің бір ерекшелігі: Жайпақ түпті қыш ыдыстардың таралуы.
19. Берел қорымындағы № 11 обаны 1998 – 1999 жылдары ашып зерттеген археолог-ғалым: З.Самашев.
20. Берел қорымының № 11 обасына жерленген: 45 жастағы ер адам мен одан егделеу әйел.
v Ғалымдардың пайымдауынша мәйіттердің жерленген уақыты: Б.з.б. 294 жылы.
21. Берел қорымындағы № 11 обадан табылған: 13 (он үш) жирен жылқы.
v Аттар өз иесін жорыққа апара жатқандай, толық әскери дайындықпен көмілген. 22. Темір дәуірінде кең тараған салт-дәстүр: Аттарын бірге көму.