Алматы қаласы Әуезов ауданы №141 жалпы білім беретін мектеп кмм
жүктеу/скачать 2,89 Mb.
|
пропорция (1)
| II. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2.1. Пропорция тарихынан Пропорциялар, яғни қатынастың абатшылықтары туралы пифагоршылдармен оқылды. Евдокс грек математиканың акбар табыстарынан бірі- пропорция туралы ілімді дамытты. Пропорция туралы ілімдер шығарған алғашқы ғалымдар Пифагор (580-500 ж.б.з.б.) және Евдокс (408 –355 ж.б.з.б.). Евдокс (408- 355 ж.) геометриялық шамалардың пропорционалдығы жөніндегі ілімді – геометриялық пропорция теориясын жасады. Евдокстың осы пропорция теориясы Евклид (б.э.д. III ғ.) «Бастамаларының» V кітабында жазылды, ал оның IV кітабында пропорцияның геометрияда әсіресе, ұқсас фигураларды қолданылуы көрсетілді. Жалпы ұғымы грек алгебрасына негіз болды. Пропорция деген не? Пропорция – (лат. proportio – ара қатынас, аралық өлшем), математикада a,b,c,d – төрт шаманың екі қатынасы арасындағы теңдік: Мұндағы a, b, c, d –пропорция мүшелері, а мен d – пропорцияның шеткі мүшелері, ал b мен c –ортаңғы мүшелері деп аталады. Пропорцияның негізгі қасиеті. Пропорцияның ортаңғы мүшелерінің көбейтіндісі оның шеткі мүшелерінің көбейтіндісіне тең. Пропорционал шамалар
Кері пропорционал шамалар Тура пропорционал шамалар Егер екі шаманың біреуін бірнеше есе арттырғанда екіншісі де сонша есе артса, онда мұндай шамалар тура пропорционал шамалар деп аталады. Есеп: Құлпынайдан қайнатылған тосаптың 2 бөлігі құлпынай, 3 бөлігі қант болуы керек.Құлпынайдан тосап қайнату үшін 8 кг құлпынайға неше килограмм қант қосу керек? Шешуі: (кг) Жауабы: Құлпынайдан тосап қайнату үшін 8 кг құлпынайға 12 килограмм қант қосу керек. Кері пропорционал шамалар Егер бірінші шама бірнеше есе артқанда (кемігінде) екіншісі шама сонша есе кемитін (артатын) болса, онда мұндай шамалар кері пропорционал деп аталады. Есеп: Велосипедші үйден дүкенге дейін 10 м/c жылдамдықпен 54 секундта өтеді. Велосипедші үйден дүкенге дейін 12 м/c жылдамдықпен неше секундта өтеді? 4
Шешуі: (м/с) Жауабы: Велосипедші үйден дүкенге дейін 12 м/c жылдамдықпен 45 секундта өтеді. Кулинария саласындағы пропорция Кулинария саласында пропорция ұғымы күнделік өмірде жиі кездеседі. Тағамның дайындау жолында азық- түліктің қосылуы пропорция арқылы өлшенеді. Әйгілі аспаздардың тағамдарының құпиялары – дұрыс пропорциялар. Мысалы: дәмді печеньенің пропорциялары. Дәмді печеньенің қамырын әзірлеу үшін аспазға келесі пропорциялар қажет: Қанттың 1 бөлігі Майдың 2 бөлігі Ұнның 3 бөлігі Бір салым тұз Осы негізгі пропорциялардын кейін қамырға какао, жаңғақтар,ванилин қосуға және қандай пішін жасау аспаз өзі таңдайды. жүктеу/скачать 2,89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|