Алюминий, алыну, қасиеттері, қолданылуы. Алюминийдің физикалық және химиялық қасиеттері. Оксидтері, гидроксидтері, амфотерлі қасиеттері

2NaClO₃ (хлорат)+ SO₂ + H₂SO₄ = 2ClO₂+2NaHSO₄

Хлор(ІV) оксиді қалыпты жағдайда хлор және оттегі түзіп, айрылады. Суда баяу, сілтілер ерітінділерінде оңай диспропорцияланады:

2ClO₂ + H₂O ↔ HClO₂ + HClO₃; HClO₂ – хлорлы қышқылы, HClO₃ – хлорлау қышқылы; 2ClO₂ +2NaOH=NaClO₂(хлорит)+NaClO₃ (хлорат) + H₂O - диспропорциялану реакциясы.

Хлорлы қышқыл дербес күйінде белгісіз, тұрақсыз, ыдырайды. HClO₂, тұздары хлориттер: 4HClO₂ = HCl + HClO₃ + 2ClO₂ +H₂O.

Хлорлау қышқылының ангидридін (ClO₃ ) былай алады:

2ClO₂ + O₂ = 2ClO₃

ClO₃ – қоңыр, сұйық зат. 2ClO₃ + H₂O→ HClO₃ + HClO₄

Бұл қышқылдардың тұздары хлораттар КClO₃ және перхлораттар деп аталады КClO₄, оларды оксидті калий гидроксидінде ерітіп, алады.

HClO₄ – хлор қышқылы, күшті қышқыл, оксиді Сl₂O₇ – май тәріздес сұйық зат. 2HClO₄ + P₂O₅→2HPO₃+Cl₂O₇; Cl₂O₇ +H₂O→2HClO₄.

Бром мен иод тұрақсыз оксидтер түзеді: Br₂O, BrO₂, BrO₃, Br₂O₇, φO₂, φ₂O₅, бірақ аз зерттелген, себебі олар тұрақсыз. Бұл оксидтерге сәйкес қышқылдары мен тұздары бар. НОСl – хлорлылау, НОBr – бромдылау, НОφ – иодтылау қышқылдары. HOCl→HOBr→HOφ қышқыл күші, тұрақтылығы азаяды. Тұздары гипохлорит, гипобромит, гипойодит деп аталады. Қышқылдары да, тұздары да тотықтырғыштар. Мына қатар бойынша HOCl→ HOφ, KOCl→KOφ тотықтырғыштық қасиеттері төмендейді.

Cl₂ +2NaOH →NaOCl + NaCl + H₂O – жавель суы деп аталады.

Cl₂ + Сa(OH)₂→CaOCl⁺Cl^- + H₂O ағартқыш, хлор ізбесі – CaOCl₂. Дезинфекцияға, матаны ағарту үшін қолданады. Хлор ізбесінің сапасы «актив хлордың» пайыздық мөлшерімен анықталады («актив хлор» деген ізбестің хлор эквивалентіне шағылған тотықтырғыштық қабілеті). HCl⁺³O₂, хлорлы қышқыл, тұзы хлорит. 2ClO₂+ 2NaOH = NaClO₃ + NaClO₂ +H₂O;

4HClO₂ = HCl + HClO₃ + 2ClO₂ +H₂O;

HClO₃ хлорлау, HBrO₃ бромдау, HφO₃ – иодтау қышқылдары. Тұздары хлораттар, броматтар, иодаттар. HClO₃ - HBrO₃ - HφO₃ тұрақтылығы артады, күші қышқыл ретінде кемиді. Г₂O₅ – оксидтері белгісіз;

Br₂+5Cl₂+6H₂O ↔ 2HBrO₃ + 10HCl

3φ₂+10HNO_3конц. ↔ 6HφO₃+10NO+2H₂O