6
КІРІСПЕ
Еліміздің жоғары оқу орындарында тіл маманын, мұғалім-
тілшілерді даярлауда, олардың лингвистикалық танымын кеңейту
мен тереңдетуде «Тіл біліміне кіріспе», «Жалпы тіл білімі» атты
жалпылингвистикалық курстарға үлкен мән беріледі. Бұлар тіл,
оның табиғаты, тарихы мен даму заңдылықтары, лингвистикалық
талдау, зерттеу әдіс-тәсілдерінен біршама толық теориялық
мәліметтер береді. Тіл біліміндегі осындай іргелі курстардың
бірі - өзіндік зерттеу әдістері мен бағыттары бар әлеуметтік лин-
гвистика болып табылады. Оның бүгінгі таңдағы қол жеткен та-
быстары мен нәтижелері ұлан-ғайыр. Соған қарамастан аталған
жалпылингвистикалық пәндер оқулықтарында әлеуметтік лин-
гвистика қазіргі тіл білімінің бір бағыты ретінде жалпылама ғана
қарастырылады. Оның өзіндік зерттеу проблемалары, ұғымдық-
терминологиялық аппараты ашылып көрсетілмейді. Ал кейбір
негізгі мамандық топтамасындағы пәндерде тілдік материалды
әлеуметтік лингвистикалық тұрғыдан қарау, талдау жағы мүлдем
жоқ. Бұларда тілді оқыту мен меңгертудің дәстүрлі әдістері
сөздіктер мен грамматикаға негізделіп, ол тілдің ішкі жүйесіне,
сөзді дұрыс пайдалану мен синтаксистік құрылысқа ғана байла-
ныстырылады.
Шындығында тілді пайдалану мен қолдану сөйлеушілердің
әлеуметтік сипаттамасына және сөйлеу жағдаятына байланысты
болатыны белгілі. Демек, тілді оқытудың тиімділігі сол, оны оқыту
әдістемелерінде, оқу құралдарында тек дәстүрлі лингвистикалық
ережелер мен ұсыныстар ғана қамтылмай, әртүрлі мәндегі
«сыртқы» факторлармен, яғни тілдің қоғамдағы мәні, дамуы мен
қызмет етуі, қоғамның тілге, тілдің қоғамға әсер ету мәселелерімен
айналысатын бірден бір пән әлеуметтік лингвистикаға ерекше
көңіл бөлінетін уақыт әлдеқашан туды.
Достарыңызбен бөлісу: