Анатомия негіздерімен барланған физиология тфп-45 Қалмырзаева Гүлнұр
жүктеу/скачать 316,36 Kb.
|
1 2
Байланысты:Жұлын физиологиясы анатомия
- Бұл бет үшін навигация:
- Иілу рефлекстері
| 09.10.2020 (лабка) 1.Жұлынныңқұрылымы.
Жұлын екі бөлікке бөлінеді - оң және сол. Оның үстінде үш қабық бар: қатты, жұмсақ (тамырлы) және арахноидты. Соңғы екеуінің арасында цереброспинальды сұйықтықпен толтырылған бос орын бар. Жұлынның орталық аймағында сыртқы түрі көлденең кесілген жердегі «көбелекке» ұқсас сұр түсті зат табылуы мүмкін. Сұр зат жүйке жасушаларының (нейрондардың) денелерінен түзіледі, олардың жалпы саны 13 миллионға жетеді. Құрылымы жағынан ұқсас және функциялары бірдей жасушалар сұр зат ядроларын жасайды. Сұр затта проекциялардың (мүйіздердің) үш түрі бар, олар сұр заттың алдыңғы, артқы және бүйір мүйіздеріне бөлінеді. Алдыңғы мүйіздерге ірі моторлы нейрондардың болуы тән, артқы мүйіздер кіші аралық нейрондармен қалыптасады, ал бүйір мүйіздер висцеральды қозғалтқыш пен сенсорлық орталықтардың орналасуы болып табылады. Жұлынның ақ заты сұр затты жан-жағынан қоршап, өсіп келе жатқан және төмендейтін бағытта созылған миелинді жүйке талшықтарынан пайда болған қабатты құрайды. Жүйке жасушаларының процестер жиынтығынан пайда болған жүйке талшықтарының шоғыры жолдарды құрайды. Жұлынның өткізгіш шоғырларының үш түрі бар: қысқа, олар әртүрлі деңгейдегі ми сегменттері арасында, жоғарылау (сезімтал) және төмендеу (қозғалтқыш) арасында байланыс орнатады. Жұлынның пайда болуына сегменттер деп аталатын жеке секцияларға бөлінген 31-33 жұп нервтер қатысады. Сегменттер саны әрдайым жұп жүйкелер санымен бірдей. Сегменттердің қызметі - адам ағзасының белгілі бір аймақтарын нервтендіру. 2.Жұлынның рефлекстік функциялары. Жұлынның рефлекстік функциялары Жұлынның сұр заты рефлекстік қызмет атқарады, ал ақ зат қозуды өткізеді. Жұлынның сезгіш нейрондарына афференттік жүйкелер тері, ет, сіңір, ішкі ағзалар рецепторларынан (кстеро-, проприо-, интерорецепторлардан) серпіністер әкеледі. Қозғалтқыш нейрондардың жүйкелері қозуды шеткі ағзаларға қаңқа еттеріне жеткізеді. Сезгіш және қозғалтқыш нейрондар, аралық нейрондар арқылы немесе бір– бірімен тікелей байланысып рефлекстік доға құрады. Сондықтан жұлын мидың қатысынсыз–ақ өзінің жұлын рефлекстерін атқара алады. Дегенмен, біртұтас организмде жұлынның қызметі ми қызметіне бағынышты. Орталық жүйке жүйесінде, оның төменгі бөлімдерінің қызметін жоғары бөлімдері реттеп отырады (субординация). 3.Жұлынның функцияларын жүргізу. Жұлынға екі маңызды функция беріледі - рефлекс және өткізгіштік. Ең қарапайым моторлық рефлекстердің болуы (күйген кезде қолдың тартылуы, сіңірді балғамен ұрғанда тізе буынының созылуы және т.б.) жұлынның рефлекторлық қызметіне байланысты. Жұлынның қаңқа бұлшықеттерімен байланысы жүйке импульстарына жол болатын рефлекторлы доғаның арқасында мүмкін болады. Өткізгіш функция жүйке импульстарын жұлыннан миға қозғалысқа көтерілу жолдары арқылы, сондай-ақ мидан дененің әртүрлі жүйелерінің мүшелеріне төмен түсетін жолдар арқылы жіберуден тұрады. Тапсырмалар. 1. Скелеттік бұлшықеттің рефлекторлық тонусы. Бұлшықет тонусы - бұл шаршаудың дамуымен бірге жүрмейтін, бұлшықеттің ұзаққа созылған жиырылуы, ол рефлекторлық сипатқа ие және тоник амотонейрондардың сирек импульстарының әсерінен пайда болады. Тоникалық а-мотонейрондардың RD-нің пайда болуының бірден-бір себебі - бұлшықет проприорецепторларынан афференттік импульстар. Сондықтан тонның рефлекторлық сипатын дәлелдеу үшін жұлынның артқы тамырларын кесу жеткілікті (Бронжест тәжірибесі). Ең қарапайым тоник рефлекстеріне жұлын миостатикалық созылу рефлекстері жатады. Олар бұлшықет ұзақ уақытқа баяу созылған кезде пайда болады және оның баяу және ұзаққа созылған тоникалық жиырылуынан көрінеді. Скелеттік бұлшықеттің созылу рефлекстері: миотатикалық немесе сіңір рефлекстері. • Қаңқа бұлшықеті созылған кезде рефлекторлы түрде жиырылады. • Сіңірлік рефлекстер бұлшықет шпинделі рецепторларынан басталады. • Клиникада сіңірді неврологиялық балғамен ұру арқылы рефлекс пайда болады («сіңір рефлексі» термині осыдан шыққан). 2. Иілу және кеңейту рефлексі. Иілу рефлекстері - фазалық және тоник. Фазалық рефлекстер дегеніміз - терінің рецепторларының немесе проприорецепторларының бір реттік ынталандырылуымен аяқ-қолдың жалғыз бүгілуі. Иілгіш бұлшықеттердің қозғалтқыш нейрондарының қозуымен бір уақытта экстензор бұлшықеттерінің қозғалтқыш нейрондарының өзара тежелуі орын алады. Тері рецепторларынан пайда болатын рефлекстер қорғаныс сипатына ие. Жүру әрекетін қалыптастыруға проприорецепторлардан келетін фазалық рефлекстер қатысады. Тоникалық бүгілу (сонымен қатар экстензорлы) рефлекстер бұлшықеттерді ұзақ созғанда және проприорецепторлардың қозуында пайда болады, олардың негізгі мақсаты - дене қалпын сақтау. Қаңқа бұлшықеттерінің тоникалық жиырылуы фазалық бұлшықет жиырылуының көмегімен жүзеге асырылатын барлық қозғалыс әрекеттерін жүзеге асырудың негізі болып табылады. Кеңейту рефлекстері, иілу рефлекстері сияқты, фазалық және сергітетін, экстензор бұлшықеттерінің проприорецепторларынан пайда болады және моносинапстық болып табылады. Фазалық рефлекстер бұлшықет рецепторларының бір реттік тітіркенуінде пайда болады, мысалы, пателадан төмен төртбұрышты бұлшықеттің сіңірін ұрғанда. Бұл жағдайда тізе экстензоры рефлексі төрт бұлшықетті бұлшықеттің жиырылуына байланысты пайда болады (экстензорлық рефлекс кезінде бүгілу бұлшықеттерінің мотонейрондары тежеледі рефлекстері, иілу сияқты, жүру актісін қалыптастыруға қатысады. Тоникалық экстензорлы рефлекстер - бұл экстензор бұлшықеттерінің созылыңқы тарылуы, олардың сіңірлерінің созылуымен. Олардың рөлі - қалыпты сақтау. Тұрақты қалыпта экстензорлы бұлшықеттердің тоникалық жиырылуы төменгі аяқтардың бүгілуіне жол бермейді және тік табиғи қалыптың сақталуын қамтамасыз етеді. Арқа бұлшықеттерінің тоникалық жиырылуы магистральды адамның тік тұруын қамтамасыз етіп, тік күйде ұстайды. Бұлшықеттерді созуға арналған тоникалық рефлекстер (иілгіштер мен экстензорлар) миотатикалық деп те аталады. Иілу рефлекстері. Россолимо симптомы - осы топтағы маңызды рефлекстердің бірі. Бұл зерттеушінің саусақтарының II-V саусақтарының терминальды фалангтарының целлюлозасына қысқа соққысынан туындаған Жауап ретінде, бұл саусақтардың рефлекторлық плантациялық иілісі алынады Дәл сол рефлекс қолдың саусақтарының пульпасына қысқа соққыны қолдану арқылы алынады. жүктеу/скачать 316,36 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2