ҚАНЫҚПАҒАН КӨМІРСУТЕКТЕРДІҢ РЕАКЦИЯҒА ТҮСУ ҚАБІЛЕТТІЛІГІ
ҚАНЫҚПАҒАН КӨМІРСУТЕКТЕРДІҢ РЕАКЦИЯҒА ТҮСУ ҚАБІЛЕТТІЛІГІ
Этиленнің
реакцияға түсу
қабілеттілігі
+ Н2, t0, Ni
+ Hal2
+ HHal
+ H2O, t0, H+
+ H2O + [O]
+ O2, t0 (жану)
- H2, t0, Ni
+ nCnH2n
CnH2n+2
дигалогеналкандар, СnH2nHal2
галогеналкандар, СnH2n+1Hal
CnH2n+1OH
CnH2n(OH)2
CO2 + H2O
CnH2n-2
полимерлену
СnH2n
СН
ОН
4. Гидратация:
Pt, t
Этиленнің химиялық қасиеттері
1. Гидрлеу:
СН2
СН2
+ Н2
СН3
СН3
2. Галогендеу:
СН2
СН2
+ Br2
СН2Вr
СН2Вr
3. Гидрогалогендеу:
СН2
СН2
+ НСl
CН3
СН2Сl
СН2
СН2
+ Н2О
t, Н3РО4
CН3
СН2ОН
5. Жұмсақ тотықтыру:
СН2
СН2
+ [О] +Н2О
СН2
СН2
ОН
6. Жану:
СН2
СН2
+ 3О2
2СО2
2Н2О
7. Дегидрлеу:
СН2
СН2
t, Ni
СН
+ Н2
8. Полимерлену:
nСН2
СН2
cat
( …
СН2
СН2
…)n
Марковников ережесі
Галогенсутектің сутек атомы сутегі көп көміртек атомына, ал галоген сутегі аз көміртек атомына қосылады.
H2C=CH-CH3+H-Br H3C-CHBr-CH3
Алкендердің алынуы
1)Катализдік дегидрлеу әдісі:
CH3-CH3 CH2=CH2+H2
2)Спирттерді дегидратациялау:
H3C-CH2-OH H2C=CH2+H2O
3)Дегидрогалогендеу:
H3C-CH-CH2 H3C-CH=CH2
CI H
4)Дегалогендеу:
H3C-CH-CH2+Zn H3C-CH=CH2+ZnBr2
Br Br
Алкендердің
қолданылуы
О
СН2
Н2С
Оксид этилена
Сірке қышқылы
Ацетальдегид
Этанол
Бутадиен-1,3
Этилен
Синтетикалық каучук
Стирол
1,2-дихлорэтан
Хлорвинил
Полистирол
Поливинилхлорид
Полиэтилен
Антифриз
Этиленгликоль
Алкиндердің реакцияға түсу қабілеттілігі
Қосылу реакциясы
1) Гидрлеу катализаторы (Ni, Pd немесе Pt), бірақ бұл реакция алкендерден баяуырақ жүреді.
CH3–C≡CH + H2 ––t°,Pd→ CH3–CH=CH2
CH3–CH=CH2 + H2 ––t°,Pd→ CH3–CH2–CH3
2) Галогендеу Алкиндер бром суын түссіздендіреді ( үш еселі байланыстың сапалық реакциясы).Реакция алкендермен салыстырғанда баяуырақ жүреді.
2) Галогендеу Алкиндер бром суын түссіздендіреді ( үш еселі байланыстың сапалық реакциясы).Реакция алкендермен салыстырғанда баяуырақ жүреді.
HC≡CH + Br2 → CHBr=CHBr
CHBr=CHBr + Br2 → CHBr2–CHBr2
3) Гидрогалогендеу. Түзілетін өнім Марковников ережесімен анықталады.
CH3–C≡CH + HBr → CH3–CBr=CH2
CH3–CBr=CH2 + HBr → CH3–CBr2–CH3
4) Гидраттау (Кучеров реакциясы). Суды қосып алу реакциясы сынап сульфаты қатысында жүреді. Бұл реакцияны 1881 жылы М.Г.Кучеров ашқан. Судың алкинге қосылуы Марковников ережесіне сәйкес жүреді, аралық тұрақсыз спирт(енол) тұрақты карбонильді қосылысқа – кетонға айналады. HgSO4
CH3–C≡CH + H2O → CH3 – C – CH3
H2SO4 ||
O
5) Полимерлену.
Ацетиленнің тримерленуі :
kat HC≡CH + HC≡CH →CH2=CH–C≡CH
kat
CH2=CH–C≡CH + HC≡CH →CH2=CH–C≡C–CH=CH2
Cакт.,t
3СH≡CH → С6Н6 (бензол)
Алкиндердің қышқылдық қасиеттері.
Алкиндердің қышқылдық қасиеттері.
Ацетилендегі сутек атомдары ның орнын металл атомдары баса алады. Бұл кезде ацетиленидтер түзіледі. Металл натрий или натрий ацетиленидін түзеді.
HC≡CH + 2Na → NaC≡CNa + H2
Күміс пен мыс ацетиленидтерін күміс оксиді мен мыс хлоридінің аммиактағы ерітінділерінен алады. HC≡CH + Ag2O → AgC≡CAg↓+ H2O
(аммиакты ер-ді)
HC≡CH + CuCl2 → CuC≡CCu↓+ 2HCl
(аммиакты ер-ді)
(үш еселі байланысқа сапалық реакция)
Тотығу реакциясы
Тотығу реакциясы
Калий перманганаты әсерінен ацетилен қымыздық қышқылына дейін тотығып, KMnO4 ерітіндісін түссіздендіреді ( үш еселі байланысқа сапалық реакция).
